آیا تنقیه ( اماله کردن ) روزه را باطل می کند ؟
تنقیه ( اماله کردن ) به معنای داخل کردن داروی مایع از طریق مخرج به بدن است که برای معالجه صورت می‌گیرد. این عمل فى نفسه اشکالی ندارد، اما اگر چه از روی ناچاری و برای معالجه باشد، روزه -چه روزه واجب و چه مستحبى- را باطل می‌کند
آیا تنقیه ( اماله کردن ) روزه را باطل می کند ؟
پرسش : تنقیه (اماله کردن) در حال روزه چه حکمی دارد ؟
پاسخ : تنقیه (اماله کردن) با مایعات روزه را باطل مى کند هر چند براى معالجه بیمارى و از روى ناچارى باشد، ضمنا استعمال پماد شامل این حکم نمی شود و روزه را باطل نمی کند.
پرسش : بیمارى که ناچار است هر روز، یا یک روز در میان با آب خالص تنقیه کند، تکلیف روزه هایش چه مى شود؟
پاسخ : اگر مى تواند، این کار را در شب انجام دهد، و اگر نمى تواند باید روزه را قضا کند.
حکم روزه در صورت لزوم تنقیّه برای تخلّی
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت حکم روزه در صورت لزوم تنقیّه ، چنین است:
اماله کردن فى نفسه مانعى ندارد ولى توجه داشته باشید اماله کردن با چیز روان، اگر چه از روی ناچاری و برای معالجه باشد، روزه ـ چه روزه واجب و چه مستحبى ـ را باطل می‌کند.
اماله کردن با مایع روزه را باطل می‌کند ولی با جامد روزه باطل نمی‌شود.
اماله کردن که به معنای استعمال داروهای مایع از طرف پشت است اشکالی ندارد ولی باعث بطلان روزه می‌شود.
چنانچه روزه نباشد مانعی ندارد ولی اماله به مایع به احتیاط واجب موجب بطلان همه اقسام روزه می‌شود. ولی کفاره ندارد.
اماله کردن با شیء روان و مایع هر چند برای معالجه باشد روزه را باطل می‌کند، ولی استعمال شیاف‌هایی که برای معالجه است اشکال ندارد.
تنقیه یا اماله یا حقنه چیست ؟
تنقیه یا اماله عبارت است از وارد کردن ماده اسهال آور یا قابض یا مسکن و نظایر آن از طریق مقعد به داخل روده بزرگ که این کار به وسیله پوآر مخصوص تنقیه یا شیلنگ رکتال تیوپ انجام می شود. این کار در پزشکی با عنوان enema شناخته می شود.
معمولاً این کار را برای درمان برخی از بیماریها به کار می‌برند. امروزه کاربرد این روش بسیار کمتر از گذشته است و گاه برای درمان بیماریهای گوارشی مانند یبوست شدید یا ولولوس استفاده می‌شود.
فواید تنقیه چیست ؟
تنقیه می تواند خواص زیادی داشته باشد و با پاک کردن روده از مدفوع مانده، به دفع عفونت کمک بسیاری می کند. از فواید تنقیه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دفع باقیمانده مواد زاید موجود در روده ها
- درمان یبوست مقاوم
- شستشوی روده
- درمان اسهال مقاوم
- درمان کولیت و درد پیچشی روده ها
- بند آوردن خونریزی روده ها بوسیله تزریق مواد بندآورنده خون از طریق مقعد
- تسکین درد کلیه و مثانه و زخم آنها مثل نفریت در کلیه ها و سیستیت در مثانه
- کشانیدن مواد زائد از اندامهای اصلی بالایی مثل قلب یا کبد یا کلیه به طرف پائین بدن
مضرات تنقیه چیست ؟
طبیعی‌بودن تنقیه لزوما به معنای بی‌خطربودن نیست. همیشه قبل از انجام عملیاتی مانند پاکسازی روده بهتر است از پزشک خود در این‌باره مشورت بگیرید. تعدادی عوارض جانبی برای این عملیات وجود دارد:
- حالت تهوع، استفراغ، دردها و انقباضات شکمی؛
- سرگیجه به عنوان نمادی از بی‌آبی در بدن؛
- برهم‌خوردن تعادل مواد معدنی؛
- سوراخ‌شدن روده؛
- عفونت؛
- نارسایی کلیوی؛
- ایجاد تداخل با داروهایی که برای جذب دارو استفاده می‌شوند؛
- تخلیه‌ی میکروارگانیسم‌های مفید و طبیعی روده (از این موضوع می‌توان با جایگزین‌کردن باکتری‌های مفیدی مانند پروبیوتیک جلوگیری کرد).
در موارد زیر، از تنقیه خودداری کنید:
- دیورتیکول
- کولیت اولسراتیو
- بیماری کرون
- هموروئید شدید
- تومور در مقعد یا روده
- اگر اخیرا جراحی روده داشته‌اید
- بیماریهای قلبی یا کلیوی، مگر با تایید پزشک
خطر بر هم خوردن تعادل مواد معدنی در کودکان بیشتر است. بنابراین مراقب باشید.
دیدگاه اسلام درباره تنقیه کردن
در حدیث حضرت امام محمد باقر علیه السلام، حقنه از بهترین دواها شمرده شده است.
از حضرت صادق علیه السلام هم نقل شده است که آن را از جمله دواهای عظیم شمرده اند و سپس یکی از خواص آن را بزرگ کردن شکم دانسته اند. (البته این خاصیت مورد توجه کسانی است که نمی خواهند لاغر بمانند)
از حضرت علی علیه السلام نقل شده است که فرموده اند:
«بهترین چیزی که به آن مداوا می کنید حقنه است، شکم را فربه می کند، دردهای اندرون را پاک می کند و بدن را قوت می دهد».
همچنین ائمه ما علیهم السلام در احادیث مختلف، حقنه را به عنوان یکی از اصول طب و اساسی ترین درمان ها شمرده اند.
وقتی که از حرث بن کلده ی ثقفی می پرسند: « بادها را با چه درمان کنیم؟ در جواب می گوید: با چیزهای نرمی که حقنه می شود و با روغن های گرم و ملین.
آنگاه می پرسند: یعنی امر به حقنه می کنی؟ و او جواب مثبت می دهد و سپس در ادامه راجع به خاصیت های آن چنین می گوید که شکم را پاکسازی می کند و بیماریها را از آن بیرون می کند».
جناب چغمینی در کتاب قانونچه در طب در فصل دهم بیان می کند که بیماریهای خطرناکی مثل قولنج و پیچش روده را می توان با تنقیه مداوا کرد و در ادامه می گوید: تنقیه، شکم و امعاء را از اخلاط پاک می کند.
شیخ الرئیس بوعلی سینا در کتاب قانون خود، در فصل مربوط به اماله می گوید:
اماله برای پراکندن (دفع) مواد زائد در روده ها، برای آرامش درد کلیه و مثانه و زخم های آن، برای بیماری قولنج و کشانیدن مواد زائد از اندام های اصلی بالای بدن بسیار مفید است و نیز می گوید:
کسی که اماله می شود بهتر است بر پشت بخوابد و سپس بر طرف دردمند دراز بکشد. (این توصیه مربوط به فارغ شدن از انجام عمل تنقیه است که بیمار نیاز به استراحت دارد)
