دیگر همه می‌دانیم که ارز دیجیتال ماهیتی غیرمتمرکز دارد و همین ویژگی، به صورت توامان، هم سرمنشا اتفاقات مثبت زیادی در استفاده از آن‌ها بوده است و هم سرآغاز داستان‌ها و مناقشات زیادی در سیاست‌گذاری اکثر دولت‌ها در سراسر جهان. هرچند مزیت‌های ارز دیجیتال نسبت به شکل رایج پولی، آن را تبدیل به ترند روز دنیا و انگیزه‌ای برای رقابت در بین همۀ افراد پیش‌رو در عرصه تجارت کرده است، اما ماهیت متفاوتِ آن نسبت به پول‌های رایج عادی که مردم جهان درحال استفاده از آن هستند و همچنین، نداشتن شکلِ فیزیکی و پیچیدگی ظاهری آن سوالات زیادی را چه برای افراد و چه برای نهادهای دست‌اندرکار ایجاد کرده است. دلیل این مسئله هم این است که ماهیت غیرمتمرکز ارز دیجیتال، برای آن نوعی پاشنه آشیل محسوب می‌شود، چرا که می‌تواند معاملات رمزارزها را در معرض خطرات کلاهبرداری قرار ‌دهد. به همین خاطر است که با افراد زیادی مواجه هستیم که بر این باورند که ارزهای رمزنگاری‌شده ابزار جدیدی را برای ارتکاب کلاهبرداری، پولشویی و انبوهی از جرایم مالی دیگر در اختیار سازمان‌های جنایی قرار می‌دهند و این مسئله‌ای است که ممکن است مستقیماً بر اکثر سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال که قصد استفاده از این فن‌آوری جدید را دارند، تأثیر بگذارد.

تمامی این اما و اگرها در مسیرهای استفاده از ارزهای دیجیتال، دولت‌ها و سازمان‌ها را با دغدغه‌های متعددی روبرو کرده است و وادارشان کرده است تا راهکارهایی را برای حل مشکلات تدوین کنند. ایران هم از این قضیه مستثنی نیست و اخیرا صحبت‌هایی در مورد حضور رمزارز ملی به گوش رسیده است.

ماهیت ارزهای دیجیتال

برای رسیدن به توصیف رمزارز ملی کمی عقب‌تر می‌رویم و ابتدا ماهیت ارزهای دیجیتال را بررسی می‌کنیم، سپس به حاشیه‌هایی که با خود به همراه دارند، می‌پردازیم و بعد، در ادامه به راهکار دولت ایران برای مقابله با این حاشیه‌ها می‌پردازیم.

در مورد ماهیت رمزارز باید گفت که این پدیدۀ جدید، تفاوت‌های زیادی با ارزهای معمولی که می‌شناسیم، دارد. رمزارز شکل فیزیکی ندارد و به همین دلیل، هزینه‌های مربوط به توزیع اسکناس و سکه‌ها در مبادلات آن حذف می‌شود. از طرفی هم از آنجایی که معمولا رمزارزها توسط یک نهاد دولتی صادر نمی‌شوند، امکان انتقال مالکیت در همه‌جا را فراهم می‌کنند و افراد، مستقل از سیاست‌های تعیین شده کشورشان، می‌توانند وارد معاملات شده و تبادلات مالی برون مرزی هم داشته باشند. برای انجام این تبادلات هم صرافی‌هایی بوجود آمده‌اند که به صورت تخصصی مبادلات ارزهای دیجیتال را امکان‌پذیر می‌سازند و قوانینی متفاوت نسبت به شکلِ مرسوم صرافی‌ها دارند. این صرافی‌ها، پلت‌فرمی را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند که بر روی بستر آن، کاربران می‌توانند دست به تراکنش‌های ارز دیجیتال زده و در این عرصه فعالیت کنند. حضور پُررنگ همین صرافی‌هاست که امروز با صفحات اینترنتی زیادی مواجه هستیم که سوال «کدام صرافی ارز دیجیتال معتبر است؟» را مطرح می‌کنند و سعی دارند تا راهنمایی برای کاربران در انتخاب مطمئن‌ترین صرافی‌ها باشند.

حال که درمورد ماهیت رمزارزها گفتیم، می‌توانیم کمی جلوتر برویم و به حضور این نوع ارزها در فضای کسب و کار و قوانین مربوطه به آن اشاره کنیم. چرا که امروزه تعداد زیادی از کسب و کارها از ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند و در مسیر این تجارت، مانند سایر حوزه‌های مالی، ملزم به ثبت‌نام و کسب مجوز برای فعالیت‌های خاص خود از حوزه‌های قضایی هستند. البته که این حضور و تعامل با خود حاشیه‌هایی به همراه داشته است که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.

حاشیه‌های حضور ارزهای دیجیتال در فضای کسب و کار

گفتیم که ماهیت ارزهای دیجیتال امکانات گسترده‌ای را برای دارندگان آن‌ها فراهم می‌کند. اما در این میان نکاتی مبهم هم وجود دارد و آن هم وضعیت حقوقی پیچیده و در حال تحولِ ارزهای دیجیتال در سال‌های اخیر است که باعث شده است قوانین مشخص کمتری برای این حوزه وجود داشته باشد. از آنجاییکه قوانین حقوقی مسلمی برای معاملات ارز دیجیتال وجود ندارد، گاها می‌بینیم و می‌شنویم که سرمایه‌گذارانی مورد کلاهبرداری قرار گرفته‌اند و قربانی جرایم مالی در این حوزه شده‌اند.

همین امر در طی سال‌های اخیر، دولت‌ها را واداشته است تا با بررسی وضعیت موجود، دست به تبیین قوانین متعددی برای کنترل روند مبادلات ارز دیجیتال بزنند تا بلکه بتوانند سیر این نوع مبادلات مالی را از معرض سواستفاده‌های مجرمانه و مواردی نظیر پولشویی در امان نگه دارند. همچنین آن‌ها را به این فکر انداخته است که رمزارزهای داخلی مخصوص به خود را وارد بازار کسب و کار کنند و مرجعیتی داخلی به این نوع ارزهای دیجیتال بدهند. بحث رمزارز ملی در ایران هم از همین نقطه شروع شده است. اما پیش از شرح ماهیت این رمزارز، شاید بهتر باشد مروری بر سیاست‌های ایران در حوزۀ ارزهای دیجیتال داشته باشیم.

سیاست ایران در حوزۀ ارزهای دیجیتال

در ایران نیز در سال‌های اخیر، قوانین مربوط به ارزهای دیجیتال همواره مورد بحث بوده‌اند. در ابتدای ورود این ارزها به فضای معاملاتی ایران، هیچ قانون و نظارتی بر روی این کار وجود نداشت تا اینکه بعدتر، با پررنگ‌تر شدن حضور این نوع ارزها در فضای معاملات، مجلس شورای اسلامی قوانینی را در این رابطه وضع کرد که طبق محتوای کلی آن‌ها، خرید و فروش ارز دیجیتال جرم نیست. در کنار این راهکارها، اخیرا نیز بانک مرکزی، رمزارز ملی را به بازار کسب و کار ایران معرفی کرده است. البته که به طور کلی، رمزارز ملی برای هر کشور، یک ارز دیجیتالی است که برای استفاده داخل آن کشور استفاده می‌شود و امروزه تعدادی از کشورها اقدام به تولید آن کرده‌اند.

در ایران، رمزارز بانک مرکزی (ملی) که به آن نام تومان کوین هم داده شده است، با پشتوانۀ ریال به بازار عرضه شده و شکل الکترونیک همان پولی است که توسط بانک مرکزی  صادر می‌شود و قابلیت آن را دارد که منطبق بر اصول رمزنگاری، در یک بستر توزیع شده و بصورت فرد به فرد و بدون دخالت هیچ نهاد واسطی تبادل شود. رمزارز ملی به درخواست بانک مرکزی و توسط شرکت خدمات انفورماتیک طراحی شده تا در راستای توسعه خدمات نظام بانکی کشور و استفاده از فناوری‌های نوین به کار گرفته شود. رمزارز ملی دارای شرایط زیر است:

• انتشار رمزارز ملی تنها توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مجاز است.
• رمزارز ملی تنها در بانک‌های مجاز و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران قابل تبادل است.
• رمزارز ملی می‌تواند به عنوان ابزار پرداخت در کشور مورد استفاده قرار گیرد.
• رمزارز ملی قابلیت استخراج ندارد.

لازم به ذکر است که تومان کوین به هر میزان که بانک مرکزی تصمیم داشته باشد و با پشتوانۀ ریال قابل صدور است و در یک شبکه بلاک‌چین خصوصی توسعه پیدا خواهد کرد. این رمزارز، قابلیت استخراج یا ماینینگ توسط ماینر‌ها را ندارد.

مهمترین هدف رمزارز ملی سهولت در تبادل و استفاده از پول ملی و کم‌کردن تسلط دلار بر روی بازار است.

سخن آخر

هرچند در تعاملات جهانی، همه به دنبال خرید ارزهای دیجیتال معروف هستند و در کار با صرافی‌های معتبر ارز دیجیتال ایرانی جریاناتی چون خرید ارز دیجیتال صرافی ارز تبدیل را دنبال می‌کنند، اما برای کاربران ایرانی، خبر جدیدی در راه است و آن استفاده از رمزارز ملی در مبادلات ارز دیجیتال است. تومان کوین که توسط بانک مرکزی به بازار ارائه شده است، قرار است کمکی به توسعه خدمات نظام بانکی بوده و به عنوان یک ارز دیجیتال معتبر مبادله شود. حال باید دید که در آینده چقدر این رمزارز می‌تواند در راستای تحقق اهدافش موفق باشد.