چه شب هایی از سال دعاهای ما مستجاب می شود؟  شب های استجابت دعا

روایات بسیاری درباره شب های استجابت دعا وجود دارد. به طور کلی ۵ شب را مهمترین شب ها دانسته اند که دعا و طلب حاجت در آنها مستجاب می شود.

شب های استجابت دعا

پیامبر اکرم(صلّی ‏الله‏ علیه‏ و آله‏ و سلّم) در روایتی می فرمایند:«خَمْسُ لَیَالٍ لَا تُرَدُّ فِیهِنَّ الدَّعْوَ?ُ أوَّلُ لَیْلَ?ٍ مِنْ رَجَبٍ وَ لَیْلَهُ نِصفٍ مِنْ شَعْبَانَ وَ لَیْلَ?ُ الْجُمُعَ?ِ وَ لَیْلَ?ُ الْفِطْرِ وَ لَیْلَ?ُ النَّحْرِ».

پنج شب است که دعا در آنها رد نمی شود:

1. شب اول رجب
2. شب نیمه شعبان
3. شب جمعه
4. شب عید فطر
5. شب عید قربان

۱- شب اول رجب یک از شبهای استجابت دعا

پیامبر اکرم (ص) می فرمایند:«از اولین جمعه ماه رجب غافل نشوید؛ چراکه در اولین شب جمعه این ماه هیچ فرشته‎ای در آسمان ها و زمین نیست، مگر آن که در کنار کعبه باشد و در این حالت خداوند به ملائکه می گوید که هرچه که می خواهید بگویید تا به شما داده شود، و ملائکه نیز می گویند که حاجت ما این است گناهان کسی را که در ماه رجب روزه گرفته‎اند، بیامرز».

برای اولین پنج شنبه ماه رجب نمازی نقل شده است به این صورت که ما بین نماز مغرب و عشا دوازده رکعت نماز می گذاری، هر دو رکعت به یک سلام و در هر رکعت از آن یک مرتبه حمد و سه مرتبه سوره انا انزلنا و دوازده مرتبه سوره توحید و چون از نماز فارغ شدی هفتاد مرتبه « اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ» می گویی سپس به سجده می روی و هفتاد مرتبه « سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِکَهِ وَ الرُّوحِ» می گویی.

بعد از این ذکر سپس سر از سجده بلند می کنی و هفتاد مرتبه ذکر «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ، إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَمُ» را می خوانی پس باز به سجده می روی و هفتاد مرتبه « سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِکَهِ وَ الرُّوحِ» می خوانی سپس حاجت خود را می طلبی به امید خدا برآورده می شود.

۲- استجابت دعا در عید مبعث

یکی دیگر از اعیادی که در اسلام بزرگ است، روز مبعث است. یک روایت از امام صادق (صلوات‏ الله‏علیه) است که حضرت فرمودند:

«یَوْمُ سَبْعَهٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ رَجَبٍ نُبِّئَ فِیهِ رَسُولُ اللَّهِ مَنْ صَلَّی فِیهِ أَیَّ وَقْتٍ شَاءَ اثْنَتَیْ عَشْرَهَ رَکْعَهً»؛ در روز بیست و هفتم ماه رجب که روز مبعث پیغمبر اکرم(صلّی ‏الله‏ علیه‏ و آله‏ و سلّم) است، هرکس در هر وقت آن روز دوازده رکعت نماز بخواند.

«ثُمَّ یَقُولُ اللَّهُ اللَّهُ رَبِّی لَا أُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً أَرْبَعَ مَرَّاتٍ»؛ بعد هم چهار مرتبه این جمله را بگوید؛ «ثُمَّ یَدْعُو فَلَا یَدْعُو بِشَیْ‏ءٍ إِلَّا اسْتُجِیبَ لَهُ فِی کُلِّ حَاجَهٍ».(الکافی ۳/ ۴۶۹) بعد دعا کند، این‏طور نیست که دعایی کند مگر اینکه به اجابت می‏رسد؛ نسبت به هر حاجت مشروعی که داشته باشد.

۳- استجابت دعا در شب نیمه شعبان

این شب برترین شبها بعد از شب قدر است، پروردگار متعال در این شب فضلش را بر بندگان جاری می‏سازد و از منت خویش گناهان آنان را می‏بخشد، بنابراین تلاش کنید که در این شب به خدا نزدیک شوید.

همانا در این شب، خداوند به وجود خود سوگند یاد کرده که در آن درخواست کننده‏ای را، مادام که درخواست گناه نداشته باشد، از درگاه خود نمی راند.

روایتی از پیامبر نقل شده است که می فرمایند:شب نیمه شعبان در خواب بودم که جبرئیل به بالین من آمد و گفت:ای محمد چگونه در این شب خوابیده‏ای؟ پرسیدم:ای جبرئیل مگر امشب چه شبی است؟

گفت: شب نیمه شعبان است. برخیز ای محمد، پس مرا از جایم بلند کرد و به سوی بقیع برد، در آن حال گفت:سرت را بلند کن امشب درهای آسمان گشوده می‏شوند، درهای رحمت باز می‏گردند و همه درهای خشنودی، آمرزش، بخشش، بازگشت، روزی، نیکی و بخشایش نیز گشوده می‏شوند.

ای محمد، هر کس امشب را با منزه داشتن خداوند (تسبیح)، ذکر یگانگی او، یاد بزرگی او(تکبیر)، راز و نیاز با او (دعا)، نماز، خواندن قرآن، نمازهای مستحب و آمرزش خواهی (استغفار) صبح کند، بهشت جایگاه و منزل او خواهد بود و خداوند همه آنچه را که پیش از این انجام داده و یا بعد از این انجام می‏دهد، خواهد بخشید…( اقبال الاعمال، ص ۲۱۲ ؛ بحارالانوار، ج۹۸، ص۴۱۳)

۴- استجابت دعا در عید قربان

عید قربان که «عید أضحی» نیز نامیده می شود یکی از از ایام استجابت دعا است.حضرت علی (ع) در روایتی فرمودند: «سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ یَخْطُبُ یَوْمَ النَّحْرِ»؛ یعنی شنیدم که پیامبر اکرم (صلّی ‏الله‏ علیه‏ و آله‏ و سلّم) در روز عید قربان داشت خطبه می‏خواند؛

«وَ هُوَ یَقُولُ هَذَا یَوْمُ الثَّجِّ وَ الْعَجِّ»؛ بعد خود پیغمبر «ثجّ» و «عجّ» را معنا می‏کنند؛ به «عجّ» که می‏رسند، می‏فرمایند:

«وَ الْعَجُّ الدُّعَاءُ فَعِجُّوا إِلَی اللَّهِ»؛ یعنی «عجّ» همان دعا است؛ از خدا درخواست کنید. بعد پیغمبر این جملات را فرمود:

«فَوَ الَّذِی نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ لَا یَنْصَرِفُ مِنْ هَذَا الْمَوْضِعِ أَحَدٌ إِلَّا مَغْفُوراً لَهُ». قسم به آن موجودی که جان من در دست او است، کسی از اینجا نمی‏رود مگر اینکه مورد مغفرت خداوند قرار می‏گیرد. (بحارالأنوار۳۰/۹۶)معلوم می‏شود دعا در آن روز مؤثر بود.

اوقات متبرک برای دعا در اسلام

• اوقات عام

شامل: ایام هفته و ماهها و فصول و شب، سحر، صبح، ظهر، و مغرب. برخی از این موارد عبارتند از:

روزهای جمعه شب جمعه فصل نیایش (رجب، شعبان، رمضان)، ماه مبارک رمضان، ذی حجه، محرم صفر و…

• اوقات خاص

شامل:اعیاد و فیات اسلامی، ایام البیض (۱۳و ۴۱ و ۵۱ ماه رجب)، شب قدر، روز مبعث، روز مباهله، روز عرفه، روز استفتاح (۵۱رجب)

این اوقات و ایام که برخی به لحاظ اشخاص بزرگ اولیاء دین و برخی به واسطه علت ماوراء الطبیعی که شارع مقدس برحقیقت و فلسفه آن اشراف داشته و دیگر انسانها از درک و فهم آن عاجزند، دارای ویژگی معنوی و خاصیتی روحانی اند. به طوری که دعا کردن و درخواست عاجزانه بندگان در این اوقات، با ماهیت زنده و فعال آن،دعا را منشاء اثر می سازد.

به طور کلی در ادیان الهی و اسلام، زمان از ویژگی فعالی برخوردار است.

در وقت سحر برکات و فیوضات معنوی ملکوتی متوجه جهان می شود که چون دعایی خوانده شود، بیشتر درمعرض استجابت قرارمی گیرد. بدین لحاظ همواره به شب خیزی و شب زنده داری و تهجد، صبح خیزی و دعا و نماز و اذکار خاصی در این اوقات سفارش شده است. حافظ می گوید:

۵- ارتباط میان  شب های استجابت دعا و شب قدر

اکنون که اهمیت وقت و زمان را در توسلات و دعا و مناجات و به طور کلی عبادت دانستیم، شایسته است اندکی نیز پیرامون اهمیت شب و ارزش آن سخن گوییم. چرا که مفهوم شب علاوه بر زمان آن، در طول شبانه روز در میان بیشتر اقوام و ملل از جایگاه ارزشمند و بسزایی برخوردار است.

در اسلام هنگامه شب از ارزش و جایگاه خاصی در سایر اوقات شبانه روز، برخوردار است، به طوری که خداوند تعالی سوره ای اختصاصا با نام «اللیل» نازل فرموده و در روایات اسلامی اذکار و اعمال ویژه ای چون نماز شب بدان اختصاص یافته است.

در روایتی وارد شده که: «شرف مؤمن نماز شب است» و: «هر کس عذری دارد می تواند، نماز شب خود را قبل از نیمه شب و قبل از خواب بخواند.» تا این وقت عزیز از دست او نرود و نیز در میان روایات، نماز شب دارای این خصوصیات ویژه می باشد:

1. روش پیامبران و صالحان است.
2. زینت آخرت است.
3. اخلاق پیامبران است.
4. گناهانی را که انسان در طول روز مرتکب شده، از میان می برد.

با این توضیح هنگامی که خداوند در سوره «قدر» می فرماید: انا انزلناه فی لیله القدر. ارتباط میان نزول برکات و آیات الهی و شب و قدر به خوبی معلوم می شود و نیز ارزش توسل و تمسک به خداوند در این وقت عزیز و تأثیری که می تواند در استجابت دعا و رفع حوائج و نیازها داشته باشد، مشخص می گردد. به همین خاطر در روایت وارد شده است که: «نیمی از شب که بگذرد، یا از اول شب تا آخر شب، زمان استجابت دعا می باشد.»

بیشتر بخوانید:

ذکر ایام هفته با معنی و برکات ذکر روزهای هفته