چه زمان درد کلیه به علت سنگ کلیه است؟ چگونه درمان می‌شود؟
رپورتاژ آگهی
سنگ کلیه که با نام‌های کالیس‌های کلیوی و نفرولیتیازیس نیز شناخته می‌شوند اجسام سفتی هستند که از تجمع املاح و مواد معدنی و نمک درون کلیه‌ها ایجاد می‌شوند. از عوامل ایجاد سنگ کلیه می‌توان به رژیم‌های غذایی، اضافه‌وزن، برخی بیماری‌ها، برخی از مکمل‌ها و داروها اشاره کرد. این سنگ‌ها می‌توانند هر قسمتی از مجاری ادراری از کلیه‌ها گرفته تا مثانه را درگیر نمایند. در بیشتر موارد تجمع ادرار باعث می‌شود تا املاح موجود در آن سفت شده و به هم بچسبند و در نهایت تبدیل به سنگ کلیه شوند.
دفع سنگ کلیه می‌تواند به‌شدت دردناک باشد اما این سنگ‌ها اگر به‌موقع تشخیص داده شوند آسیب دائمی در پی نخواهند داشت بنابراین سعی کنید در صورت علائم سنگ کلیه فورا به پزشک مراجعه نمایید.. بسته به شرایط ممکن است برای رد شدن سنگ فقط به خوردن داروهای مسکن و نوشیدن مقدار خیلی زیادی آب نیاز داشته باشید. در دیگر موارد مانند زمانی که سنگ در مجاری ادراری گیر کند و باعث ایجاد عفونت ادراری یا دیگر عوارض شود باید از طریق جراحی سنگ را خارج نمایید. درصورتی‌که خطر ابتلای مجدد به سنگ کلیه در شما بالا باشد پزشک درمان‌هایی را برای جلوگیری از ایجاد شدن دوباره آن‌ها پیشنهاد می‌دهد.
چه زمانی متوجه شویم درد کلیه ناشی از سنگ کلیه می‌باشد؟
سنگ کلیه معمولاً تا زمانی که درون کلیه حرکت نکند و یا وارد یکی از حالب‌ها نشود از خود علائمی بروز نمی‌دهد. حالب‌ها لوله‌هایی هستند که کلیه را به مثانه متصل می‌کنند.
درصورتی‌که سنگ درون حالب‌ها گیر کند ممکن است جریان ادرار را مسدود کرده و باعث تورم کلیه و اسپاسم حالب شود که بسیار دردناک می‌باشد. در این موارد ممکن است با علائم زیر روبه‌رو شوید:
- درد شدید و ناگهانی در قسمت پهلوها و کمر درست زیر دنده‌ها
- درد شدید کلیه که در قسمت پایین حفره شکمی و کشاله ران نیز ساطع می‌شود.
- درد موجی شکل که میزان و شدت آن ثابت نمی‌باشد.
- احساس درد و سوزش در زمان ادرار کردن.
از دیگر نشانه‌های این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ادرار صورتی، قرمز و یا قهوه‌ای
- بد بود و کدر شدن ادرار
- احساس داشتن ادرار، تکرر ادرار و ادرار کردن به میزان کم
- حالت تهوع و استفراغ
- تب و لرز در صورت داشتن عفونت
این نکته را فراموش نکنید که درد کلیه همیشه نشان دهنده وجود سنگ درون آن نمی‌باشد بلکه در بسیاری از موارد درد آن نشان دهنده بیماری‌های دیگر می‌باشد بنابراین اگر درد شما پس از چند روز بهبود نیافت برای تشخیص و درمان درد کلیه به یک پزشک ارولوژیست مراجعه نمایید.
عواملی که خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند.
عواملی که خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند به شرح زیر می‌باشند:
- داشتن سابقه ابتلا به سنگ کلیه در خود فرد یا خانواده او. درصورتی‌که یکی از اعضای خانواده شما به سنگ کلیه مبتلا بوده باشد احتمال این که شما نیز به این بیماری مبتلا شوید بالا می‌باشد. همچنین درصورتی‌که در حال حاضر یک یا چند سنگ کلیه دارید احتمال می‌رود که سنگ‌های بیشتری درون کلیه شما ایجاد شود.
- کم‌آبی. عدم نوشیدن آب کافی در طول روز می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد. افرادی که در شرایط آب‌وهوایی گرم و خشک زندگی می‌کنند و همچنین کسانی که تعریق زیادی دارند بیش از دیگران در خطر ابتلا به سنگ کلیه قرار دارند.
- برخی از رژیم‌های غذایی. داشتن برنامه غذایی که میزان پروتئین، نمک و شکر درون آن بالا می‌باشد خطر ابتلا به برخی از سنگ‌های کلیه را افزایش می‌دهد. این مسئله در غذاهای با سدیم بالا شدیدتر می‌باشد. بالا بودن میزان نمک باعث می‌شود تا کلیه‌ها کلسیم بیشتری تصفیه نمایند که این باعث بالارفتن خطر ابتلا به سنگ کلیه می‌شود.
- اضافه‌وزن. بالا بودن شاخص توده بدنی، پهن بودن دور کمر و داشتن اضافه‌وزن باعث بالارفتن خطر ابتلا به سنگ کلیه می‌شوند.
- بیماری‌های گوارشی و جراحی‌های ناشی از آن‌ها. جراحی بای‌پس معده، بیماری التهابی روده و اسهال مزمن می‌توانند پروسه گوارش را تغییر دهند که بر روی جذب کلسیم و آب تأثیر می‌گذارد و حجم املاح موجود در ادرار را که ممکن است به سنگ تبدیل شوند افزایش می‌دهد.
- دیگر بیماری‌ها. بیماری‌هایی مانند اسیدوز توبولار کلیه، سیستینوری، هیپرپاراتیروئیدیسم و عفونت مکرر مجاری ادراری نیز می‌توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.
- برخی از مکمل‌ها و داروها. مانند ویتامین سی، مکمل‌های غذایی، میلن‌ها (در صورت استفاده بیش از اندازه)، آنتی‌اسیدهای مبتنی بر کلسیم و برخی از داروهای خاص که برای درمان میگرن و افسردگی استفاده می‌شوند می‌توانند باعث خطر ابتلا به سنگ کلیه شوند.
درمان سنگ کلیه
روش‌های درمان سنگ کلیه بسته به علت ایجاد آن و نوع سنگ متفاوت می‌باشند.
سنگ‌های کوچک با کمترین علائم
بیشتر سنگ‌های کوچک کلیه نیاز به درمان تهاجمی ندارند. در ادامه به روش‌هایی اشاره شده است که به کمک آن‌ها می‌توان این سنگ‌ها را رد کرد.
- نوشیدن آب. نوشیدن حدوداً ۱.۸ تا ۳.۶ لیتر آب در روز ادرار را رقیق کرده و از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری می‌کند. برای داشتن ادراری شفاف یا حداقل نیمه شفاف در طول روز به مقدار کافی مایعات مخصوصاً آب مصرف کنید مگر این که پزشک توصیه دیگری برای شما داشته باشد.
- داروهای مسکن. دفع شدن سنگ‌های کلیه کوچک می‌تواند باعث ایجاد درد شود. برای کم‌شدن و ازبین‌رفتن دردهای خفیف پزشک داروهای مسکنی نظیر بروفن و ناپروکسن را تجویز می‌نماید.
- درمان دارویی. در برخی موارد ممکن است پزشک برای کمک به رد شدن سنگ برای شما دارو تجویز نماید. این داروها که با نام آلفا بلاکر شناخته می‌شوند ماهیچه‌های حالب را ریلکس کرده و باعث می‌شوند تا سنگ سریع‌تر و با درد کمتری دفع شود. از انواع آلفا بلاکرها می‌توان به تامسولوسین و ترکیب دارویی تامسولوسین و دوتاستراید اشاره کرد.
سنگ‌های بزرگ و سنگ‌هایی که باعث بروز علائم می‌شوند.
سنگ‌های بزرگ که به‌خودی‌خود دفع نمی‌گردند و باعث خونریزی، آسیب به کلیه و یا عفونت مجاری ادراری می‌شوند نیاز به درمان‌های تهاجمی تری دارند. از جمله این روش‌های درمانی که در کلینیک دکتر وریانی انجام می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
استفاده از امواج صدا برای شکستن سنگ
برای برخی از سنگ‌های کلیه بسته به‌اندازه و محل ایجاد آن‌ها پزشک از روش درمانی به نام سنگ‌شکن برون اندامی استفاده می‌کند. در این روش دستگاه سنگ‌شکن با استفاده از امواج صدا، امواج ضربه‌ای قدرتمندی ایجاد می‌کند که سنگ را می‌شکند و آن را به تکه‌های کوچکی تبدیل کرده که می‌تواند از طریق ادرار دفع شوند. این پروسه بین ۴۵ تا ۶۰ دقیقه زمان می‌برد و می‌تواند باعث ایجاد درد شود به همین دلیل برای انجام آن از داروهای آرام‌بخش و یا بی‌حسی استفاده می‌شود. پروسه سنگ‌شکن می‌تواند باعث ایجاد خون در ادرار، کبودی در کمر و شکم، خونریزی در اطراف کلیه و اورگان های اطراف آن و درد و ناراحتی در زمان رد شدن و دفع سنگ‌ها شود.
جراحی برای خارج‌کردن سنگ‌های خیلی بزرگ از کلیه
نفرولیتوتومی از راه پوست روشی درمانی است که به کمک جراحی و به‌وسیله یک دوربین کوچک و تجهیزاتی که از طریق یک برش کوچک در کمر وارد بدن می‌شود انجام می‌شود. در طی این جراحی شما به طور کامل بیهوش می‌شوید و بعد از جراحی باید برای یک تا ۲ روز در بیمارستان بستری شوید. درصورتی‌که پروسه سنگ‌شکن موفقیت‌آمیز نباشد پزشک از این روش برای خارج‌کردن سنگ‌ها از کلیه استفاده می‌کند.
استفاده از یورتروسکوپ برای خارج‌کردن سنگ‌های کوچک‌تر
برای خارج‌کردن سنگ‌های کوچک‌تر در حالب‌ها و کلیه پزشک از طریق مثانه و مجاری ادراری یک لوله نوری کوچک (یورتروسکوپ) که به دوربین مجهز شده است را وارد حالب‌ها می‌کند. زمانی که موقعیت سنگ مشخص شد تجهیزات خاصی سنگ را احاطه کرده و یا آن را خرد می‌کنند تا از طریق ادرار دفع شوند. بعدازاین پزشک یک استنت درون حالب قرار می‌دهد تا از تورم آن جلوگیری کرده و روند بهبودی را تسریع نماید. در طی این جراحی از بیهوش کامل یا بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود.
جراحی غده پاراتیروئید
برخی از سنگ‌های کلسیم فسفات به دلیل فعالیت بیش از اندازه غده پاراتیروئید ایجاد می‌شوند که درست در چهار طرف غده تیروئید قرار گرفته‌اند. زمانی که این غده‌ها بیش از اندازه هورمون تولید کنند سطح کلسیم خون بالا رفته و در نتیجه سنگ کلیه ایجاد می‌شود.
هیپرپاراتیروئیدیسم زمانی ایجاد می‌شود که یک غده خوش‌خیم در یکی از غده‌ها پاراتیروئید ایجاد شود و یا به دلیل برخی بیماری‌ها غده پاراتیروئید مجبور به تولید هورمون بیشتری شود. خارج‌کردن این توده های خوش خیم از غده‌های پارتیروئید از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری می‌کند. همچنین روش هایی را برای درمان بیماری که باعث تولید بیش از اندازه هورمون پارتیروئید می‌شود توصیه می نماید.
منبع: مقالات سایت دکتر وریانی، متخصص ارولوژی