هنگام خواندن یا شنیدن آیات سجده دار قرآن چه باید کرد؟

عصراسلام:ذکر سجده واجب بعد از تلاوت آیاتی که دارای سجده واجب هستند به جا آورده می شود، توجه داشته باشید که خواندن ذکر این سجده مستحب است ولی خود عمل سجده در هنگام مطالعه این آیات ضروری است و نباید به تاخیر بیفتد.

به آیاتی که خواندن یا گوش دادن آن‌ها سبب وجوب یا استحباب سجده است، آیات سجده گفته می‌شود.

«عَزیمت» در مقابل «رُخصَت» به معنای «چیزی است که انجام دادن آن لازم باشد»، عَزائِمُ السُّجُود: عبارت است از: سوره‌هایی که در آن آیات سجده موجود است و بر قاری و شنونده آن آیات، لازم است که برای خداوند سجده نموده و به تسبیح و حمد پروردگارشان بپردازند و این سجده واجب است و حتماً باید انجام بپذیرد، در مقابل، آیات سجده دیگری است که بر قاری و شنونده آن آیات سجده کردن لازم و حتمی نیست بلکه مستحبّ است.

آیات عظام: امام خمینی، خامنه ای، مکارم، سیستانی، وحید خراسانی و صافی گلپایگانی:
گفتن ذکر در سجده واجب قرآن واجب نیست، بلکه اگر کسی که سجده قرآن بر او واجب است، در سجده واجب قرآن پیشانى را به قصد سجده به زمین بگذارد، اگر چه ذکر نگوید کافى است و گفتن ذکر، مستحب( آیت الله صافی، مستحب و مطابق احتیاط) (آیت الله مکارم؛ گفتن ذکر بهتر) است و بهتر است این ذکر گفته شود: «لٰا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ حَقّا حَقّا لَا إِلٰهَ الّا اللّٰهُ ایماناً وَ تَصْدِیقاً لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ عُبُودِیَّه وَ رِقًّا سَجَدْتُ لَکَ یٰا رَبِّ تَعَبُّداً وَ رِقًّا لَا مُسْتَنْکِفاً وَ لَا مُسْتَکْبِراً بَلْ أَنَا عَبْدٌ ذَلِیلٌ ضَعِیفٌ خَائِفٌ مُسْتَجِیرٌ».آیت الله شبیری زنجانی:گفتن ذکر مستحب است و بهتر آن است که این ذکر را بگوید: ” سَجَدْتُ لَکَ تَعَبُّداً وَ رِقَّاً، لٰا مُسْتَکْبِراً عَنْ عِبٰادَتِکَ وَ لٰا مُسْتَنْکِفاً وَ لٰا مُتَعَظِّماً، بَلْ أَنَا عَبْدٌ ذَلِیلٌ خٰائِفٌ مُسْتَجِیرٌ”.

سوره هایی که سجده واجب دارند:
هرگاه انسان به این آیات گوش فرا دهد، بر او واجب است که سجده کند و خواندن آنها بر فرد جنب و حائض حرام است.
این آیه ها عبارتند از :
– سوره نجم آیه ۶۲
– سوره علق آیه ۱۹
– سوره سجده آیه ۱۵
– سوره فصلت آیه ۳۷

سوره هایی که سجده مستحب دارند:
– آیه آخر سوره اعراف
– آیه ۴۸ سوره نحل
– آیه ۱۵ سوره رعد
– آیه ۱۰۷ سوره اسرا
– آیه ۵۸ سوره مریم
– آیه ۱۸ سوره حج
– آیه ۷۷ سوره حج
– آیه ۲۵ سوره نمل
– آیه ۶۰ سوره فرقان
– آیه ۲۴ سوره ص
– آیه ۲۱ سوره انشقا

احکام سجده واجب:
– سوره های سجده دار را نباید در نماز خواند و موجب بطلان نماز می شود.

– اگر انسان به آیات مذکور گوش فرا دهد واجب است که سجده کند و اگر تنها آنها را بشنود (به گوش او برسد بدون این که قصد شنیدن داشته باشد) اگر چه سجده واجب نیست ولی احتیاط آن است باز سجده کند.

– سجده در هنگام شنیدن این آیات واجب فوری است و نباید تأخیر بیفتد و اگر احیانا تأخیر افتاد در اولین فرصت باید آن را بجا آورد.

– آنچه موجب وجوب سجده می شود شنیدن تمام آیه است ولی اگر بخشی از آیه را هم شنید، احتیاطا سجده کند.

– شنیدن از بچه یا کسی که قصد تلاوت ندارد یا ضبط صوت، سجده کردن را واجب نمی کند، اگر چه احتیاط در آن است که سجده بجا آورد.

– در سجده واجب قرآن نمی شود بر چیزهای خوراکی و پوشاکی سجده کرد، ولی سایر شرایط سجده را که در نماز است، لازم نیست مراعات کنند.

– بر فرد جنب و حائض حرام است خواندن کلمه یا آیه ای از این سوره ها؛ چه آیه سجده باشد یا آیات دیگر این چهار سوره.

منبع: بیتوته