گناهان کبیره چیست؟ و چه تفاوتی با گناهان صغیره دارد؟

در این مبحث قصد داریم به این چند موضوع بپردازیم : گناهان کبیره چیست؟ و چه تفاوتی با گناهان صغیره دارد؟ و چه گناهانی جزو گناهان کبیره محسوب می شود؟

فرق گناهان کبیره و صغیره

همانطور که می دانیم گناه به معنی خلاف است و در اسلام هر کاری که بر خلاف فرمان خدا باشد، گناه است، مخالفت امر خدا، هر اندازه کوچک باشد، چون در پیشگاه عظمت الهی واقع می‌شود، بزرگ است.

معنای گناهان کبیره و صغیره روشن است، گناهان کبیره یعنی گناهان بزرگ، و گناهان صغیره یعنی گناهان کوچک، با توجه به معنای لغوی کبیره و صغیره، آنچه که مسلم است تمام گناهان چون برخلاف امر الهی انجام شده است خود بزرگ می باشد اما وقتی گناهان بعضی نسبت به بعض دیگر سنجیده می شود بعضی بزرگ تر از بعض دیگر اند، به این اعتبار و نگاه گناهان به دو قسم تقسیم می شود: گناهان صغیره و گناهان کبیره.

فرق گناهان کبیره و صغیره در چیست؟ آیا هر دو با توبه بخشیده می شود؟
‏این سوالی است که ذهن خیلی ها را درگیر کرده است که برای دانستن آن توجه به چند نکته اساسی ضروری به نظر می‌رسد:

۱ـ همانطور که قبلا در بالا گفته شد گناه به معنی خلاف است و در اسلام هر کاری که بر خلاف فرمان خدا باشد، گناه است، مخالفت امر خدا، هر اندازه کوچک باشد، چون در پیشگاه عظمت الهی واقع می‌شود، بزرگ است. صغیر شمردن شدن آنها نسبت به گناهان دیگری است که کبیره دانسته شده‌اند. از این منظر که گناه نافرمانی حق تعالی است، نمی‌توان هیچ گناهی را کوچک شمرد، چه این که کوچک شمردن گناه، از گناهان کبیره است (که در صورت عدم توبه) بخشیده نمی‌شود.

از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله روایت شده که «به کوچکی گناه منگرید، بلکه به بزرگی کسی بنگرید که نسبت به او گستاخی کرده اید».

۲ـ علمای اسلام با استفاده از آیات و روایات، گناهان را در مقایسه با خود آنها و آثار و نتایج آن، به دو دسته صغیره و کبیره تقسیم کرده‌اند. این که ملاک و معیار در شناخت گناه صغیره از کبیره چیست، میان علما اختلاف نظر وجود دارد. امور زیر را به عنوان ملاک گناه کبیره ذکر کرده اند:

الف) هر گناهی که در قرآن بر آن وعده عذاب داده شده است.
ب) هر گناهی که در اسلام برای آن «حدّ» تعیین شده است، مثل شرابخواری، زنا و….
پ) هر گناهی که بیانگر بی اعتنایی و بی حرمتی به دین و مقدّسات دینی است.
ت) هر گناهی که از طرف شرع مقدّس، با شدت و تهدید از آن نهی شده باشد.
ث) هر گناهی که در قرآن یا سنّت پیامبر اکرم و ائمه اطهار علیه‌السلام به کبیره بودن آن تصریح شده است.
۳ـ در روایات، شمار گناهان کبیره متفاوت ذکر شده است. در بعضی روایات هفت گناه و در برخی نوزده گناه.

همین طور علمای اسلام آن را هفت و برخی ده و برخی بیست و بعضی سی و چهار و بعضی چهل و برخی بیشتر ذکر کرده‌اند. از مجموعه روایات و کلمات بزرگان دین می‌توان فهمید آن چه ذکر شده، به عنوان نمونه ها و مصادیقی از گناهان کبیره است.

به کوچکی گناه منگرید، بلکه به بزرگی کسی بنگرید که نسبت به او گستاخی کرده اید.

هر یک از گناهان کبیره و صغیره آثاری دارد، به طور کلی می توان آثاری را برای گناهان کبیره ذکر کرد که گناهان صغیره مشروط به این که اصرار بر آن نشود آن آثار را ندارد، آثار گناهان کبیره عبارتند از:

گناهان کبیره همان گونه که در بحث معیار گناهان کبیره گذشت آثار اخروی دارد یعنی وعده عقوبت الهی بر آن ها داده شده است، در حالی که چنین وعده عقوبت اخروی در مورد آنها وجود ندارد، بلکه وعده عفو الهی داده شده است.

گناهان کبیره موجب شکسته شدن عدالت انسان می شود، و کسی که مرتکب کبیره شود عادل نیست در نتیجه نمی تواند به عنوان شاهد در دادگاه شهادت او مورد پذیرش قرار گیرد، و نمی تواند به عنوان امام جمعه و یا جماعت قرار گیرد. اما گناهان صغیره این اثر را ندارد.

ارتکاب گناهان کبیره موجب حد و یا تعزیر می شود، کسی که این گناهان را مرتکب شود باید حد و یا تعزیر شود، در حالی که این اثر بر گناهان صغیره مترتب نمی شود.