نماز شب را چگونه بخوانیم؟ | فضیلت های نماز شب
نماز شب از نمازهای مستحب می باشد که بر خواندن آن در اسلام بسیار تاکید شده است و بر پیامبر عظیم الشان واجب بوده است . این نماز یازده رکعتی به سه بخش تقسیم می شود . وقت نماز شب از نیمه شب شرعی تا اذان صبح می باشد اما بهتر است نزدیک اذان صبح خوانده شود .
دستور خواندن «نماز شب» به آسان ترین روش
در زیر برخی از احکام مربوط به نماز شب که بعضا به ساده کردن نحوه اقامه و خواندن نماز شب کمک می‌کنند، آورده می شوند:
همانطور که گفته شد نماز شب ۱۱ رکعت است که در ۶ نماز جداگانه اقامه می‌شود که از میان آنها نماز شفع ارجحیت دارد. بنابراین می توان هنگام کم بودن وقت تنها به نماز شفع نیز اکتفا نمود.
وقت نماز شب از نیمه شب تا فجر صادق است و هنگام سحر از سایر مواقع بهتر است و تمامی ثلث آخر شب سحر محسوب می شود و افضل از آن خواندن نماز شب نزدیکی های فجر است.
از آنجایی که نماز شب، نماز مستحبی است انسان می تواند نماز شب را نشسته بخواند حتی به اختیار. ولی اگر می خواهد نشسته بخواند بهتر آن است که هر دو رکعت نشسته را یک رکعت ایستاده حساب کند.
بنابراین باید هشت بار دو رکعت نشسته و هر دو رکعت به یک سلام که جمعاً شانزده رکعت می شود به نیت نماز شب بخواند و دوباره دو رکعت هر دو رکعت به یک سلام به نیت نماز شفع و دو بار یک رکعت هر یک رکعت به یک سلام به نیت نماز وتر، ولی در حال اضطرار و مریض همان یازده رکعت کفایت می کند.
شخص مسافر می‌تواند نماز شب را پیش از نیمه شب بخواند. همچنین فردی که می‌ترسد خواب بماند و وقت نماز شب او بگذرد می تواند نماز شب را پیش از نیمه شب بخواند.
این حکم برای کسانی که برای خواندن نماز شب بعد از نیمه شب عذری دارند مانند پیرمردان و یا کسی که از سرد شدن هوا می ترسد می توانند نماز شب را قبل از نیمه شب بخوانند.
خواندن سوره‌ها در رکعت‌های نماز شب لازم نیست و می تواند فقط به خواندن سوره حمد اکتفا کند. هم چنین قنوت در رکعت‌های دوم مستحب است و می تواند بدون قنوت بخواند. در ضمن نماز وتر که یک رکعت است را می توان بدون قنوت به جا آورد.
لازم نیست همه یازده رکعت نماز شب را در یک نوبت بخواند، بلکه می تواند در دو یا سه نوبت خوانده شوند.
در روایت آمده است که مستحب است که نماز شب را بلند بخواند تا اگر از خانواده اش کسی می خواهد برای به نماز شب برخیزد بیدار شوند. البته اگر گمان آن رود که بلند خواندن نماز شب سبب ریا یا آزار و اذیت ساکنین آن خانه شود، نباید بلند خوانده شود.
آموزش خواندن نماز شب و فضیلت آن
نماز شب ۱۱ رکعت می باشد که به سه بخش تقسیم می شود و به طریقه زیر خوانده می شود.
۱- نیت : دو رکعت نماز شب می خوانم قُربه اِلی الله
۲- رکعت اول : سوره حمد ۱ مرتبه ، سوره توحید امرتبه خوانده شود و به رکوع و سجود می رویم.
۳- رکعت دوم : مانند رکعت اول یک مرتبه حمد و تو حید را می خوانیم سپس قنوت گرفته و دعای قنوت را می گوییم و بعد از آن به رکوع و سجده می رویم و تشهد و سلام می گوییم.
این نماز را چهار بار تکرار می کنیم تا هشت رکعت نماز شب شود.
نماز شفع را چگونه بخوانیم؟
وقت دقیق و صحیح خواندن نماز شب
نماز شفع در آخر نماز شب، یعنی پس از خواندن چهار نماز دورکعتی به صورت زیرخوانده می شود .
۱- نیت : رکعت نماز شَفْعْ می خوانم قُربه اِلی الله
۲- رکعت اول : سوره حمد و توحید و ناس را به ترتیب یک مرتبه می خوانیم وسپس به رکوع وسجده می رویم.
۳- رکعت دوم : مانند رکعت اول یک بار سوره حمد و توحید را می خوانیم اما به جای سوره ناس ، سوره فلق را می خوانیم و قنوت می گیریم و سپس به رکوع و سجده می رویم و تشهد و سلام را به جای می آوریم.
طریقه خواندن نماز وتر
آسانترین روش خواندن نماز شب
پس از نماز شفع یک رَکعت ، نماز وَتر خوانده می شود که نماز شب با آن پایان می یابد و اینگونه خوانده می شود.
نماز وتر :
۱- نیت : یک رکعت نماز وَتْر می خوانم قُربه اِلی الله
۲- رکعت اول : در این رکعت یک مرتبه سوره حمد و سه مرتبه سوره توحید را می خوانیم وسپس یک مرتبه سوره فلق و ناس را می خوانیم .
۳- قنوت : دعای قنوت را کامل می خوانیم و همانطور که دستهایمان درحالت قنوت است، (با انگشتان دست راست یا با تسبیح) چهل بار بگویید ( اَللّهُمَّ اِغْفِر لِلْمومِنینَ وَ اَلْمومِناتْ وَ اَلْمُسلِمینَ وَ اَلْمُسلِماتْ )
« خدایا ببخش جمیع مؤمنین مرد و مؤمنین زن را». و بعد از آن هفتاد بار ( اَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبی وَ اَتُوبُ اِلَیه) «آمرزش می طلبم از خدایی که پروردگارم است و بسویش باز می گردم ». بگویید.
سپس هفت مرتبه ( هذا مَقامُ الْعائِذِ بِکَ مِنَ اَلْنار ) بگویید.
« این است مقام کسی که از آتش قیامت به تو پناه می برد ».
سپس سیصد مرتبه ( اَلْعَفو ) «ببخش» بگویید و سپس یک بار( رَبّ اغْفِرْلی وَ ارْحَمْنی وَ تُبْ عَلیََّ اِنَّکَ اَنْتَ التّوابُ اَلْغَفُورُ الرّحیم ) پروردگارا ببخش مرا و رحم کن به من و توبه مرا بپذیر به راستی که تو، توبه پذیرنده، بخشنده و مهربانی» بگویید و سپس به رکوع و سجده روید و تشهد و سلام را به جا آورید و تسبیحات حضرت فاطمه زهرا که (۳۴ مرتبه الله اکبر، ۳۳ مرتبه الحمد لله و ۳۳ مرتبه سبحان الله) است را بخوانید که ثواب آن نزد خدا از هزار رکعت نماز مستحب، بالاتر است.
احادیثی درباره فضیلت نماز شب :
فضیلت نماز شب در کلام ائمه
در رابطه با نماز شب احادیث زیادی از امامان و پیامبر گرامی اسلام قابل ذکر است که چند نمونه از این احادیث را برایتان بازگو می کنیم.
- رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند:« فإنّ صلاه الیل مِنهاهٌ عنِ الاثم؛ نماز شب انسان را از گناه باز می دارد .»
- امام باقر علیه السلام فرمودند:«إنما جُعِلَت النّافلهُ لِیُتَمِّ بها ما أفسَدَهُ من الفریضه؛ همانان (نماز) نافله را به خاطر این جهت قرار دادند که جبران فساد نمازهای واجب را کند .»
- رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم می فرماید:« من کثرت صلاته بالیل حسن وجهه بالنهار؛ هر که بیشتر نماز شب بخواند هنگام روز زیبا و نورانی است .»
- امام صادق(ع)فرمود:نمازشب،صورت را زیبا،خلق را نیکو و انسان را خوشبو می گرداند، رزق را زیاد و قرض را ادا می کند، اندوه را برطرف می سازد و چشم را جلا می دهد
- رسول خدا(ص)فرمود:نماز شب،وسیله ای است برای خوشنودی خدا و دوستی ملائکه .
- امام صادق علیه السلام فرمودند:«نماز شب روزی را جلب می کند .
- امام صادق علیه السلام می فرماید:« صلاه المومن بالیل تذهب بما عمل من ذنب بالنهار؛ نماز شب گناهانی را که مومن در روز مرتکب شده است را از بین می برد .»
- امام صادق (ع ) فرمود:درخانه هایی که نماز شب، خوانده می شود و قرآن تلاوت می گردد، آن خانه ها نزد آسمانیان همچون ستاره ها درخشانند .
احکام و مسائل مربوط به نماز شب
مسائل و احکام نماز شب
مسأله ۱ – شما می توانید از نصف شب تا طلوع فجرنماز شب بخوانید اما بهتر است نماز شب را در ثلث سوم شب و نزدیک طلوع فجر بخوانید.
مسأله ۲- مستحب است که نماز شب را بلند بخوانید تا کسانی که در خواب هستند برای خواندن این نماز پر فضیلت بیدار شوند اما یقین حاصل کنید که صدای بلند شما موجب ریا و مزاحمت برای دیگران نشود.
مسأله ۳ – بهتر است نماز شب ایستاده خوانده شود اما اگر برای کسی مشکل باشد می تواند این نماز را در حالت نشسته بخواند حتی می تواند این نماز را در حال راه رفتن و داخل ماشین و هواپیما و… نیز بخواند آنچنان که امام خمینی نماز شبش را در هواپیما و مرحوم تربتی نماز شبش را در حال مسافرت در حال راه رفتن خواند.
مسأله ۴ – کسی که نماز شب را نشسته می خواند بهتر است نماز را دو برابر بخواند زیرا دو رکعت نشسته به جای یک رکعت ایستاده است و الزامی در کار نیست؛ بلکه ۱۱ رکعت نشسته بخواند قبول است. اگر نمی تواند ۱۱ رکعت را بخواند، دو رکعت شفع و یک رکعت وتر را بخواند و اگر آن را نیز نتوانست بخواند خواندن یک رکعت وتر کفایت می کند.
مسأله ۵ – اگر کسی هنگام بیدار شدن از خواب وقت کافی برای نماز شب خواندن را نداشت می تواند نماز شفع و وتر را بخواند اما اگر او بعد از خواندن ۴ رکعت از ۱۱ رکعت بفهمد هنگام طلوع فجر است می تواند بقیه نماز شب را بعد از طلوع فجر بخواند و سپس نافله نماز صبح و نماز صبح را بخواند .
چگونه و در چه هنگامی نماز شب را بخوانیم
مسأله ۶ – نماز شفع قنوت ندارد، اما اگر کسی خواست می تواند به قصد ثواب و رجاء قنوت بگیرد .
مسأله ۷ – مسافر یا کسی که برایش مشکل است در نیمه شب نماز شب را به جا آورد می تواند این نماز را در اول شب بخواند.
مسأله ۸ – کسی که نتوانسته باشد نماز شب را قبل از طلوع فجربخواند می تواند قضای این نماز را بعد از نماز صبح تا بعد از طلوع آفتاب به جا آورد.
مسأله ۹ – نمازهای مستحبی، همه دو رکعتی اند به غیر از نماز وترکه یک رکعتی خوانده می شود.
مسأله ۱۰ – وقت نافله صبح هم به اندازه ۱۱ رکعت نماز شب از نصف گذشته است تا از طلوع آفتاب و حمره مشرقیه به اندازه ادای نماز صبح وقت است، بهتر است آن را قبل از نماز صبح و پس از آن نماز صبح خوانده شود .
فضیلت نماز شب
الف: از منظر آیات:
در بین نمازهای مستحبی، نماز شب از فضیلت بیشتری برخوردار است و در قرآن کریم درباره آن تأکید و سفارش بسیار شده است. خدای متعال به پیامبرش می فرماید: «مقداری از شب را برای عبادت و بندگی بیدار باش که این افزون [بر واجب] ویژه توست، امید است پروردگارت، تو را [به سبب این عبادت ویژه] به جایگاهی ستوده برانگیزد.»
و در تعریف بندگان خاص الهی می گوید: «کسانی که شب را برای پروردگارشان با سجده و قیام به صبح می رسانند.»
و در توصیف مؤمنین می فرماید: «شب ها ملازم بستر و خواب نیستند، بلکه پهلو از بستر خواب جدا کنند و با بیم و امید خدای را بخوانند و از آنچه به آنها دادیم انفاق کنند، پس کسی نمی داند چه نعمتهایی که موجب چشم روشنی آنها می شود و در پاداش اعمالشان ذخیره شده است.»
ب: از منظر روایات: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «خدای متعال به دنیا وحی کرد که خدمتگزارانت را به تعب بینداز و تارکین خودت را خدمت کن هنگامی که بنده خدا در تاریکی شب با پروردگارش خلوت و مناجات می کند، خدا قلبش را نورانی می گرداند، وقتی می گوید: یارب یارب از جانب خدا گفته می شود: لبیک عبدی، هر چه می خواهی طلب کن تا عطا کنم و خدا به فرشتگانش گوید… شما شاهد باشید که بنده ام را آمرزیدم.»
و رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «اشراف امت من حاملین قرآن و شب زنده داران هستند.» و فرمود: «آن قدر جبرئیل درباره نماز شب به من سفارش کرد که گمان کردم نیکان امت من شب را نخواهند خوابید.» و باز فرمود: «دو رکعت نماز در وسط شب، از دنیا و آنچه که در آن است؛ نزد من محبوبتر است.»
