درمان کمردرد ناشی از زونا به کمک متخصص درد
نورالژی پس از هرپیس (زونا) شایع ترین عارضه بیماری زونا است. اگر شما هم به آبله مرغان مبتلا شده باشید، این ویروس برای همیشه در بدنتان خواهد ماند. این ویروس گاها دوباره فعال میشود و باعث ابتلای فرد به زونا میشود که بروز عارضه نورالژی پس از هرپیس را نیز بدنبال دارد.
با تزریق واکسن میتوان از ابتلا به آبله مرغان و زونا پیشگیری کرد. با مصرف داورهای مسکن نیز میتوان علائم این بیماری را کنترل کرده و تسکین داد. برای اکثر افراد، نورالژی پس از هرپیس با گذشت زمان بهبود می‌یابد.
چه عواملی باعث بروز نورالژی پس از هرپیس می شوند؟
نورالژی پس از هرپیس، در نتیجه وارد شدن آسیب به رشته‌های عصبی در پی ابتلا به عفونت زونا رخ میدهد. رشته‌های عصبی موجود در پوست ناحیه آسیب دیده، سیگنال های درد را بصورت شدیدتر از آنچه که هست (اصطلاحا بصورت اغراق آمیز) به مغز ارسال میکنند. نورالژی پس از هرپیس به معنای درد عصبی شدید پس از تبخال است. به بیماری زونا، هرپیس واریسلا زوستر نیز گفته میشود.
ویروس واریسلا زوستر، عامل ایجاد بیماری زونا و همینطور بیماری آبله مرغان است. وقتی به آبله مرغان مبتلا شده باشید، این ویروس برای همیشه و تا آخر عمر در بدنتان خواهد ماند، اما برای سال ها بطور پنهان یا غیر فعال خواهد بود. زمانی که این ویروس دوباره فعال میشود، باعث ایجاد بیماری زونا میشود. درصد معینی از افرادی که به بیماری زونا مبتلا میشوند (حدود ۲۰ درصد)، گرفتار عارضه نورالژی پس از هرپیس نیز میشوند.
متخصص درد چگونه عارضه ی نورالژی پس از هرپیس را درمان می کند؟
متخصص درد، عارضه ی نورالژی پس از هرپیس را با راه اندازی مجدد سیستم عصبی بدن، همانند ری استارت یا راه اندازی مجدد کامپیوتر، درمان میکند. بطوریکه، متخصص درد ابتدا عصب‌های آسیب دیده را غیر فعال یا به اصطلاح خاموش میکند و با راه اندازی مجدد آنها، باعث میشود تا اختلالی در عملکردشان وجود نداشته باشد و بجای انتقال پیام درد، پیامهای درست را ارسال کنند.
به گفته دکتر حسین عدل‌خو فوق تخصص کنترل و درمان درد، در برخی از موارد، درمان عارضه نورالژی پس از هرپیس موجب تسکین کامل درد بیمار میشود. اما در مواردی، برخی از بیماران پس از درمان این عارضه نیز هنوز تا حدودی کمر درد دارند. برخی از افراد باید انتظار این را داشته باشند که تا آخر عمر خود با اثرات عارضه نورالژی پس از هرپیس زندگی کنند، اما اکثر افراد نیز میتوانند انتظار این را داشته باشند که اثرات ناشی از این عارضه بعد از ۳ ماه بتدریج از بین برود.
بلوک عصبی
ویروس زونا با حمله به کانال اعصابی که کمر میگذرد سبب بروز کمردرد‌های گاها طولانی مدت در این ناحیه میشود. در درمان بوسیله ی بلوک عصبی، دارویی تزریق میشود که به تسکین درد ناشی از زونا در پشت و دنده های بیمار کمک میکند.
زمانی که یکی از این اعصاب یا بافت اطراف آن به‌دلایل مختلفی تحریک و ملتهب میشود، باعث درد خواهد شد. با تزریق داروی استروئیدی و بی حسی موضعی میتوان التهاب و درد را تا حد زیادی کاهش داد.
همچنین میتوان از تزریق بلوک عصبی برای کمک به تشخیص منبع درد نیز استفاده کرد.
تزریق اپیدورال کمری
تزریق اپیدورال کمری موجب کاهش تورم کمر و همچنین کاهش میزان تحریک عصب این ناحیه شود. اکثر افراد با گذشت ۳ الی ۵ روز از این تزریق، شاهد کاهش درد کمر ناشی از ابتلا به زونا در بدن خود هستند. معمولا، این تسکین درد ناشی از اولین تزریق نیز به مدت ۱ الی ۳ ماه موجب راحتی بیمار میشود اما بعد از آن، تزریق باید تکرار شود.
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست
در این درمان از الکترودهایی بمنظور تحریک عصب ناحیه ای که بیمار در آن احساس درد میکند، استفاده میشود. این الکترودها، از طریق پوست، تکانه های الکتریکی را به اعصاب مجاور ارسال میکنند که این عمل کاملا بدون درد است. پزشک در طول درمان دستگاه را چندین بار روشن و خاموش میکند. اینکه این روش چگونه باعث تسکین درد میشود هنوز نامعلوم است اما گمان میرود که این تکانه های الکتریکی باعث تحریک تولید اندورفین و مسکن های طبیعی در بدن بیمار می شود. باید توجه داشته باشید که این روش درمانی برای تسکین درد همه ی بیماران موثر نیست.
چسب های پوستی حاوی لیدوکائین (Lidoderm®)
این چسب ها حاوی داروی بی حس کننده ی موضعی و مسکن لیدوکائین هستند. میتوان آنها را به اندازه ای برید که فقط بروی موضع مد نظر قرار بگیرند. این چسب ها مستقیما بروی پوست ناحیه ی مد نظر چسبانده میشوند تا تسکین درد موقتی ایجاد کنند.
تحریک الکتریکی نخاع یا اعصاب محیطی
این روش نیز شبیه به تحریک الکتریکی عصب از راه پوست است اما در این روش مولد یا ایمپلنت تحریک الکتریکی در زیر پوست قرار داده میشود. همانند روش تحریک الکتریکی عصب از راه پوست، در این درمان نیز میتوانید دستگاه را بمنظور کنترل درد، خاموش یا روشن کنید. قبل از اینکه ایپملنت از طریق جراحی در داخل بدن بیمار کاشت شود، پزشکان ابتدا با استفاده از یک الکترود نوعی تست انجام میدهند. این تست به این منظور انجام میشود که پزشک ببیند آیا دستگاهی که قرار است در بدن بیمار کاشته شود قادر است درد وی را تسکین دهد یا خیر. جهت انجام این تست، الکترود از طریق پوست به فضای اپیدورال روی طناب نخاعی یا در بالای عصب محیطی قرار داده میشود.
داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
معمولاً در درمان آسیب عصبی ناشی از بیماری زونا، از داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای اعم از آمی تریپتیلین (الاویل)، نورتریپتیلین (پاملور)، ایمی پرامین (توفرانیل) و دزیپرامین (نورپرامین)، استفاده میشود. پزشک این داروها را در دوز پایین برای شما تجویز میکند. جهت دستیابی به نتیجه ی مطلوب نیز میزان دوز هر دارو، هر ۲ الی ۴ هفته یکبار افزایش پیدا میکند.
پماد کپسایسین
این پماد از فلفل های تند تهیه میشود و میتواند درد ناشی از عارضه ی نورالژی پس از هرپیس را تسکین دهد. مصرف پماد کپسایسین ( با نام های تجاری Capzasin-P ، Zostrix) میتواند باعث سوزش و تحریک پوست شود اما این عوارض با گذشت زمان خودبخود از بین میروند. باید حین مصرف، دستورالعمل های مصرف این پماد را به دقت دنبال کنید چرا که استفاده از آن در اطراف چشم میتواند بسیار تحریک کننده و آزار دهنده باشد.
داروهای ضد تشنج
داروهایی که برای درمان صرع و تشنج تجویز میشوند نیز در تسکین درد ناشی از عارضه ی نورالژی پس از هرپیس موثرند. مصرف این داروها فعالیت الکتریکی غیر طبیعی در سیستم عصبی که ناشی از آسیب وارده به آنهاست را کنترل میکند. در چنین مواردی ممکن است پزشک داروی گاباپنتین (نورونتین) یا پرگابالین ( لیریکا) یا داروی ضد صرع و تشنج دیگری را برای تسکین درد بیمار تجویز کند.
مسکن های اپیوئیدی
برخی از افراد نیز ممکن است برای تسکین درد شدید کمر خود به داروهای حاوی ترامادول (اولترام ، کونزیپ)، اکسی کدون (پرکوست، روکسیست) یا مورفین نیاز داشته باشند. توجه داشته باشید که داروهای مسکن اپیوئیدی میتوانند باعث سرگیجه خفیف، خواب آلودگی، گیجی و یبوست شوند.
تنها در صورتی که مصرف داروهای ایمن تر، موثر و کارساز نباشد، پزشک باید چنین داروهایی تجویز کند. از طرفی، باید توجه داشته باشید که داروهای اپیوئیدی باید تنها زیر نظر پزشک و در دوزهای پایین مصرف شوند. مصرف داروهای مخدره (اپیوئیدی) می تواند توانایی شما در رانندگی کردن را مختل کند و مصرف این داروها نباید با الکل یا سایر مواد مخدر همراه باشد.
پیشگیری
اگرچه برای پیشگیری از ابتلا به آبله مرغان، واکسن موجود است اما هنوز معلوم نیست که این واکسن برای عارضه ی نورالژی پس از هرپیس نیز موثر است یا خیر. این واکسن از نسخه ی تضعیف شده ی ویروس واریسلا زوستر ساخته شده و میتواند از ابتلای کودکان و بزرگسالان به آبله مرغان پیشگیری کند یا اینکه حداقل، احتمال فعال شدن مجدد این ویروس در بدن و ابتلای فرد به زونا را کاهش دهد. اگر از ابتلای فرد به زونا پیشگیری شود، میتوان بطور کامل از بروز عارضه ی نورالژی پس از هرپیس نیز جلوگیری کرد. اگر قبل از تزریق واکسن به آبله مرغان مبتلا شده باشید، پس دیگر نمیتوان با تزریق واکسن از ابتلای شما به زونا پیشگیری کرد چرا که ویروس واریسلا زوستر از قبل از تزریق واکسن وارد بدن شما شده است.