فضایل و ویژگی های حیرت انگیز سوره عبس

آشنایی با سوره عبس

یکی از مهم ترین مواردی که در تلاوت قرآن کریم باید به آن توجه کرد، تدبر و تفکر در آیات است. چه بسیار قاریان و حافظانی که متاسفانه دچار گمراهی شده اند و مثال بارز آن ها، خوارج نهروان هستند.

اگر می خواهید ثواب خواندن قرآن کریم را چند برابر کنید، باید به معانی و مفاهیم آیات توجه نمایید. به همین خاطر ما در این مقاله قصد داریم شما را با سوره عبس بیشتر آشنا کنیم. تا با خواندن آن، از مفاهیم کلی سوره باخبر شده و بتوانید در آن ها تفکر نمایید.

سوره ی عبس یکی از سوره هایی است که با تفکر و تدبر در آن، به یاد لحظات مرگ و تنهایی قبر می افتید و می توانید رفتار و اعمال خود را به شکل هدفمند برگزینید.

نزول سوره عبس

سوره عبس در سال دوم بعثت نازل شد. این سوره، یک سوره مکی است و در مکه بر پیامبر اکرم (ص) نازل شد. سوره عبس دارای ۴۲ آیه می باشد و هشتادمین سوره قرآن کریم است.

این سوره مبارک، بیست و چهارمین سوره ای بود که از آسمان وحی بر پیامبر اکرم (ص) نازل شد.

محتوای سوره

همانطور که ذکر شد، سوره عبس انسان را به یاد لحظات مرگ و وحشت تنهایی در قبر می اندازد. اما محتوای این سوره به موضوعات گوناگونانی می پردازد.

در این سوره اشاره ای به فردی می شود که در برابر یک مرد نابینای حقیقت جو برخورد مناسبی نداشته است و به شدت خداوند چنین شخصی را سرزنش نموده است.

همچنین یکی از مفاهیم سوره عبس، ارزش و اهمیت قرآن کریم و مفاهیم آن است و درمورد ناسپاسی و کفر نعمت های الهی نیز سخن گفته شده است. در این سوره گوشه ای از نعمت های خداوند در زمینه تغذیه انسان و حیوانات برای تحریک حس شکرگزاری بشر آورده شده است.

اما مهم ترین بخش محتوای سوره عبس، اشاره به حوادثی است که در روز قیامت اتفاق می افتد و سرنوشت تمامی انسان ها از مؤمنان گرفته تا کفار، در این روز بزرگ مشخص می شود.

نام های سوره

برای سوره عبس نام های مختلفی بیان شده است که هر کدام از آن ها، معنای خاصی دارند. نام های سوره عبس عبارتند از:

1. عبس: به معنای چهره در هم کشید، به تناسب نخستین آیه سوره به این نام آمده است.
2. اعمی: به معنای نابینا (آیه دوم) است.
3. سفره: به معنای سفیران نیز آمده (آیه ۱۵)

سوره عبس چه فضائلی دارد ؟

فضایل سوره عبس را از زبان ائمه اطهار (ع) بیان خواهیم کرد:

رسول خدا (ص) درمورد فضیلت سوره عبس فرمودند:

کسی که سوره عبس را بخواند روز قیامت در حالی وارد محشور می شود که صورتش خندان و بشاش است.

امام صادق (ع) درمورد ثواب خواندن سوره عبس فرمودند:

هر کسی (سوره عبس) را قرائت نماید، در بهشت زیر پرچم و سایه خداوند و مشمول کرامت خداوند خواهد بود، و این کار کوچکی نزد خداوند است.

امام صادق (ع) درمورد فضایل سوره عبس فرمودند:

هر کسی هنگام بارش باران (سوره عبس) را قرائت نماید، خداوند به تعداد قطرات باران گناهانش را می آمرزد.

امام صادق (ع) درمورد ثواب سوره عبس فرمودند:

هر کسی (سوره عبس) را بر کاغذ یا پوست سفیدی بنویسد، هر جا که می رود همراه خود داشته باشد، در راهش جز خیر و خوبی نمی بیند و از خطرات به اذن خداوند در امان است.

مرحوم کفعمی در کتاب خود آورده است:

قرائت سوره عبس موجب پیدا کردن گم شده و بازگشت غایب می‌شود.

نکات اخلاقی و اجتماعی

در سوره عبس، نکات اخلاقی و اجتماعی زیادی ذکر شده که با تفکر در آن مفاهیم، می توان پندهای آموزنده ای گرفت. نمونه هایی از آن ها در ادامه آورده شده است.

در آیه شریفه: «عبس و تولی ان جائه الاعمی» به این نکته اشاره شده است که شخصی که نقص عضو داشته باشد، نشانه آن نیست که از نظر شخصیت نیز ناقص است. همچنین در آیات ۵ و ۸ این سوره نیز به این نکته اشاره شده که چیزی که مهم است، ایمان انسان است و ثروت و سرمایه ارزشی ندارد.

در آیات ۵ و ۷ سوره عبس به نکته ای مهم اشاره شده و این است که اگر کسی خودش را بی نیاز بداند و بگوید من به طور کامل بی نیاز هستم و به هیچ چیز و هیچ کس احتیاجی ندارم، همین امر موجب محروم شدن او از تزکیه می گردد.

همچنین در آیه ۱۹ این سوره سفارش شده که اگر می خواهید از کفر و غرور دور شوید، به آفرینش خودتان از یک نطفه ناچیز بنگرید و در آیات ۱۷ تا ۲۰ سوره عبس، درمورد اینکه چرا با وجود آسان بودن راه شناخت حق و طی کردن آن، باز هم عده ای به سمت بیراهه قدم برمی دارند، سوال شده است.

در آیات ۱۷ تا ۲۲ نیز به سرسختی انسان با وجود دیدن مرگ و قبر اشاره شده و در آیه ۲۴ دقت در پیدایش نعمت ها، وسیله کفر زدایی معرفی شده است.

در آیات ۲۸ و ۲۹ سوره عبس، انگور، زیتون و خرما میوه های سفارش شده توسط قرآن معرفی شده است و در آیات ۳۸ و ۳۹ این سوره، چهره باز و خندان، یک ارزش محسوب شده است.

ویژگی های سوره

یکی از ویژگی های اصلی سوره عبس، آغاز خاص آن است. خداوند متعال این سوره را با یک تذکر اخلاقی مهم شروع کرده و در آن به این نکته اشاره کرده که چهره در هم کشیدن و با دیده حقارت به دیگران نگریستن صحیح نیست.

همانطور که گفته شد، نقص انسان ها نشانه ضعف آن ها نیست و آن چیزی که مهم است و ارزش دارد، ایمان و هدایت آن ها به سمت خداوند متعال است.

یکی دیگر از ویژگی های سوره عبس این است که در این سوره عظمت قرآن کریم برای انسان ها روشن شده و به مردم گوشزد می کند که شما نیازمند هستید و قرآن برای هدایت شما نازل شده است.

در بخش دیگر، به انسان ناسپاس اشاره می شود و با مطرح نمودن چگونگی خلقتش که از نطفه ای ناچیز است و بعد از رشد به سوی کمال هدایت می شود و برای او که حاضر به تفکر در مورد مرگ و قیامت نیست شاهد مثال عینی می آورد که ای انسان چرا اینقدر مغروری ؟

پس نگاه به غذایت بنما که چگونه خداوند برایت آماده می نماید طعام هایی همچون انگور، زیتون، خرما.

در پایان نیز انسان مغرور را اینگونه هدایت می کند: ای انسان مغرور که همچنان ناسپاس هستی بدان قیامت برپا می شود و با این خصوصیات که همه از یکدیگر فرار می کنند زیرا گرفتار خودشان هستند و در آن روز افراد دو دسته هستند:

1. ضاحکه مستبشره خوشحال و خندان به سبب اعمال نیکشان در دنیا، زیرا هدایت خدا را پذیرا شدند.
2. چهره های غبار آلود به سبب اعمال بدشان در دنیا، زیرا از هدایت خدا سر باز زدند.