حکم شرعی جلوگیری از بارداری در اسلام چیست؟
احکام شرعی جلوگیری از بارداری
حکم جلوگیری از بارداری از نظر شرعی چیست؟ جلوگیری از بارداری برنامه‌ای است که همه زن و شوهرها برای تنظیم برنامه زندگیشان آن را مدنظر قرار می دهند. روش های مختلفی برای این کار وجود دارد. استفاده از کاندوم، ممانعت از ورود مایع منی به بدن زن، استفاده از داروهای مختلف و یا حتی بستن لوله های زن یا مرد.
در چه شرایطی بستن لوله های مرد یا زن مجاز است؟
طبق نظر آیت الله مکارم شیرازی اگر:
• یکی از زوجین مبتلا به بیماری های خطرناکی همچون ایدز باشد.
• خطر قابل ملاحظه ای متوجه نوزاد باشد (مثلاً بیماری های ژنتیکی خطرناک یا نقص عضو).
• بارداری برای مادر خطر قطعی داشته باشد (مثلاً سن بالای مادر برای بارداری).
آیت الله خامنه ای: در صورتی که شروط شرعی رعایت شود حق تقدمی در کار نیست، فقط از لحاظ تفاوت های موقعیتی باید با پزشک مشورت صورت گیرد.
۱ ـ آیا برای زنی که سالم است، جلوگیری از بارداری به‌طور موقت از طریق بکارگیری وسایل و موادی که از انعقاد نطفه جلوگیری می کنند، جایز است؟
پاسخ آیت الله خامنه ای : اگر با موافقت شوهر باشد، اشکال ندارد.
۲ ـ استفاده از یکی از دستگاه های جلوگیری از بارداری که چگونگی جلوگیری از حاملگی توسط آن تا به امروز معلوم نشده، ولی به عنوان وسیله ای برای جلوگیری از بارداری شناخته شده است، چه حکمی دارد؟
پاسخ آیت الله خامنه ای : اگر موجب از بین رفتن نطفه بعد از استقرار آن در رحم شود و یا مستلزم نگاه و لمس حرام باشد، جایز نیست.
۳ ـ آیا جلوگیری دائم از حاملگی برای زنی که از خطر بارداری خوف دارد، جایز است؟
پاسخ آیت الله خامنه ای : جلوگیری از بارداری در فرض مذکور اشکال ندارد بلکه اگر حاملگی برای حیات مادر خطر داشته باشد، باردار شدن به‌طور اختیاری جایز نیست.
۴ ـ آیا جلوگیری دائمی از بارداری برای زنانی که زمینه مساعدی برای به دنیا آوردن فرزندانی معیوب یا مبتلا به بیماریهای ارثی جسمی و روانی دارند، جایز است؟
پاسخ آیت الله خامنه ای : اگر با یک غرض عقلائی صورت بگیرد و ضرر قابل توجهی هم نداشته باشد و با اجازه شوهر باشد، اشکال ندارد
آیا برای استفاده از کاندوم رضایت همسر شرط است؟
پاسخ آیت الله مکارم شیرازی : رضایت همسر شرط نیست ولی بدون اجازه او کراهت دارد.
آیا جلوگیری از باردار شدن زنان از نظر قوانین اسلام مجاز است؟
در دستورهاى اسلامى تشویق هاى فراوانى نسبت به ازدیاد نسل شده است تا آن جا که پیامبر اسلام (ص) مى فرمایند: «ازدواج کنید و تکثیر نسل نمایید، زیرا من به کثرت نفرات شما بر تمام امت ها مباهات مى کنم، حتى به کودکان سقط شده شما»!
رمز این موضوع نیز کاملا روشن است، زیرا قدرت یک ملت در درجه اول به نفرات آن بستگى دارد؛ ملت های کوچک و کم جمعیت غالباً ضعیف و ناتوانند.
درست است که زیادی جمعیت یک کشور ممکن است در پاره اى از مواقع مشکلاتى از نظر تأمین غذا و مسکن به وجود آورد، ولى در عین حال یکى از علل قدرت و عظمت خواهد بود؛ لذا کشورهاى نیرومند دنیا همه از کشورهاى پرجمعیت اند – منتها باید با استفاده از منابع غذایى روى زمین مشکل تغذیه را حل کرد. بنابراین، جلوگیرى از باردار شدن «ذاتاً» از نظر اسلام کار خوبى نیست (مگر در مواقعى که به راستى مشکلات اجتماعى و تربیتى به وجود آید).
اما با این حال اسلام آن را تحریم نکرده است و بنا به فتواى اکثر علماى اسلام جلوگیرى از این موضوع در صورت رضایت طرفین جایز است و حتى با عدم رضایت زن نیز جمعى جایز دانسته اند.
در حقیقت اسلام راه را براى مسلمانان باز گذاشته است که اگر ضرورتى ایجاب کند که از باردار شدن زن جلوگیرى شود – مانند ضعف و ناتوانى زن و یا مشکلات دیگر – مسلمانان بتوانند از این قانون استفاده کنند و از آن جلوگیرى به عمل آورند.
ولى باید توجه داشت که اینها همه در صورتى است که نطفه منعقد نشده باشد، ولى اگر نطفه منعقد شود سقط کردن آن مسلماً حرام است.
یعنى پس از انعقاد نطفه در رحم – حتى اگر نطفه یک روزه باشد – سقط کردن آن مطلقاً ممنوع است.
احکام جلوگیری از بارداری
جایز است زن با عمل جراحی لوله های رحم را ببندد هرچند مستلزم این باشد که دیگر هرگز باردار نشود، ولی این عمل جایز نیست در صورتی که متوقف باشد بر کشف قسمتی از بدن که ستر آن واجب باشد، یا لمس قسمتی که لمس آن بدون دستکش جایز نیست، مگر در حال ضرورت با تفصیلی که گذشت.
و جایز نیست عمل جراحی برای برداشتن رحم، یا تخمدان‌ها و مانند آن که ضرر مهمی مانند قطع عضو دارد، مگر اینکه بیماری این ضرورت را ایجاب نماید. و مانند این احکام در مورد مرد نیز جاری است، البته اگر عمل جراحی به دست کسی جز شوهر صورت گیرد، و موجب نگاه به آنچه به آن جایز نیست و لمس قسمتی از بدن که لمس آن جایز نیست، باشد، در این صورت این عمل جایز نیست، مگر در صورت ضرورت، مانند اینکه بچه دار شدن برای او ضرر داشته باشد، حکم این مسأله تماماً درباره مرد نیز جاری است.
• کسانی که قصد جلوگیری از بارداری دارند ممکن است برای شان سؤال پیش بیاید که بستن لوله های جنسی زن و مرد از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
آیت الله مکارم شیرازی : اگر کسانی که در این زمینه خبره هستند تشخیص بدهند که این کار برای کنترل جمعیت نیاز است، استفاده از هر وسیله ای برای جلوگیری از بارداری به شرط آن که موجب نقص نشود عملی جایز است.
آیت الله تبریزی : در این زمینه فتوا کرده است که، اگر عقیم کردن ظلم به نفس به شمار بیاید و جنایت محسوب شود به هیچ عنوان جایز نیست.
آیت الله خامنه ای : بستن لوله در مرد اگر هدفی عقلانی را در پی دارد و ضرری هم به آن صورت به وی وارد نمی کند، در نفس خود مشکلی ندارد، اما در کل یک امر مذموم شناخته می شوئد.
• پرسش : آیا انجام عمل وازکتومی که برای عقیم و نازا کردن مردان و با رضایت خود آن ها صورت می گیرد و تقریباً غیر قابل برگشت است اشکال دارد یا نه؟ آیا برای انجام این عمل رضایت همسر ضرورت دارد؟
پاسخ : این عمل فی نفسه مانع ندارد و باید از لمس و نظر حرام اجتناب شود و در مرد رضایت همسر معتبر نیست.
• پرسش : آیا زن می تواند بدون رضایت شوهر ازقرص های ضدبارداری استفاده کند؟ یا مثلاً برای گذاشتن «آی. یو. دی» اقدام نماید؟
پاسخ : اگر با موافقت شوهر باشد، اشکال ندارد.
پاسخ : بستن لوله های رحمی منجر به ناباروری دائمی می شود و امکان دوباره آبستن شدن مستلزم عمل جراحی و بازگشت قابلیت حامله شدن در بهترین شرایط حدود ۵۰ % است. آیا اقدام به این عمل جهت کنترل جمعیت بلامانع است؟
پاسخ : این عمل فی نفسه اشکال ندارد و از لمس و [نگاه] حرام باید اجتناب شود و در زن باید با اجازه ی شوهر باشد.
• پرسش : آیا زن مى تواند با استفاده از دارو یا آمپول، از باردار شدن جلوگیرى کند؟ اگر شوهر اجازه ندهد، چه حکمى دارد؟
آیت الله بهجت، خامنه اى، نورى و مکارم: اگر زیان مهمى نداشته باشد و شوهر راضى باشد، اشکال ندارد.
آیت الله تبریزى، وحید، فاضل و سیستانى : اگر زیان مهمى نداشته باشد، اشکال ندارد؛ هر چند شوهر راضى نباشد.
آیت اللّه صافى : اگر زیان مهمى نداشته باشد و بنابراحتیاط واجب شوهر راضى باشد، اشکال ندارد.
