در کدام شهرها روز تاسوعا و عاشورا آیین های ویژه برگزار می شود؟

تاسوعا و عاشورا شاید بهانه خوبی باشد تا برای آشنایی با مراسم مذهبی مختلف و آیین عزاداری این روزهای عزیز به شهرهای ایران سفر کنید و با آیین عزاداری خاص بعضی از مردم ایران از نزدیک آشنا شوید. این مراسم در شهرهای مختلف با رسوم متفاوتی برگزار می‌‌شود که خوب است درباره آنها بیشتر بدانید و برای شرکت در مراسم عزاداری بار سفر ببندید.

شام غریبان متفاوت در حرم امام رضا(ع)

در روزها و شب‌‌های محرم مشهد میزبان عزاداران مختلف از شهرهای دور و نزدیک است که این افراد تمایل دارند مراسم سوگواری را در جوار امام رضا(ع) انجام دهند. در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی گروه‌‌های عظیمی از سینه‌‌زنان به سمت حرم رهسپار می‌‌شوند و در واقع مسیر نهایی دسته‌‌ها حرم است. شام غریبان هم در حرم امام رضا(ع) به شیوه خاصی برگزار می شود. در این شب خادمان حرم دور یکی از بزرگترین صحن‌‌ها می‌‌ایستند و شمع‌‌ها را در دست می گیرند. یکی از آنها در وسط جمع نوحه می‌‌خواند و مردم نیز شمع در دست می‌‌گیرند یا شمع‌‌هایشان را در وسط سینی بزرگی در وسط صحن قرار می‌‌دهند.
نذری‌‌های رایج: مشهدی‌‌ها رسم دارند که صبحانه به جای حلیم، نان قاق و چای شیرین را به عنوان نذری پخش کنند. شله مشهدی و شربت هم از جمله نذورات رایج دیگر این شهر است.

عکاس: مرتضی صالحی

تعزیه‌‌های باشکوه در اصفهان

مردم اصفهان در ماه محرم مراسم عزاداری باشکوهی برگزار می‌‌کنند که نوحه‌‌خوانی، سینه‌‌زنی، علم‌‌گردانی، نخل‌‌گردانی و البته تعزیه در این مراسم دیده می‌‌شود. در واقع مراسم تعزیه‌‌خوانی و پرده‌‌خوانی در بسیاری از مناطق این استان اجرا می‌‌شود و تعزیه در بعضی از شهرها مانند خمینی‌‌شهر و نجف آباد به ثبت ملی رسیده‌‌است. مثلا مراسم تعزیه خمینی‌‌شهر به صورت سیار برگزار می‌‌شود و در هر محله یکی از وقایع عاشورا بیان می‌‌شود.
نذری‌‌های رایج: مردم اصفهان معمولاً قیمه را به عنوان غذای نذری در نظر می‌‌گیرند اما در بعضی از شهرهای این استان از جمله خمینی‌‌شهر غذای نذری بطور معمول آبگوشت است.

گل‌‌مالی و چهل‌‌منبر در لرستان

در روزهای محرم رسمی در استان لرستان رایج است که به آن «گل‌‌مالی» می‌‌گویند. در این مراسم به کمک خاک نرم و گلاب گل ساخته می‌‌شود و عزاداران خودشان را با گل می‌‌پوشانند. گاهی هم افراد در حوضچه‌‌هایی می‌‌ایستند و بقیه در گل‌‌مالی آنها مشارکت می‌‌کنند. سپس مدتی جلوی آفتاب قرار می‌‌گیرند تا گل‌‌ها خشک شوند. در مرحله بعد عزاداران با تشکیل گروه‌‌های منظم به عزاداری می‌‌پردازند. در بروجرد هم رسم بر این است که در شب عاشورا زنان به یاد حضرت زینب(س) با صورت‌‌های پوشیده و پای برهنه شمع به دست می گیرند که تعداد این شمع‌‌ها معمولاً ۴۰ عدد است و آنها را در ۴۰ منبر عزای حسینی قرار می‌‌دهند تا حاجت بگیرند. البته رسم چهل منبر تنها مختص خانم‌‌ها نیست و مردان هم در این مراسم شرکت می‌‌کنند.
نذری‌‌های رایج: قیمه، عدس‌‌پلو، زرشک‌‌پلو و قورمه‌‌سبزی از جمله نذری‌‌های رایج مردم استان لرستان هستند و البته در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی حلیم هم به عنوان نذری توزیع می‌‌شود.

مراسم تعزیه در برغان کرج

اگر دلتان می خواهد در یک مجلس عزای حسینی با قدمت و سابقه چند صد ساله شرکت کنید، یک سر به روستای برغان کرج بزنید. حسینیه اعظم برغان بیش از ۶۰۰ سال است که شاهد عزاداری امام حسین (ع) است.مراسم تعزیه روستای برغان، مراسم آماده‌سازی حسینیه اعظم برغان برای محرم، مراسم نذر ریشه در روستای برغان، مراسم عاشورای قدیم در روستای مهران، مراسم سینه‌زنی «شیلنگه» روستای گلینک طالقان و مراسم آش حلیم ۲۸ صفر شهر کرج به ثبت آثار ملی هم رسیده است.
نذری های رایج: قیمه ، عدس پلو و قرمه سبزی از نذری های رایج مردم روستای برغان است. البته آش و حلیم محلی را نباید از قلم انداخت.

تشت‌‌گذاری در اردبیل

«تشت‌‌گذاری» یا «تشت‌‌گردانی» یکی از آیین‌‌های عاشورا است که در اردبیل و بعضی از مناطق ترک زبان ایران اجرا می‌‌شود. در حقیقت تشت نمادی از مشک سقای کربلاست و به بسته شدن آب بر روی امام حسین(ع) و یارانش اشاره دارد که حضرت در آن زمان با ایثارگری دستور می‌‌دهند که به‌‌رغم کمبود آب تشت‌‌ها توسط آبها‌‌ی موجود در مشک‌‌ها پر شده و همگان و حتی حیوانات هم سیراب شوند. به همین دلیل عزادارن و ریش سفیدان محل تشت‌‌هایی را بر دوش می‌‌گیرند و وارد مساجد می‌‌شوند. آب این تشت بعد از مراسم از تقدس خاصی بهره‌‌مند می‌‌شود و بیماران برای شفای خود از آن می‌‌نوشند.
نذری‌‌های رایج: در سفر به اردبیل می‌‌بینید که یکی از اصلی‌‌ترین غذاهای نذری این شهر پیچاق قیمه است. این غذا با گوشت قیمه، پیاز داغ فراوان و خلال بادام تهیه می‌‌شود و در پایان به تعداد نفرات تخم‌‌مرغ بر روی آن می‌‌شکنند.

دمام‌‌زنی در بوشهر

در بوشهر رسمی وجود دارد که در کنار برپایی دسته‌‌های سینه‌‌زنی و هنگام تعزیه‌‌گردانی، سنج و دمام هم نواخته می‌‌شود. تعداد دمام‌‌ها معمولاً هفت عدد است و ریتم یکی از آنها برخلاف بقیه است. همراه دمام سنج هم زده می‌‌شود و البته نواختن دمام ساده نیست و به تجربه نیاز دارد که افرادی این وظیفه را برعهده می‌‌گیرند. به این افراد «اشکون زن» می‌‌‌‌گویند.
نذری‌‌های رایج: بوشهری‌‌ها برای توزیع نذری از غذاهای ملی استفاده می‌‌کنند. آش بوشهری معمولاً در وعده صبحانه توزیع می شود. شکر پلو و قیمه بوشهری در کنار حلوای برنجی، شله زرد و حلیم هم از جمله نذری‌‌های رایج دیگر در مناطق مختلف استان بوشهر هستند.

عکاس: علیرضا وثیق

نخل‌‌گردانی در یزد

وقتی صحبت از نخل به میان می‌‌آید ممکن است تصور کنید که این آیین مربوط به حمل درخت نخل است اما این باور اشتباه است. در واقع نخل گردانی یکی از مراسم باشکوه در یزد است که به درخت نخل ارتباطی ندارد، بلکه نخل یک اسکلت چوبی بسیار بزرگ است که روی آن پارچه، آینه، چراغ، شیشه‌‌های رنگی، خنجر، شمشیر و… قرار می‌‌گیرد و نمادی از تابوت سیدالشهدا(ع) است. این نخل بزرگ با همیاری و همکاری عزاداران بلند می‌‌شود و برای تزئین کردن نخل نیز بسیج عمومی لازم است. علاوه بر این افراد زیادی باید در بلند کردن نخل‌‌ها و حرکت آن مشارکت کنند.
نذری‌‌های رایج: یکی از معروف‌‌ترین نذری‌‌های یزد آش امام حسین است که در مدت دو ماه محرم و صفر و به ویژه در تاسوعا و عاشورای حسینی در بین عزارادان توزیع می‌‌شود.