مشاغل حرام برای زنان از نظر دین اسلام

برخی از مشاغل هستند که بسیار مناسب زنان می باشند اما در عوض یک سری از شغل ها حرام و مکروه دانسته شده است ، در این مطلب اسامی مشاغل حرام برای زنان و شغل هایی را که از نظر اسلام مناسب زنان می باشد با ذکر منبع عنوان کرده ایم .

دین اسلام کامل ترین دین همه جانبه است که حتی در ریزترین و جزئی ترین موارد برنامه دارد. سیره اهل بیت و ائمه اطهار(ع) راه اسلام را برای تمام پیروان نشان داده اند. اشتغال زنان و تقسیم بندی وظایف میان زنان و مردان نیز یکی از مواردی است که اسلام راهکارهایی را ارائه داده است.

دین اسلام برخی از مشاغل را حرام و بعضی را مکروه دانسته است که بهتر است به عنوان شغل اصلی در نظر گرفته نشوند. یکی از برترین عبادات نزد پروردگار اشتغال به کسب و کار حلال است و چنین کاسبانی، حبیب خدا نام می گیرند (الکاسب حبیب الله) و در نقطه مقابل، اشتغال به کسب حرام، ممنوع و باطل است و مرتکبین آن محارب با خدا نامیده می شود مانند افراد رباخوار که در قرآن (فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ؛ سوره بقره، آیه ۲۷۹) نامیده شده اند.چنانچه در این بخش می خوانید در صدر اسلام بسیاری از زنان، فعالیت های اقتصادی انجام می دادند که ائمه اطهار نه تنها آنها را از ادامه کار و تلاش نهی نمی کردند بلکه در بعضی موارد با لحنی خوب، زنان شاغل را تشویق به ادامه کار می کردند اما به حلال و حرام بودن کار آنها بسیار تاکید می کردند.

در روایات اسلامی و کتب فقهی دو شغلی نام برده شده است که جزو مشاغل مباح هستند، اما در برخی شرایط، درآمد حاصل از آنها کراهت دارد یا حرام است.

مشاغل حرام برای زنان

۱-آرایشگری:

درآمد آرایشگری زمانی حرام است که اگر :

در کتاب های فقهی اصطلاحی با عنوان «تدلیس ماشطه» به معنای «حیله گری آرایشگر» وجود دارد یعنی اگر آرایشگر با ترفندهای ، عیوب زن را بپوشاند و او را زیباتر کند تا زمینه ازدواج او را با مردی فراهم سازد، به این کار تدلیس ماشطه گفته می شود و درآمد آن حرام است اما اگر آرایشگر بدون هیچ قصدی زنی را آرایش کند ولی آن زن خود، قصد فریب دیگری را داشته باشد، اجرت آرایشگر حلال است و تدلیس بر آن صدق نمی کند. (شهید ثانی، مسالک الافهام، ج ۳، ص ۱۲۹)

بعد از واژه تدلیس، عنوان تبرج برای زن آرایشگر مطرح می شود. تبرج در واژه های قرآنی به معنای خودنمایی است. کلمه تبرج از ماده برج گرفته شده است که به معنی زنی است که زیبایی های خود را برای مردان آشکار می کند. اگر ارایشگر ، زنی را به طور تبرج آرایش کند، خود کار تزئین حرام است بنابراین درآمد حاصل از آن نیز حرام می شود.

موضوع مورد بحث دیگر درباره شغل آرایشگری خانم ها، دریافت دستمزد است. بهتر است که آرایشگر برای دریافت دستمزد خود شرطی نگذارد و هر آنچه که مشتری به او می دهد بپذیرد. مستحب است آرایشگر مبلغ بیش از حق خود را طلب نکند و مشتری دستمزد آرایشگر را بپردازد.

۲-آوازه خوانی:

خوانندگی زنان از دیگر مشاغلی است که اسلام آن را حرام اعلام کرده است. فقها درباره غنا اختلاف نظر دارند، برخی از آنها مانند محدث کاشانی و آخوند خراسانی، غنا را به طور مطلق حرام نمی دانند و حرام بودن آن ها را مشروط بر آواز خوانی در مجالس مختلط زن و مرد و یا سرگرمی های لهو می دانند.(سید روح الله خمینی، المکاسب المحرمه، ص ۲۰۶۹)

اما محقق بحرانی این توجیه را درباره حرمت غنا توهمی بیش نمی داند و آن را نمی پذیرد.

بر اساس نظر مشهور فقها، همانطور که غنا حرام است، درامد حاصل از آن نیز برای آوازه خوان زن حرام می باشد، مگر اینکه خوانندگی زن برای شب عروسی باشد و با کارهای حرام دیگر مانند وارد شدن مرد در مجلس عروسی، دروغ گفتن و یا تار زدن همراه نباشد ،در این صورت شغل و درآمد زن خواننده حلال است.

مشاغل حلال برای زنان

عطر فروشی نه با فریب

حسین بن زید هاشمی از امام صادق(ع) روایت کرده است که فرمودند:

زنی به نام زینب عطاره نزد زنان پیامبر اکرمصلی الله علیه و آله آمد. پیامبر وارد خانه شد و او را نزد همسرانش دید. به وی فرمود:منزل ما را خوشبو کردی.

زینب عرض کرد:منزل به بوی شما معطرتر است. پس از این سخنان، پیامبر صلی الله علیه و آله برخی از آداب و احکام خرید و فروش را برای وی بیان فرمودند.( محمدبن یعقوب کلینی، فروع کافی، ج ۵، ص ۱۵۱)

چنان که از این روایت استفاده می شود، نه تنها پیامبر اکرم(ص) با اشتغال زینب به عطر فروشی مخالفتی نکرد، بلکه با حسن رفتار خود با وی و با بیان برخی از آداب معامله، او را نسبت به ادامه آن کار تشویق کردند.

پیامبراکرم(ص) فرمودند:

«إِذَا بِعْتِ فَأَحْسِنِی وَ لَا تَغُشِّی فَإِنَّهُ أَتْقَی لِلَّهِ وَ أَبْقَی لِلْمَالِ.» وقتی عطر می فروشی ، آنرا نیکو بفروش و در فروختن کسی را فریب مده ، زیرا اگر چنین کنی به پاکی و پرهیزکاری در پیشگاه خداوند بهتر است و برای بقاء و دوام مال و ثروتت نیکوتر می باشد.(فروع کافی، شیخ کلینی، ج ۵، ص ۱۵۱)

بافندگی، حلال ترین کسب

در روایتی مشابه رسول اکرم (ص) با زنی که به آرایشگری مشغول بود نیز همین برخورد را داشتند و بعضی از آداب کسب حلال و صحیح را برای او بیان نمودند.

از امیرالمؤمنین (ع) هم نقل شده است که به ام حسن نخیعه فرمود:

حلال ترین کسب ها بافندگی است.( محمدبن یعقوب کلینی، فروع کافی، ج ۵، ص ۱۵۱)

خانه داری، بهترین شغل

البته با توجه به روایات ذکر شده که برخی از مشاغل را مجاز می داند نباید فراموش کرد که ارزش خانه داری ، همسر داری و تربیت فرزند ار هر کار دیگری بشتر است.

امام باقر (ع) می فرماید:

رسول خدا (ص) نیز چنین تقسیم کار کرد:به امیرالمومنیبن(ع) دستور داد کارهای خارج خانه را انجام دهند و به دخترش حضرت فاطمه (ع) نیز فرمود که کارهای داخل خانه را اداره نماید و آن حضرت از این تقسیم کار خوشحال شد. (الحمیری قمی، ۱۴۱۳ ق، ۵۲؛ مجلسی، ۴۳:۸۱)

امام صادق (ع) نیز در این زمینه می فرماید:

«جدم امیرالمؤمنین(ع) در انجام کارهای خانه هیزم جمع می کرد، آب می کشید، می آورد، خانه را جارو می فرمود و مادرم زهرا (ع) نیز جوها را آرد می کرد و سپس خمیر می نمود و آن گاه نان می پخت». (ابن شهر آشوب، ۱:۳۷۲)

همچنین امام کاظم (ع) نیز جهاد زن را نیکو شوهرداری دانسته اند. این حدیث متواتر در بسیاری از کتابهای دینی ذکر شده است.(مستدرک الوسائل، کتاب النکاح، باب ۶۲ از ابواب مقدمات النکاح، حدیث۱؛نهج البلاغه، حکمت ها و کلمات قصار، شماره ۱۳۶؛ تحف العقول، حرّانی، ص۶۰ و ۱۱۰)

* مشاغل مطرح شده به عنوان شعل حرام و حلال برای زنان مطمئنا شامل شغل های امروزی نمیشود و با توجه به مدنظر داشتن روایات برای این مسئله محدود به مشاغلی است که از گذشته تا به امروز رواج داشته است پس امکان بررسی تنها چندین مورد از مشاغل وجود داشته و تمامی شغل ها مورد بحث قرار نگرفته است اما دانستن همین نکات هرچند مختصر مطمئنا مفید خواهد بود.