روز عرفه در تقویم سال ۱۴۰۳ چه روزی است؟
تاریخ دقیق روز عرفه در تقویم سال ۱۴۰۳
متن زیبا درباره روز عرفه :
عـرفـه آمــده و بـاز صـدایم کردی
میهمـان حـرمِ جود و سخـایم کردی
فرصت دیگری آمـد که مـرا عفو کنی
تا ببخشی گنهـم را تو صدایم کردی
********
روز عرفه آمد و شد تازه امیدم
آغوش گشودی که به سوی تو دویدم
من آمده ام باز توانم بده امروز
اصلا تو بیا راه نشانم بده امروز
در مفاتیح‌الجنان دربارهٔ روز عرفه آمده است:
از شب‌های پربرکت و شب مناجات با خدا برآورندهٔ حاجات است و توبه در آن شب پذیرفته و دعا در آن مستجاب است و کسی‌که آن شب را به عبادت به سر آورد، اجر صدوهفتاد سال عبادت را دارد، و برای آن شب چند عمل است.
دعاهای مختلفی برای این شب ذکر شده و از جمله شب‌هایی است که احیاء (زنده داشتن آن به دعا و راز و نیاز) بسیار توصیه شدهاست. از اعمال مهم آن زیارت امام سوم شیعیان است.
دعای عرفه
دعای عرفه دعایی نسبتاً طولانی و از اعمال مهم شیعیان در روز عرفه است که پس از نماز ظهر و عصر تا غروب خوانده می‌شود.
دعای عرفه منسوب به حسین بن علی، پیشوای شیعیان، با حجمی حدود ۳۲۰۰ کلمه که با اختلافاتی جزئی در کتب مختلف نقل شده، و مضمونش اعتراف به جایگاه خدا و اقرار به جایگاه انسان در هستی، و نیز حمد و سپاس برای نعمتهای فراوان خداوند بر انسان، یادآوری مشکلات و تب و تابهایی که شخص در عمر خویش از بدو آفرینش تاکنون پشت سر نهاده، و کوشش برای جلب رحمت الهی، و طلب آرامش و عافیت از وی، همچون مهم‌ترین خواستهٔ انسان است.
این دعا حاوی اصلی ذکر شده در همهٔ تحریرها، و ذیلی مذکور در برخی تحریرهای دعا در حدود ۸۰۰ کلمه است.
گفته شده که حسین بن علی این دعا را در روز عرفه و در صحرای عرفات و در کنار همراهانش در بیرون خیمه‌ها خوانده‌است. بر پایهٔ آنچه در اول برخی نسخ‌های دعا ذکر شده، این دعا توسط بشر و بشیر فرزندان «غالب اسدی» نقل شدهاست.
در ایران دعای عرفه با حضور میلیون‌ها نفر در مناطق مختلفی از مساجد، دانشگاه‌ها، امامزادگان و همچنین مناطق عملیاتی جنگ ایران و عراق و همچنین سفارت خانه‌های ایران در خارج از کشور برگزار می‌گردد.
کتابشناسی
این دعا یکی از طولانی‌ترین ادعیه شیعیان است و مضامین متعددی در آن بیان شدهاست بدین جهت مقالات و کتب متعددی در طول تاریخ در شرح این دعا به نگارش درآمده‌است و توسط افراد مختلفی (از جمله آیت‌الله محمدتقی جعفری و مهدی الهی قمشه‌ای) ترجمه شدهاست.
- «دعای عرفه (شناخت و خودسازی)»: کلاس شناخت و سازندگی امام حسین علیه السلام در عرفات / با ترجمه تصویری و تفسیری عبدالکریم بی آزارشیرازی – ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی ۱۳۸۶
- «دو رس‍ال‍ه م‍ن‍ظوم: چ‍ه‍ل گ‍ام با چ‍ه‍ارده م‍ع‍ص‍وم و نیایش امام حسین در عرفات» / علی ه‍وی‍داک‍اش‍ی (ص‍ب‍ور اص‍ف‍ه‍ان‍ی) / نشر عابد، ۱۳۸۲
- «س‍ی‍ری در دعای ع‍رف‍ه‌ام‍ام حسین» / ع‍ل‍ی‍رض‍ا س‍ی‍دک‍ب‍اری / س‍ت‍ان‍ه م‍ق‍دس‍ه. ق‍م / ۱۳۷۴
- «علی اج‍ن‍ح‍ه ال‍روح: دع‍االام‍ام‌ال‍ح‍س‍ی‍ن ع‍ل‍ی‍هال‍س‍لام فی ص‍ح‍راع‍رف‍ات ت‍ف‍س‍ی‍ر و م‍ع‍ای‍ش‍ه» /ت‍ال‍ی‍ف محمدتقی ال‍ج‍ع‍ف‍ری؛ ت‍ع‍ری‍ب ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ن ال‍ع‍ل‍وی، م‍وس‍س‍ه ت‍دوی‍ن و نشر آث‍ار ع‍لام‍ه جعفری، ۱۳۷۹
- «نیایش در عرفات» / لطف‌الله صافی، انتشارات حضرت معصومه، ۱۳۷۸
- «امام حسین در دعای عرفه» /مریم ابوالحسنی، انتشارات نوربخش ۱۳۸۹
- «از عرفه تا عاشورا: معرفت زیارت عاشورا و دعای روز عرفه» / علی اصغر توپچی / انتشارات گرنیان مهر ۱۳۹۰
ذیل دعای عرفه
دعای عرفه دارای یک اصل و یک ذیل است. ذیل آن حدود ۸۰۰ کلمه حجم دارد. برخی از عالمان مسلمان، این قسمت را لایه‌ای افزوده بر اصل دعا دانسته‌اند. سبب این دیدگاه، اولا بودن این ذیل در برخی نسخه‌های کهن و نبودنش در برخی دیگر است؛ کهن‌ترین اثر حاوی دعا، اقبال الاعمال ابن طاووس، درگذشته در ۶۶۴ق است و این ذیل در همهٔ نسخه‌های آن نیست.
افزون بر این، ابن عطاء الله اسکندرانی صوفی قرن هشتم در کتاب الحکم العطائیه خود، این دعا را همچون دعایی از خودش کنار دیگر مطالب کتاب آورده‌است؛ حال آن که اگر این دعا را در کتاب ابن طاووس که پیش از وی تألیف شدهاست می‌یافت، اشاره‌ای می‌کرد.
محمد باقر مجلسی، در کتاب بحار الانوار تأکید می‌کند مضامین صوفیانهٔ این بخش از دعا، با عقاید و طرز فکر حسین بن علی و دیگر امامان شیعه سازگار نیست.
در دوران معاصر، برخی نسبت به انتساب این ذیل به حسین بن علی مطالعه کرده، و مقالاتی چند را در این باره نوشته‌اند؛ مقالاتی که هر یک از رویکردی در پی بررسی مسئلهٔ انتساب دعا به حسین بن علی یا نفی این انتساب است.
یک دلیل کسانی که متن را جدا از اصل دعا نمی‌دانند، ارتباط مفهومی دو بخش از متن، و دلیل دیگر نیز، مضامینی از ذیل دعاست که از نگاه ایشان عالی و ارزشمند تلقی می‌گردد.
به هر روی، در ایران برخی محفل‌های دعای عرفه این تتمه را می‌خوانند و در برخی محافل خوانده نمی‌شود. از مطالعات صورت گرفته در بارهٔ انتساب ذیل دعا به حسین، این موارد شایان ذکرند:
- ترابی، حسین، «پژوهشی در بارهٔ ذیل دعای عرفه»، میقات حج، سال سیزدهم، شمارهٔ ۵۱، بهار ۱۳۸۴ش؛
- کرباسچی، محمد مهدی، بررسی متن، سند، شروح، و نسخ خطی مصادر اولیهٔ قسمت دوم دعای عرفه، پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد رشتهٔ علوم حدیث، تهران، دانشکدهٔ علوم حدیث، بهمن ۱۳۸۵ش؛
- مهروش، فرهنگ، «دفاع از اصالت ادعیهٔ اهل بیت ـ مطالعهٔ موردی دعای عرفه»، مجلهٔ حدیث پژوهی دانشگاه کاشان، شمارهٔ ۱۰
انتساب دعا به حسین بن علی
فرهنگ مهروش در مقاله‌ای با عنوان «دفاع از اصالت ادعیهٔ اهل بیت ـ مطالعهٔ موردی دعای عرفه» سعی کرده‌است شواهدی برای تقویت این فرضیه ارائه کند که دعای عرفه از جعفر بن محمد صادق صادر شده، و اشتباهاً به حسین بن علی منتسب گردیده‌است.
بیشتر بخوانید :
تاریخ دقیق روز عید قربان چه روزی است؟
اللهم الرزقنی کربلا فی العرفه