صیغه موقت ۹۹ ساله چگونه است و تفاوت آن با صیغه دائم چیست؟
یکی از انواع ازدواج ها ازدواج موقت می باشد که این ازدواج نیز انواع مختلف دارد و صیغه موقت ۹۹ ساله یکی از انواع آن است ، در این مطلب از بلاگ جدول یاب صیغه موقت ۹۹ ساله چگونه است و تفاوت آن با صیغه دائم چیست؟ را بررسی خواهیم کرد ، لطفا با ما همراه شوید :
صیغه موقت ۹۹ ساله از انواع صیغه موقت است و شرایط و احکام متفاوتی با صیغه دائم دارد. این تقاوت در مدت زمان، نفقه، ارثیه و برخی دیگر از شرایط آن است. البته برخی از مراجع تقلید حکم متفاوتی درباره این نوع از صیغه داشته و آن را باطل یا معادل صیغه دائم می‌دانند. به طور کلی صیغه موقت با پایان یافتن زمان آن یا بخشیدن بقیه زمان باقیمانده توسط مرد فسخ می‌شود. این نوشته به دنبال آن است تا با بررسی ماهیت و شرایط صیغه ۹۹ ساله، احکام آن و فتاوی مراجع در این خصوص را تبیین کند.
صیغه ۹۹ ساله و ویژگی خاص آن
این نوع صیغه یکی از انواع صیغه موقت است که زمان طولانی‌تری نسبت به صیغه‌های موقت عادی دارد. صیغه‌های موقت معمولا زمان کوتاهی مانند ۱۰ روز یا چند ماه دارند. عدد ۹۹ در این صیغه خاص، دلیل مستقلی ندارد و تنها به جهت شناخته شده بودنش استفاده می‌شود، اما کاربرد و ویژگی خاص صیغه ۹۹ ساله در ازدواج، بیشتر مختص کسانی است که پیرو دو دین و آیین متفاوت هستند. طبق نظر برخی از فقها و مفسرین اسلامی، میان یک فرد مسلمان و فردی که پیرو دینی دیگر است (به طور مثال ارامنه) نمی‌توان صیغه دائم جاری نمود. به همین جهت برخی از کسانی که هم‌دین نبوده و قصد ازدواج بلند مدت دارند، معمولا از صیغه موقت ۹۹ ساله استفاده می‌کنند. همچنین در موارد زیادی معمولا مردانی که ازدواج دائم کرده و همسر و فرزند دارند، هنگامی که قصد ازدواج بلندمدت دیگری دارند از این نوع صیغه موقت استفاده می‌کنند.
تفاوت صیغه موقت ۹۹ ساله و صیغه دائم
صیغه موقت ۹۹ ساله نیز مانند هر صیغه موقتی تفاوت‌هایی در شرایط و احکام با صیغه دائم دارد. از جمله این تفاوت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برخلاف عقد دائم که زن و شوهر از هم ارث می‌برند، در عقد موقت قانونی برای ارث بردن از همسر وجود ندارد.
- برخلاف ازدواج دائم که مرد باید به همسرش نفقه بپردازد، در عقد موقت چنین الزامی وجود ندارد.
- همانطور که از نام آن مشخص است، در عقد دائم ذکر مدت زمان لازم نیست، اما در عقد موقت لازم است که از همان ابتدا زمان محرمیت مشخص بشود.
- در عقد موقت میزان مهریه باید از ابتدا مشخص و در هنگام جاری شدن صیغه ذکر بشود؛ اما در عقد دائم لزومی بر معین کردن آن در بادی امر نیست.
- در عقد موقت می‌توان شرط کرد که نزدیکی میان زوجین اتفاق نیفتد، اما نزدیکی و رابطه جنسی جزوی از عقد دائم بود و نمی‌توان عدم انجام آن را شرط کرد.
- در ازدواج دائم زن حق بیرون رفتن بدون اجازه شوهر را ندارد، اما در ازدواج موقت در صورتی که حق شوهر ضایع نشود، نیازی به اجازه گرفتن نیست.
- در ازدواج دائم زن حق دارد که در صورت نداشتن رابطه جنسی شکایت کند، اما در ازدواج موقت چنین حقی برای زن وجود ندارد.
البته باید دقت بشود که این تفاوت‌ها تنها متوجه نظر مراجعی است که این صیغه را در حکم ازدواج دائم نمی‌دانند. چنانکه در ادامه به آن اشاره خواهد شد، برخی از مراجع مانند آیت‌الله نوری همدانی (دام ظله) و آیت‌الله مکارم شیرازی این صیغه را در حکم ازدواج دائم می‌دانند.
حکم، شرایط ثانویه و نحوه جاری شدن صیغه ۹۹ ساله
ازدواج موقت و به تبع آن صیغه موقت ۹۹ ساله برای دوری جامعه از روابط پنهانی، غیرشرعی و نهایتا صورت نگرفتن گناه زنا توصیه شده است. به همین جهت ثبت رسمی و دفتری آن صرفا جنبه مدنی داشته و از اهمیت کمتری برخوردار است. اما در مورد حکم کلی صیغه ۹۹ ساله نظرات متفاوتی وجود دارد. در نظر برخی از فقها از آن جهت که ممکن است مدت زمان باقیمانده از آن توسط مرد بخشیده بشود، صحیح است. در نظر عده‌ای دیگر تنها راه صحت این صیغه آن است که حتما به ازدواج دائم تبدیل بشود. عده قلیلی از فقها نیز اعتقاد دارند که به طور کلی اگر مدت زمان صیغه موقت بیشتر از عمر انسان باشد، باطل است. در ادامه نظر هر کدام از مراجع تقلید را در این خصوص پیگیری می‌کنیم:
۱. امام خمینی (ره)، آیت‌الله صافی گلپایگانی (دام ظله)، آیت‌الله فاضل لنکرانی (ره) و آیت‌الله گلپایگانی (ره) می‌فرمایند: صیغه ۹۹ ساله صحیح است و موقت محسوب می‌شود.
۲. آیت‌الله نوری همدانی (دام ظله) و آیت‌الله خوئی (ره) می‌فرمایند: این صیغه در احکام ملحق به عقد دائم است.
۳. آیت‌الله وحید خراسانی (دام ظله) در منهاج الصالحین می‌فرمایند: مدت زمان عقد موقت بنابر احتیاط واجب نباید بیش از عمر یکی از زوجین باشد. این صیغه با توجه به فرض مذکور و تبدیل آن به صیغه دائم مشکل دارد.
۴. آیت‌الله سیستانی (دام ظله) می‌فرمایند: صیغه موقت ۹۹ ساله مشکل داشته و باطل است.
۵. آیت‌الله مکارم شیرازی (دام ظله) می‌فرمایند: این نوع ازدواج موقت مشکل داشته و احتیاط بر آن است که شرایط و احکام عقد دائم در آن لحاظ شود.
شرایط ثانوی و نحوه جاری شدن صیغه ۹۹ ساله
یکی از اصلی‌ترین شروط صیغه موقت ۹۹ ساله، رضایت طرفین در این ازدواج است. بر اساس نظر برخی از فقها اگر زن باکره باشد، رضایت پدر زوجه نیز برای اعتبار صیغه ۹۹ ساله الزامی است. بر این اساس صیغه باید توسط خود مرد و زن یا وکیل معتمد آن‌ها جاری بشود.
همچنین در مورد زبان صیغه مذکور نیز اختلافاتی وجود دارد. جمعی از فقها معتقدند این صیغه می‌تواند به زبان فارسی نیز جاری بشود. در مورد این مسئله نیز همانند مورد اخیر (رضایت پدر) باید به مرجع تقلید فرد رجوع شود.
نکته بسیار مهم دیگر در خصوص صیغه موقت ۹۹ ساله الزامی بودن مشخص شدن مهریه زن است. همچنین در خصوص مدت زمان ازدواج موقت، در ماده ۱۰۷۶ قانون مدنی آمده است: «مدت نکاح منقطع باید کاملا معین بشود.»
مسئله‌ای که در این مورد حائز اهمیت و محل اختلاف است، آن است که با توجه به ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی که بیان می‌کند: «نکاح وقتی منقطع است که برای مدت معینی واقع شده باشد.» دو دیدگاه کلی وجود دارد:
- برداشت اول از این قانون آن است که اگر در صیغه موقت، مدت زمان آن به درستی مشخص نشود، عقد ازدواج صحیح بوده، اما به ازدواج دائم تبدیل می‌شود.
- در نظر برخی از فقها مشخص نکردن زمان عقد موقت، نه تنها آن را به دائم تبدیل نمی‌کند بلکه آن را باطل و فاقد اعتبار می‌نماید.
نحوه و شرایط ابطال صیغه موقت ۹۹ ساله
همانطور که پیش‌تر اشاره شد، صیغه موقت ۹۹ ساله در دو صورت پایان می‌یابد:
- آنکه همانند دیگر صیغه‌های موقت مدت زمان مشخص شده در عقد نامه (در این مورد خاص ۹۹ سال) به پایان برسد.
- در صورتی که مرد زمان باقی مانده را بخشیده و مهریه زن را به او بپردازد.
در نظر برخی از فقها صرف بیان لفظی (نه قلبی یا با اشاره) این جمله توسط مرد که زمان باقیمانده را می‌بخشم، صیغه موقت ۹۹ ساله را باطل می‌کند. در واقع در ازدواج موقت به طور کلی لزومی برای جاری شدن صیغه طلاق مانند ازدواج دائم وجود نداشته و صرف بخشیدن مدت باقیمانده کفایت می‌کند.
در نظر آیت‌الله مکارم شیرازی (دام ظله) حتی فرستادن یک پیام از مرد برای بذل صیغه موقت کافی است. البته باید دقت داشت که این نظر ایشان در مورد صیغه‌های موقت کوتاه مدت است و همانطور که اشاره شد در نظر ایشان شرایط صیغه موقت ۹۹ ساله در حکم صیغه دائم بوده و باید برای پایان آن مراسم طلاق در نظر گرفته و صیغه طلاق جاری بشود.
شرایط ابطال صیغه موقت از جانب زن
این شرایط برای انواع صیغه‌های موقت از جمله صیغه موقت ۹۹ ساله یکسان است. این شرایط عبارتند از:
- تعیین نشدن مهریه یا ذکر شرط عدم مهریه در عقدنامه
- اثبات ابطال صیغه
- اگر که مرد در هنگام عقد زن را با وعده ازدواج دائم فریب داده و رضایت زن حاصل نشده باشد
شرایط نفقه، ارث و سرپرستی فرزندان در صیغه ۹۹ ساله
اگرچه معین کردن و پرداخت مهریه در ازدواج موقت واجب است، دیدگاه فقهی و قانونی درباره نفقه و ارث متفاوت است. در صیغه موقت ۹۹ ساله نیز مانند دیگر ازدواج‌های موقت زن و مرد از هم ارثی نمی‌برند. مگر اینکه به خواست خود آن را در عقدنامه ذکر کرده باشند. در خصوص نفقه نیز در این صیغه مرد الزامی برای پرداخت نفقه نداشته و تنها به صورت خود‌خواسته می‌تواند آن را بپردازد.
قانون حضانت فرزندان در صیغه موقت ۹۹ ساله درست همانند دیگر ازدواج‌های موقت است. سرپرستی فرزند حاصل از این ازدواج تا هفت سالگی با مادر بوده و پس از آن به عهده پدر یا جد پدری است.
ثبت صیغه موقت ۹۹ ساله
همانطور که ذکر شد صیغه ۹۹ ساله و هرگونه ازدواج موقت لزوما نیازی به ثبت شدن ندارد. بلکه صیغه می‌تواند صرفا توسط طرفین جاری بشود، اما توجه داشته باشید که در مواردی ثبت ازدواج موقت ضروری است. در ادامه به چند مورد از این موارد اشاره می‌کنیم:
- مواردی که زوجه در ازدواج موقت باردار می‌شود.
- مواردی که ثبت ازدواج موقت ضمن جاری شدن صیغه شرط شده باشد.
- مواردی که طرفین در ثبت کردن آن به توافق رسیده باشند.
البته ثبت کردن ازدواج موقت به خودی خود فوایدی نیز دارد که از میان آن‌ها می‌توان به چند مورد اشاره کرد:
- اخذ شناسنامه برای فرزند متولد شده
- عدم نیاز به شاهد برای اثبات رابطه شرعی
- اثبات رابطه شرعی و قانونی برای مهاجرت کردن و گرفتن ویزای مهاجرتی
نحوه تبدیل صیغه موقت ۹۹ ساله به دائم
در نظر همه مراجع تقلید، خواندن صیغه دائم پیش از پایان یافتن صیغه موقت جایز نیست. بلکه ابتدا مرد باید بقیه زمان صیغه را به همسرش ببخشد و سپس میان آن‌ها صیغه دائم جاری بشود. همچنین همه مراجع تقلید در این مسئله نیز اتفاق نظر دارند که در صورتی که مرد بقیه زمان را به همسرش ببخشد، باز هم باید مهریه او را بپردازد. البته اگر در هنگام ازدواج موقت با او نزدیکی کرده باشد باید تمام مهریه را پرداخته و اگر با او نزدیکی نکرده باشد، تنها پرداختن نیمی از مهریه الزامی است.
سخن پایانی
صیغه ۹۹ ساله یکی از انواع ازدواج موقت است و در شرایط و نحوه جاری شدن آن با دیگر ازدواج‌های موقت تفاوتی ندارد. البته برخی از مراجع درباره این صیغه که زمان طولانی‌تری نسبت به اکثر ازدواج‌های موقت دارد، نظر متفاوتی داشته و آن را باطل یا در حکم ازدواج دائم می‌دانند، اما نکته شایان توجه تفاوت‌های این صیغه با صیغه دائم است. برخلاف ازدواج دائم در ازدواج موقت ۹۹ ساله زوجین از هم ارث نبرده و مرد نباید به همسرش نفقه بپردازد. همچنین در این صیغه همانند دیگر صیغه‌های موقت، زوجین می‌توانند عدم رابطه جنسی را در ابتدا شرط بکنند. البته از ضروریات صیغه موقت ۹۹ ساله مشخص شدن میزان مهریه و همچنین مدت زمان صیغه در ابتدا است. برای ابطال صیغه موقت ۹۹ ساله نیز یا باید زمان آن کاملا طی شده و یا مرد زمان باقیمانده را به زن ببخشد.
بیشتر بخوانید :
حکم شرعی ازدواج اجباری از نظر اسلام چیست ؟
