کفاره روزه خواری عمد و غیر عمد چقدر است و چه زمانی باید آن را پرداخت کنیم؟

کفاره روزه

 حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم درباره کفاره روزه ‏خواری بیان داشت: دو نوع کفاره داریم؛ اگر فرد بدون عذر عمدا روزه خود را باطل کرده باشد برای هر روز علاوه بر قضا ۶۰ مد طعام به ۶۰ مسکین باید بدهد و یا ۶۰ روز روزه بگیرد و اگر به چیز حرامی روزه را باطل کرده است علاوه بر اطعام ۶۰ مسکین برای هر روز، ۶۰ روز روزه هم باید بگیرد.

وی در ادامه گفت: اگر فرد نمی تواند ۶۰ روز روزه بگیرد، باید به ازای هر یک روز، شصت فقیر را اطعام دهد و در فرصتی مناسب قضای روزه را به جا آورد و به آن کفاره عمد گفته می‌شود.

عضو جامعه مدرسین ادامه داد: کفاره روزه غیر عمد مورد دیگر در کفاره روزه‌خواری است، همانند خانمی که باردار است و یا بچه شیر می دهد و باید کفاره آن را پرداخت کند علاوه بر قضای روزه برای هر روز یک مد طعام (۷۵۰ گرم آرد، گندم، برنج و…) بعنوان کفاره به فقیر بدهد که به آن کفاره غیر عمد گفته می‌شود.

علیدوست یادآور شد: در پایان ماه مبارک رمضان و با فرارسیدن عید فطر نیز باید زکات فطره پرداخت شود و به میزان سه کیلو از قوت غالب خود را بعنوان زکات فطره به فقیر بدهد چه روزه گرفته باشد و یا اینکه نگرفته باشد.

علیدوست تأکید کرد: با پرداخت کفاره خداوند متعال می‌خواهد بنده‌اش را تربیت کند و همچنین فقرا از آنچه که برخورداران دارند بهره‌مند شوند.

وی با اشاره به زمان ادای کفاره برای افراد، عنوان کرد: ادای کفاره عمدی زمان مشخصی ندارد اما نباید در آن کوتاهی شود و فرد باید کفاره روزه عمد را هر زمانی که توانست ادا کند.

یکی از موضوعاتی که در رابطه با روزه ماه مبارک رمضان برای عده‌ای موضوعیت پیدا می‌کند که به آن عمل نمایند، کفاره روزه می‌باشد.به عبارتی بهتر است این گونه گفت که جریمه کسی عمدا روزه خواری کند، یا کسی که به علت بیماری یا مسافرت و … روزه را افطار کرده باشد و تا رمضان سال بعد موفق به گرفتن قضای آن نشده باشد، علاوه بر قضای روزه آن روز، باید کفاره روزه بدهد.

کفاره روزه عمد فوری نبوده، ولی نباید آن را به قدری تأخیر بیندازد که کوتاهی در ادای واجب شمرده شود.

مقدار و کیفیت کفاره

کفاره افطار غیر عمد

مقدار کفاره افطار غیر عمد برای هر روز یک مد طعام (۷۵۰ گرم طعام) است، باید به فقیر داده شود. (اگر بخواهد قیمت آن را پرداخت کند، باید مطمئن باشد که فقیر برای خرید نان مصرف می‌کند.)

کفـاره‌ی افطار عمـدی روزه‌ی ماه مبارک رمضان در شرع اسلام یکی از سه چیز است:

۱. آزاد کردن یک برده

در زمان ما که بنده آزاد کردن موضوع ندارد در میان دو چیز دیگر مخیّر است.

۲. دو ماه (شصت روز) روزه گرفتن

کسی که می‌خواهد دو ماه کفاره‌ی روزه‌ی ماه رمضان را بگیرد باید یک ماه تمام و حداقل یک روز از ماه دوم را پی‌در‌پی بگیرد و اگر بقیه‌ی ماه دوم پی‌در‌پی نباشد اشکال ندارد. (آیت الله خامنه ای)

کسی که می‌خواهد دو ماه روزه کفاره ماه رمضان بگیرد، باید یک ماه تمام و یک روز از ماه بعد را پی‌درپی بگیرد، و همچنین بقیه ماه بعد را باید بنا بر احتیاط واجب پی‌درپی بیاورد. بله اگر مانعی پیش آید که عرفاً عذر شمرده شود می‌تواند آن روز را نگیرد و با ارتفاع عذر دوباره ادامه دهد. (آیت الله سیستانی)

۳. شصت فقیر را غذا دادن

غذا دادن به شصت فقیر را می‌توان به دو صورت انجام داد:

۱. این که با غذای آماده آنان را سیر کند

۲. این که به هر نفر به اندازه‌ی ۷۵۰ گرم (یک مد) گندم یا آرد یا نان یا برنج یا امثال آن بدهد.

اگر نمی‌توانید کفاره دهید، استغفار کنید

هرگاه هیچ یک از سه کفاره ممکن نشود باید به هر تعداد فقیر که قادر است غذا بدهد و احتیاط (واجب) آن است که استغفار نیز بکند و اگر به هیچ وجه قادر به دادن غذا به فقرا نیست فقط کافی است که استغفار کند یعنی با دل و زبان بگوید: «اَسْتَغْفِرُاللهَ» (از خداوند بخشایش می‌طلبم).

کسی که به خاطر عدم توانایی بر روزه و غذا دادن به فقیر، وظیفه‌اش استغفار است، اگر بعد‌ها تمکن کرد که روزه بگیرد یا به فقرا غذا دهد، لازم نیست این کار را بکند، گر چه موافق احتیاط مستحبی است. (نظر آیت الله خامنه ای)

هرگاه هیچ یک از این سه کار ممکن نشود هر چند «مُد» که می‌تواند به فقرا اطعام کند و اگر نتواند باید ۱۸ روز روزه بگیرد و اگر نتواند هر چند روز که می‌تواند به جا آورد و اگر نتواند استغفار کند و همین اندازه که در قلب بگوید: «أستغفر اللّٰه» کافی است و واجب نیست بعداً که قدرت پیدا کرد کفّاره را بدهد. (نظر آیت الله مکارم شیرازی)

کفاره باطل شدن روزه با حلال و حرام

در مقدار کفاره تفاوتی نیست بین آن که روزه‌دار، به چیز حلال روزه‌ی خود را باطل کند یا به چیز حرام، مثل زنا یا استمنا یا خوردن و آشامیدن حرام، گر چه احتیاط مستحب در افطار به چیز حرام آن است که کفاره‌ی جمع بپردازد یعنی هم یک برده آزاد کند و هم دو ماه روزه بگیرد و هم شصت فقیر را غذا دهد. (نظر آیت الله خامنه‌ای و آیت الله سیستانی)

برعهده کسی که عمدا با چیز حرامی مانند شراب یا زنا، روزه خواری کرده است، کفاره جمع تعلق می‌گیرد. این فرد دیگر بین چند چیز اختیار ندارد، بلکه به عنوان کفاره، باید افزون بر قضای روزه، هم شصت فقیر را سیر کند و هم شصت روز را روزه بگیرد که ۳۱ روز از این شصت روز باید پی در پی باشد. (آیت الله شیخ جواد تبریزی)

جایی که قضا و کفاره واجب است

اگر کسی روزه ماه رمضان را به خوردن یا آشامیدن یا جماع یا استمناء یا باقی ماندن بر جنابت باطل کند، در صورتی که از روی عمد و اختیار باشد و از روی ناچاری و جبر نباشد، اضافه بر قضا، کفاره هم بر او واجب می‌شود؛ و احتیاط مستحب آن است که کسی که روزه را به غیر آنچه گفته شد باطل کند، اضافه بر قضا، کفاره هم بدهد. (نظر آیت الله سیستانی)

هرگاه در ماه مبارک رمضان کار‌هایی که روزه را باطل می‌کند را از روی عمد و اختیار و بدون عذر شرعی انجام دهد یا در حال روزه دار بودن چیزی را از اندرون به دهان فرو ببرد یا به گفته‌ی کسی که می‌گوید مغرب شده و اعتماد به گفته‌ی او نیست، افطار کند و سپس بفهمد که مغرب نبوده و نیز هرگاه روزه‌دار در ماه رمضان با همسر خود که روزه‌دار است جماع کند و زن نیز به آن راضی باشد بر هر یک از آنان حکم افطار عمدی جاری است؛ و در تمام این موارد علاوه بر قضا، کفاره هم واجب است. (نظر آیت الله خامنه ای)

غذا دادن به شصت فقیر را می‌توان به دو صورت انجام داد: این که با غذای آماده آنان را سیر کند. یا این که به هر نفر به اندازه‌ی ۷۵۰ گرم (یک مد) گندم یا آرد یا نان یا برنج یا امثال آن بدهد.

پرداخت کفاره روزه عمد، فوری نیست

کفاره روزه غیرعمد امسال را باید تا رمضان سال بعد ادا کرد. (برای کسانی هم که عذری داشتند، به شرط برطرف شدن عذر) بنابراین اگر بر اثر عذر شرعى روزه ماه رمضان را نگرفته، فقط قضا بر او واجب است و اگر قضا را بعد از ماه رمضان تا ماه رمضان سال بعد، بدون عذر شرعى به تأخیر انداخته، کفاره بر او واجب است، یعنى باید براى هر روز یک مد طعام به فقیر (کفاره) بدهد. (نظر آیت الله خامنه ای)

کفاره روزه عمد فوری نبوده، ولی نباید آن را به قدری تأخیر بیندازد که کوتاهی در ادای واجب شمرده شود. (نظرات آیت الله خامنه ای، نوری همدانی)