شانزده ایالت آلمان، در سال ۲۰۱۴، پرداخت شهریه دانشگاه‌های آلمان را در تمامی دانشگاه‌های دولتی‌شان را برای دانشجویان مقطع کارشناسی لغو کردند. این یعنی در حال حاضر تمامی دانشجویان داخلی و بین‌المللی می‌توانند به صورت رایگان و تنها با پرداخت هزینه‌های ناچیز اداری و سایر هزینه‌های رایج، در مقطع کارشناسی دانشگاه‌های دولتی آلمان تحصیل کنند.

این خوش‌اقبالی شاید همیشگی نباشد، زیرا در پاییز ۲۰۱۷، ایالت جنوب غربی بادن-وورتمبرگ پرداخت شهریه برای دانشجویان از مبدأ کشورهای غیر اتحادیه اروپا را به حالت اولیه بازگرداند و ممکن است که سایر ایالت‌های این کشور نیز در سال‌های آینده همین روند را پیش بگیرند.

دانشجویان از مبدأ کشورهای غیر اتحادیه اروپا در بادن- وورتمبرگ اکنون باید هزینه ۳۰۰۰ یورویی (معادل ۳۵۰۰ دلار آمریکا) را برای تحصیل بپردازند، در حالی که دانشجویانی که در حال دریافت مدرک دوم هستند هزینه کمتر از ۱۳۰۰ یورو (معادل ۱۶۰۰ دلار آمریکا) را پرداخت می‌کنند.

در حال حاضر، هزینه‌‌های پایین تحصیل در آلمان، این کشور را به یکی از گزینه‌های جذاب برای دانشجویان آینده‌نگر تبدیل کرده و این کشور پس از کشورهای ایالات متحده، بریتانیا و استرالیا به چهارمین مقصد محبوب دانشجویان بین‌المللی تبدیل شده است.

هزینه‌های تحصیل در مقطع کارشناسی کشور آلمان

هرچند که می‌توانید به طور رایگان در مقطع کارشناسی دانشگاه‌های دولتی آلمان تحصیل کنید، اما معمولا هزینه‌های رایج ثبت‌نام و اخذ تأییدیه در هر ترم وجود دارد. این مبلغ معمولا بیشتر از ۲۵۰ یورو (معادل ۲۹۰ دلار آمریکا) در هر ترم نیست اما بسته به دانشگاه‌ مقصد، می تواند متفاوت باشد. هزینه‌هایی مثل خرید «Semesterticket» (کارت حمل و نقل دانشجویی) وجود دارد که با خرید آن می‌توان هزینه‌های حمل و نقل را به مدت شش ماه پوشش داد و مبلغ آن بسته به گزینه‌های مختلف متفاوت است. همچنین اگر تحصیل شما، چهار ترم بیشتر از دوره استاندارد تحصیلی طول بکشد، ممکن است با پرداخت هزینه‌های اضافی تا رقم ۵۰۰ یورو (معادل ۵۴۰ دلار آمریکا) روبرو شوید.

اغلب مراکز تحصیلات عالی در کشور آلمان دولتی بوده و موسسات خصوصی برای تأمین مالی خود به دریافت شهریه وابسته هستند (هرچند که برخی از بنیادهای خریه از آنها حمایت می‌کنند.) و هزینه شهریه سالانه خود را چیزی در حدود ۲۰۰۰۰ یورو در سال (۲۴۴۰۰ دلار آمریکا) تعیین می‌کنند.

استفاده از برنامه فدرال کمک مالی دانشجویی وسط اتباع آلمانی و دانشجویان کشورهای عضو اتحادیه اروپا و همچنین برخی از دانشجویان بین‌المللی دارای شرایط خاص ممکن است. به طور کلی، این کمک برای افراد زیر ۳۰ سال (زیر ۳۵ سال اگر متقاضی تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد باشند) است، اما بسته به شرایط مختلف استثنائاتی نیز وجود دارد. برنامه فدرال کمک مالی دانشجویی به دو قسمت تقسیم می‌شوند که ۵۰ درصد آن به صورت کمک مالی بلاعوض دولتی و بخش دیگر آن به شکل وام بدون بهره است که باید در اقساطی پس از اتمام دوره تحصیل بازپرداخت شود.

هزینه تحصیل در مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری

مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های آلمان معمولا اگر در دسته «پیوسته» قرار بگیرد (به طور مثال ثبت نام در مقطع کارشناسی ارشد پس از اخذ مدرک در رشته‌ مرتبط کارشناسی از دانشگاهی در آلمان) رایگان است؛ البته هزینه‌های کمی برای خرید «Semesterticket»، اخذ تأییدیه و ثبت‌نام وجود دارد. هزینه‌های تحصیل در مقاطع کارشناسی‌ارشد ناپیوسته برای کسانی که مدرک لیسانس خود را در دانشگاه‌های سایر نقاط جهان گرفته‌اند، در بین مراکز تحصیلی متفاوت بوده و ممکن است از رقمی حدود ۲۰۰۰۰ یورو (۲۴۴۰۰ دلار آمریکا) در مؤسسات دولتی تا ۳۰۰۰۰ یورو (معادل ۳۶۶۰۰ دلار آمریکا) در مراکز خصوصی متفاوت باشد.

برای مثال، هزینه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته رشته «مطالعات هنر آمریکا» در موسسه معروف و معتبر Ruprecht-Karls-Universitat heidelbert، معادل ۲۵۰۰ یورو (معادل ۳۰۵۰ دلار آمریکا) برای هر ترم و شهریه مقطع کارشناسی‌ارشد آموزش پزشکی در حدود ۵۰۰۰ یورو (۶۱۰۰ دلار آمریکا) است.

شهریه تمام دانشگاه‌های آلمان در مقطع دکترا –حدأقل برای شش ترم اول- رایگان است. مانند تمام مقاطع تحصیلی دیگر، دانشجویان مقطع دکترا نیز ملزم به پرداخت مبلغی حدأکثر تا ۲۵۰ یورو در هر ترم برای هزینه‌های اداری و غیره هستند.

بورسیه تحصیلی یا اسکالرشیپ کشور آلمان

سرویس تبادل آکادمیک آلمان که به طور مخفف با نام DAAD (Deutscher Akademischer Austausch Dienst ) شناخته می‌شود، با حمایت مالی از دانشجویان آلمانی و بین‌المللی، زمینه زندگی و تحصیل ارزان در کشور آلمان برایشان فراهم می کند.

بورسیه تحصیلی DAAD برای تحصیل دانشجویان آلمانی و بین‌المللی دانشگاه‌های آلمان و همچنین محققان و دانشگاهیان پرداخت می‌شود. برای پیدا کردن بورسیه‌های تحصیلی کشور آلمان می‌توانید از جستجو بر اساس کلید‌واژه‌ها، مقطع مورد نظر و کشور مبدأ استفاده کنید.

یکی دیگر از منابع مفید استفاده از وبسایت وزارت آموزش و تحقیقات فدرال یا BMBF (Bundesministerium fur Bildung und Forschung) است که به ارائه اطلاعات مفیدی در مورد آشنایی با بورسیه‌های تحصیلی کشور آلمان اختصاص دارد. همچنین می‌توانید از لیست ما استفاده کنید که در خصوص بورسیه‌های تحصیلی کشور آلمان تهیه و به صورت مداوم به‌روز می‌شود.

ارقام و مبالغ موجود در این مقاله به صورت میانگین بوده و مبلغی که پرداخت میکنید، ممکن است بسته به طول دوره، سطح تحصیلات، ایالت محل سکونت و یا خصوصی و دولتی بودن دانشگاه محل تحصیل متفاوت باشد.

هزینه زندگی در آلمان

علیرغم تحصیل رایگان بسیاری از دانشجویان در آلمان، اما برخی هزینه‌های زندگی روزمره اجتناب‌ناپذیر است. هزینه‌های رایج زندگی در آلمان در برخی مناطق گرانتر از سایر مناطق است. برای مثال هزینه‌های زندگی در مونیخ به عنوان گرانترین شهر آلمان به طور متوسط سالانه ۱۲۰۰۰ یورو (۱۳۹۰۰ دلار آمریکا) در سال برآورد می‌شود. در حالی که میانگین هزینه‌ها در کشور آلمان مبلغی در حدود  ۱۰۲۰۰ یورو (۱۱۸۰۰ دلار آمریکا) در سال است.

اجاره‌بها بیشترین سهم از هزینه‌کرد ماهانه زندگی شما را خواهد داشت؛ هرچند که اگر به صورت اشتراکی در یک آپارتمان زندگی کنید این مبلغ به طور متوسط ۲۸۰ یورو (۳۴۰ دلار آمریکا) بوده و سکونت در خوابگاه دانشجویی به طور متوسط ۲۳۴ یورو (۲۹۰ دلار آمریکا) خواهد بود که ارزان‌تر از حالات دیگر است.

بنابر اطلاعات DAAD، سایر هزینه‌های میانگین ماهانیه از قرار زیر است:

• ۱۶۸ یورو (معادل ۲۰۵ دلار آمریکا) برای غذا
• ۴۲ یورو (معادل ۵۲ دلار آمریکا) برای پوشاک
• ۹۴ یورو (معادل ۱۱۵ دلار آمریکا) برای حمل و نقل
• ۳۱ یورو (معادل ۳۸ دلار آمریکا) برای پرداخت حق اشتراک تلفن، اینترنت و تلویزیون
• ۲۰ یورو (معادل ۲۵ دلار آمریکا) برای نوشت‌افزار و ابزار‌آلات
• ۶۱ یورو (معادل ۷۵ دلار آمریکا) برای فعالیت‌های تفریحی

اگر به دنبال یافتن میزان هزینه‌های مورد نیاز در شهرهای مختلف آلمان و مقایسه آن با هزینه‌های جاری محل زندگی خود هستید، Numbeo ابزاری مفید در این راستا است. اگر تبعه کشورهای عضور اتحادیه اروپا و یا کشورهای ایسلند، لیختن‌اشتاین، نروژ و سوئیس هستید برای تحصیل در کشور آلمان نیازی به اخذ ویزا ندارید. در غیر این صورت نیاز است مبلغ ۶۰ یورو (۷۴ دلار آمریکا) برای دریافت ویزای دانشجویی خود بپردازید. برای درخواست اخذ ویزا، باید مدرک تمکن مالی به اندازه حدود ۸۷۰۰ یورو (معادل ۱۰۶۸۰ دلار آمریکا) سالیانه را ارائه کنید. همچنین داشتن بیمه درمانی هم یکی دیگر از پیش‌شرطهای ثبت‌نام در دانشگاه‌های آلمان است. اگر ساکن کشوری در اتحادیه اروپا و یا مناطق اقتصادی ویژه اروپا هستید، می‌بایست یک توافق‌نامه تأمین اجتماعی مابین کشور محل سکونت شما و کشور آلمان وجود داشته باشد. این یعنی که اگر درکشور خودتان بیمه داشته باشید، در کشور آلمان نیز تحت پوشش قرار خواهید گرفت. اگر بیمه درمانی شما در آلمان معتبر نیست، باید انتظار پرداخت مبلغی در حدود ۸۰ یورو (۹۷ دلار آمریکا) در ماه را داشته باشید.

نحوه پرداخت هزینه‌های تحصیل در آلمان

هزینه‌های شهریه می‌بایست از طریق روش‌هایی مانند PayPal یا MasterCard پرداخت شود. عده‌ای از افراد این روش‌ها را سخت می‌دانند و از موسسات یا افرادی که خدمات پرداخت ارزی را ارئه می‌دهند استفاده می‌کنند. عده ای دیگر از برخی از وبسایت‌های ایرانی استفاده می‌کنند که در پرداخت هزینه‌های تحصیل در آلمان از طریق پی‌پال و مسترکارت کمک می‌کنند ولی اگر شما اکنون ساکن آلمان هستید، می‌توانید از کمک صرافی‌های ایرانی در آلمان برای پرداخت هزینه‌های روزانه زندگی در این کشور استفاده کنید.