خواندن نماز عید فطر واجب است یا مستحب؟

پرسش

آیا خواندن نماز عید سعید فطر در روز عید، واجب است؟ کیفیت انجام آن چگونه است؟

پاسخ اجمالی

۱. نماز عید فطر و قربان در زمان حضور امام (ع) واجب است و باید به جماعت خوانده شود و در زمان ما که امام معصوم (ع) غایب است، مستحب مى‏باشد و احتیاط واجب آن است که آن را به جماعت نخوانند،[۱] ولى به قصد رجاء مانع ندارد، و چنانچه ولى فقیه یا مأذون از طرف او اقامه جماعت نماید اشکال ندارد.[۲]
البته هر چند نماز عید فطر در زمان غایب بودن امام زمان (عج) واجب نیست، اما خواندن این نماز برای شما که جوان هم هستید اثرات خوبی دارد و از خطبه‌ها و فضای معنوی که بعد از یک ماه روزه برای انسان ایجاد می‌شود، می‌توانید استفاده برده و به فیض برسید. و حتی اگر نتوانستید در جماعت شرکت کنید می‌توانید آن را به صورت فرادا بجا آورید.
۲. نماز عید فطر و قربان دو رکعت است و وقت آن از ابتدای طلوع آفتاب روز عید است تا ظهر؛[۳]
در رکعت اول پس از تکبیره الاحرام و قرائت حمد و سوره (بهتر است سوره اعلی باشد) پنج تکبیر گفته مى‌شود که پس از هر تکبیرى قنوت‌ خوانده مى‌شود، آنگاه بعد از تمام شدن قنوت پنجم تکبیر دیگرى گفته شده و به رکوع رفته و دو سجده را بجا آورده و برمى‌خیزند و در رکعت دوم پس از قرائت حمد و سوره (بهتر است سوره شمس باشد) چهار تکبیر گفته مى‌شود و پس از هر تکبیر یک قنوت خوانده مى‌شود و آنگاه تکبیر دیگرى گفته شده و به رکوع مى‌روند و دو سجده و تشهد را بجا آورده و با گفتن سلام، نماز را به پایان مى‌رسانند.
در قنوت نماز عید فطر و قربان هر دعا و ذکرى بخوانند کافى است ولى بهتر است این دعا را به قصد امید ثواب، بخوانند: «اللّٰهُمَّ اهْلَ الْکِبْرِیاءِ وَ الْعَظَمَهِ وَ اهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَروتِ وَ اهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَهِ وَ اهْلَ التَّقْوىٰ وَ الْمَغْفِرَهِ اسْأَلُکَ بِحَقِّ هٰذا الْیَوْمِ الَّذِى جَعَلْتَهُ لِلْمُسلِمینَ عیداً وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ کَرٰامَهً وَ مَزیداً انْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ انْ تُدخِلَنى فی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ انْ تُخْرِجَنِى مِنْ کُلِّ سُوءٍ اخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً و آلَ مُحَمَّدٍ صَلَوٰاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلیْهِمْ اللّٰهُمَّ إِنِّی اسْألُکَ خَیْرَ ما سَأَلَکَ بِهِ عِبٰادُکَ الصَّالِحُونَ وَ اعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبٰادُکَ الْمُخْلَصُونَ».[۴]

[۱]. (اراکى، گلپایگانى، خوئى، فاضل، نورى، سیستانى، تبریزى، مکارم، صافى): میشود آن را به جماعت یا فرادى خواند. (صافى): ولى احتیاط این است که به جماعت آن را رجاءً بخواند.
(زنجانى): بنا بر احتیاط، آن را به جماعت نخوانند.

[۲]. امام خمینى، سید روح اللّٰه، توضیح المسائل (محشّٰى – امام خمینى)،  ج۱، ص ۸۲۴، م ۱۵۱۶، دفتر انتشارات اسلامى، قم، هشتم، ۱۴۲۴ ه‍ ق.

[۳].  همان، ص ۸۲۴، م ۱۵۱۷٫

[۴]. همان، ص ۸۲۵، م ۱۵۱۹ و ۱۵۲۰٫