میزان فطریه سال ۱۴۰۰ و کفاره روزه قضا چه مقدار می باشد؟

طبق اعلا حضرت آیت ا… العظمی مکارم شیرازی مبلغ کفاره یک روز قضای روزه با عذر شرعی، مبلغ ۵ هزار تومان و کفاره یک روز قضای روزه عمدی، مبلغ ۳۰۰ هزار تومان است.

۳ استفتاء رهبر انقلاب درباره زکات فطره

کارت به کارت کردن زکات فطره برای فقیر

? پاسخ: اشکالی ندارد، اما اگر زکات فطره را جدا کرده باشد، تعویض آن جایز نیست و اگر در شهرش، فقیر وجود دارد، پس از جدا کردن فطریه، انتقال آن به شهر دیگر هم بنا بر احتیاط واجب جایز نیست.

جنس و مقدار فطریه

? پاسخ: مکلف باید براى خودش و کسانى که نان خور او هستند، هر نفرى یک صاع (تقریباً سه کیلو) گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت و مانند اینها به مستحق بدهد و اگر پول یکى از اینها را هم بدهد کافى است.

پرداخت فطریه با اجناسی غیر از گندم و جو

? پاسخ: باید همان جنس‌هایی که در رساله گفته شده یا پول آن به مستحق داده شود. بله اگر از مستحق برای قبول فطریه و خرید جنس دیگر، وکالت بگیرید، می‌توانید جنس مورد نیاز مستحق را با فطریه بخرید و به او بدهید.

زمان وجوب زکات فطره

زمان وجوب زکات فطره از غروب شب عید فطر است و مراجع تقلید، تأخیر پرداخت آن را بعد از نماز عید جایز نمی‌دانند، اما اگر کسی نماز عید را نخواند، باید فطریه را تا ظهر عید پرداخت کند.(۱) ولی اگر دسترسى به فقیر ندارد، مى‌تواند مقدارى از مال خود را به نیت فطره جدا کرده و براى مستحقى که در نظر دارد یا براى هر مستحقی کنار بگذارد و باید هر وقت که آن را مى‌دهد نیت فطره کند.(۲) اما اگر موقعى که دادن زکات فطره واجب است، فطره را ندهد و کنار هم نگذارد، احتیاط واجب (۳) آن است که بعداً بدون اینکه نیّت ادا و قضا کند(به قصد قربت) فطره را بدهد.(۴)

فطریه مهمان شب عید فطر بر عهده کیست؟

اگر کسی شب عید فطر در منزل خود نبوده و مهمان باشد تکلیف فطریه او چه می‌شود؟ آیا دادن فطریه از وی ساقط شده و بر عهده میزبان می‌باشد؟ یا اینکه فطریه مهمانی که چند روز قبل از شب عید و شب عید مهمان است به عهده چه کسی است؟

آیت‌الله خامنه‌ای: میهمان اگر نان‌خور صاحب‌خانه محسوب شود، کفاره او به عهده‌ی میزبان است مگر اینکه _میهمان_فطریه را به وکالت از طرف او پرداخت نماید. توجه داشته باشید میهمان با یک شب نان‌خور محسوب نمی‌شود و فطریه به عهده خودش می‌باشد.

کفاره روزه و مقدار آن‏

آیا دادن پول یک مدّ طعام به فقیر تا با آن غذایی برای خودش بخرد، کافی است؟

ج: اگر اطمینان داشته باشد که فقیر به وکالت از او طعام خریده و سپس آن را به عنوان کفّاره قبول مى‏کند، اشکال ندارد.

اگر شخصی وکیل در غذا دادن به عده‏ای از مساکین شود، آیا می‏تواند اُجرت کار و پختن غذا را از اموالی که به عنوان کفّاره به او داده شده است، بردارد؟

ج: مطالبه اجرت کار و پخت غذا براى وى جایز است، ولى نمى‏تواند آن را بابت کفّاره حساب نماید و یا از اموالى که باید به عنوان کفّاره به فقرا داده شود، بردارد.

زنی به علت بارداری و نزدیکی وقت زایمان، نمی‏تواند روزه بگیرد و می‏داند که باید آنها را بعد از زایمان و قبل از ماه رمضان آینده قضا نماید، اگر به‌طور عمدی یا غیرعمدی تا چند سال روزه نگیرد، آیا فقط کفّاره همان سال بر او واجب است یا آنکه کفّاره تمام سالهایی که روزه را به تأخیر انداخته، واجب است؟

ج: فدیه تأخیر قضاى روزه ماه رمضان هرچند به مدت چند سال هم به تأخیر افتاده باشد، یکبار واجب است و آن عبارت است از یک مدّ طعام براى هر روزى، و فدیه هم زمانى واجب مى‏شود که تأخیر قضاى روزه ماه رمضان تا ماه رمضان دیگر بر اثر سهل‌انگارى و بدون عذر شرعى باشد، ولى اگر به خاطر عذرى باشد که شرعاً مانع صحّت‏ روزه است، فدیه‏اى ندارد.

زنی به علت بیماری از روزه گرفتن معذور است و قادر بر قضا کردن آنها تا ماه رمضان سال آینده هم نیست، در این صورت آیا کفّاره بر او واجب است یا بر شوهرش؟

ج: اگر افطار روزه ماه رمضان از جهت بیمارى و تأخیر قضاى آن هم از جهت ادامه بیمارى بوده است، براى هر روز یک مدّ طعام به عنوان فدیه بر خود زن واجب است و چیزى بر عهده شوهرش نیست.

 شخصی ده روز روزه بر عهده دارد و در روز بیستم شعبان شروع به روزه گرفتن می‏کند، آیا در این صورت می‏تواند عمداً روزه خود را قبل یا بعد از زوال، افطار کند؟ در صورتی که قبل یا بعد از زوال افطار نماید، چه مقدار کفّاره دارد؟

ج: در فرض مذکور افطار عمدى براى او جایز نیست و اگر عمداً افطار کند، در صورتى که قبل از زوال باشد، کفّاره‏اى بر او واجب نیست و اگر بعد از زوال باشد، کفّاره بر او واجب است که عبارت است از غذا دادن به ده مسکین، و در صورت عدم تمکن، واجب است سه روز روزه بگیرد.

زنی در دو سال متوالی در ماه مبارک رمضان حامله بوده و قدرت روزه گرفتن در آن ایام را نداشته است، ولی در حال حاضر توانایی روزه گرفتن را دارد، حکم او چیست؟ آیا کفّاره جمع بر او و اجب است یا فقط قضای آن را باید به جا آورد؟ تأخیر او در قضای روزه چه حکمی دارد؟

ج: اگر بر اثر عذر شرعی روزه ماه رمضان را نگرفته، فقط قضا بر او واجب است، و در صورتی که عذر او در خوردن روزه خوف از ضرر روزه بر جنین یا کودکش بوده، باید علاوه بر قضا، برای هر روز یک مد طعام به عنوان فدیه بپردازد، و اگر قضا را بعد از ماه رمضان تا ماه رمضان سال بعد، بدون عذر شرعی به تأخیر انداخته، فدیه دیگری هم بر او واجب است یعنی باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد و در صورتی که عذر او خوف ضرر برای خودش بوده، حکم سایر موارد خوف ضرر را دارد که در صورت استمرار این خوف تا ماه رمضان سال بعد، قضا از وی ساقط است و فقط فدیه (یک مد طعام) بر او واجب است.

 آیا رعایت ترتیب بین قضا و کفّاره، در کفّاره روزه واجب است یا خیر؟

ج: واجب نیست.

کفاره روزه و مقدار آن‏

س. آیا لزوم انجام روزه‌های کفاره حنث قسم که به صورت پشت سرهم باشد، فتوا است یا احتیاط واجب؟ همچنین حکم نسبت به سه روز روزه کفاره افطار قضای روزه، فتوا است یا احتیاط واجب؟

ج. وجوب پشت سر هم بودن سه روز روزه ای که بعنوان کفاره ی قسم، یا به عنوان کفاره افطار قضای روزه می باشد، مبنی بر احتیاط است.

س. باتوجه به اینکه پرداخت کفاره عمدی درصورتی که توان پرداخت نباشد ساقط است آیا پرداخت کفاره غیرعمدی و فدیه هم درصورتی که توان پرداخت فعلی ندارد برای همیشه ساقط است یا هرگاه توان پیداکرد باید بپردازد؟

ج. حکم خصال کفاره را ندارد و هر زمان توانایی پیدا کرد، باید بپردازد.

کفاره چیست و چه زمانی واجب می‌شود؟

اگر فردی به هر علتی از جمله بیماری، مسافرت و… روزه ماه رمضان خودش را نگیرد و تا قبل از آغاز ماه رمضان سال بعد نتواند قضای آن را بجا بیاورد و یا زمانی که فردی از روی قصد و به صورت کاملا عمدی و با اراده و اختیار خود و بدن هیچ گونه زور و اجباری دست به انجام اعمالی زند که روزه اش را باطل کند باید علاوه بر قضای هر روزه یک مد طعام به عنوان کفاره به فقیر بدهد؛ یک مد طعام معادل ۷۵۰ گرم قوت غالب از جمله آرد گندم، گندم، برنج یا… است

کفاره جریمه اى است که براى باطل کردن روزه معین شده است و آزاد کردن یک بَرده؛ دو ماه روزه گرفتن که سى و یک روز آن باید پى در پى باشد؛ سیر کردن شصت فقیر یا دادن یک مُدّ طعام را شامل می‌شود؛ و کسى که کفاره بر او واجب شود باید یکى از این سه را انجام دهد.

البته، چون امروزه برده داری امری منسوخ است، باید به موارد دوم و یا سوم پرداخت و اگر هیچ یک از این‌ها برایش مقدور نیست هر مقدار که مى تواند باید به فقیر طعام داده و اگر اصلاً نتواند طعام بدهد باید استغفار کند اگر چه مثلا یک مرتبه بگوید: «استغفرالله»، و احتیاط واجب در فرض اخیر آن است که هر وقت بتواند، کفاره را بدهد.

پس برای کفاره روزه می‌توان یکی از این موارد را به ترتیب انجام داد:

دوماه روزه بگیرد.
اگر نتوانست روزه بگیرد ۶۰ فقیر را طعام بدهد.
اگر نتوانست طعام بدهد، استغفار کند.
تفاوت کفاره روزه خواری عمدی و روزه خواری غیر عمدی
روزه خواری می‌تواند سه نوع مختلف باشد که کفاره هر کدام تفاوت دارد. در ادامه انواع روزه خواری و کفاره هر کدام را توضیح داده ایم.

۱- کفاره روزه خواری عمدی (بدون عذر)
اگر فرد بدون عذر عمدا روزه خود را باطل کرده باشد برای هر روز علاوه بر گرفتن قضای روزه، ۶۰ مد طعام به ۶۰ مسکین باید بدهد و یا ۶۰ روز روزه بگیرد. اگر فرد نمی‌تواند ۶۰ روز روزه بگیرد، باید به ازای هر یک روز، شصت فقیر را اطعام دهد و در فرصتی مناسب قضای روزه را به جا آورد و به آن کفاره عمد گفته می‌شود. ادای کفاره عمدی زمان مشخصی ندارد، اما نباید در آن کوتاهی شود و فرد باید کفاره روزه عمد را هر زمانی که توانست ادا کند.

۲- کفاره روزه خواری غیر عمدی (با عذر شرعی)
کفاره روزه غیر عمد مورد دیگر در کفاره روزه‌خواری است، همانند خانمی که باردار است و یا بچه شیر می‌دهد و باید کفاره آن را پرداخت کند علاوه بر قضای روزه برای هر روز یک مد طعام (۷۵۰ گرم آرد، گندم، برنج و…) بعنوان کفاره به فقیر بدهد که به آن کفاره غیر عمد گفته می‌شود.

۳- کفاره روزه‌ای که با یک فعل حرام شکسته شود
چنانچه روزه بوسیله‌ی انجام یک فعل حرام (زنا، شراب و…) شکسته شود، باید ۶۰ روز روزه‌ی قضا برای هر روز گرفته و ۶۰ مد طعام به ۶۰ مسکین بدهد.

احکام مربوط به کفاره

مسأله ۱: اگر کسی روزه ماه رمضان را به خوردن یا آشامیدن یا جماع یا استمناء یا باقی ماندن بر جنابت باطل کند، در صورتی که از روی عمد و اختیار باشد و از روی ناچاری و جبر نباشد، اضافه بر قضا، کفاره هم بر او واجب می‌شود؛ و احتیاط مستحب آن است که کسی که روزه را به غیر آنچه گفته شد باطل کند، اضافه بر قضا، کفاره هم بدهد.

مسأله ۲: اگر کسی چیزی از آنچه را که گذشت انجام دهد، در حالی که عقیده قطعی داشته که روزه را باطل نمی‌کند، کفاره بر او واجب نیست؛ و همچنین است کسی که نمیدانسته روزه بر او واجب است، مانند کودکان در اوایل بلوغ.

مسأله ۳: در کفاره افطار روزه ماه رمضان، باید یک بنده آزاد کند، یا به دستوری که در مسأله بعد گفته می‌شود دو ماه روزه بگیرد، یا شصت فقیر را سیر کند یا به هرکدام یک مُد که تقریباً «۷۵۰» گرم است، طعام یعنی گندم یا جو یا نان و مانند این‌ها بدهد، و چنانچه این‌ها برایش ممکن نباشد، باید به قدر امکان تصدّق دهد، و اگر ممکن نیست، استغفار نماید؛ و احتیاط واجب آن است که هر وقت بتواند، کفاره را بدهد.

مسأله ۴: کسی که میخواهد دو ماه روزه کفاره ماه رمضان بگیرد، باید یک ماه تمام و یک روز از ماه بعد را پی‌درپی بگیرد، و همچنین بقیه ماه بعد را باید بنا بر احتیاط واجب پی‌درپی بیاورد. بله اگر مانعی پیش آید که عرفاً عذر شمرده شود می‌تواند آن روز را نگیرد و با ارتفاع عذر دوباره ادامه دهد.

مسأله ۵: کسی که میخواهد دو ماه روزه کفاره ماه رمضان بگیرد، نباید موقعی شروع کند که میداند در بین یک ماه و یک روز، روزی باشد که مانند عید قربان، روزه آن حرام است، یا روزه آن واجب است.

مسأله ۶: کسی که باید پی‌درپی روزه بگیرد، اگر در بین آن بدون عذر یک روز روزه نگیرد، باید روزه‌ها را از سر بگیرد.

مسأله ۷: اگر در بین روز‌هایی که باید پی‌درپی روزه بگیرد عذری مثل حیض، یا نفاس، یا سفری که در رفتن آن مجبور است، برای او پیش آید بعد از برطرف شدن عذر، واجب نیست روزه‌ها را از سر بگیرد، بلکه بقیه را بعد از برطرف شدن عذر بجا میآورد.

مسأله ۸: اگر به چیز حرامی روزه خود را باطل کند، چه آن چیز اصلاً حرام باشد مثل شراب و زنا، یا به جهتی حرام شده باشد مثل خوردن غذای حلالی که برای انسان ضرر کلی دارد، و نزدیکی کردن با عیال خود در حال حیض، یک کفاره کافی است. ولی احتیاط مستحب آن است که کفاره جمع بدهد یعنی یک بنده آزاد کند، و دو ماه روزه بگیرد، و شصت فقیر را سیر کند، یا به هرکدام آن‌ها یک مُد گندم یا جو یا نان و مانند این‌ها بدهد و چنانچه هر سه برایش ممکن نباشد، هرکدام آن‌ها که ممکن است، انجام دهد.

مسأله ۹: اگر روزه‌دار دروغی را به خدا و پیغمبر صلی الله علیه و آله عمداً نسبت دهد کفاره ندارد ولی، احتیاط مستحب آن است که کفاره بدهد.

مسأله ۱۰: اگر در یک روز ماه رمضان چند مرتبه بخورد یا بیاشامد، یا جماع یا استمناء کند، برای همه آن‌ها یک کفاره کافی است.

مسأله ۱۱: اگر روزه‌دار غیر از جماع و استمناء کار دیگری که روزه را باطل میکند انجام دهد، و بعد با حلال خود جماع نماید، برای هر دو یک کفاره کافی است.

مسأله ۱۲: اگر روزه‌دار کاری که حلال است و روزه را باطل میکند انجام دهد، ـ. مثلاً آب بیاشامد ـ. و بعد کار دیگری که حرام است و روزه را باطل میکند انجام دهد مثلاً غذای حرامی بخورد یک کفاره کافی است.

مسأله ۱۳: اگر روزه‌دار آروغ بزند و چیزی در دهانش بیاید، چنانچه عمداً آن را فرو ببرد بنا بر احتیاط واجب روزه‌اش باطل است، و باید قضای آن را بگیرد و کفاره هم بدهد؛ و اگر خوردن آن چیز حرام باشد، مثلاً موقع آروغ زدن، خون یا غذایی که از صورت غذا بودن خارج است به دهان او بیاید و عمداً آن را فرو برد، بهتر است کفاره جمع بدهد.

مسأله ۱۴: اگر نذر کند که روز معینی را روزه بگیرد، چنانچه در آن روز عمداً روزه خود را باطل کند، باید کفاره بدهد، و کفاره آن در احکام نذر خواهد آمد.

مسأله ۱۵: اگر روزه‌دار به گفته کسی که میگوید مغرب شده، ولی اطمینان برای او حاصل نشده است، افطار کند و بعد بفهمد مغرب نبوده است، یا شک کند که مغرب بوده است یا نه، قضا و کفاره بر او واجب می‌شود، و اگر معتقد بوده که قول او حجت است، فقط قضا لازم است.

مسأله ۱۶: کسی که عمداً روزه خود را باطل کرده، اگر بعد از ظهر مسافرت کند، یا پیش از ظهر برای فرار از کفاره سفر نماید، کفاره از او ساقط نمیشود، بلکه اگر قبل از ظهر مسافرتی برای او پیش آمد کند نیز کفاره بر او واجب است.

مسأله ۱۷: اگر عمداً روزه خود را باطل کند، و بعد عذری مانند حیض یا نفاس یا مرض برای او پیدا شود، احتیاط مستحب آن است که کفاره را بدهد، مخصوصاً اگر به‌وسیله‌ای مانند دارو حیض یا مرضی را به وجود بیاورد.

مسأله ۱۸: اگر یقین کند که روز اوّل ماه رمضان است و عمداً روزه خود را باطل کند، بعد معلوم شود که آخر شعبان بوده، کفاره بر او واجب نیست.

مسأله ۱۹: اگر انسان شک کند که آخر رمضان است یا اوّل شوال، و عمداً روزه خود را باطل کند، بعد معلوم شود اوّل شوال بوده، کفاره بر او واجب نیست.

مسأله ۲۰: اگر روزه‌دار در ماه رمضان با زن خود که روزه‌دار است جماع کند، چنانچه زن را مجبور کرده باشد، کفاره روزه خودش و بنا بر احتیاط، کفاره روزه زن را باید بدهد و اگر زن به جماع راضی بوده، بر هرکدام یک کفاره واجب می‌شود.

مسأله ۲۱: اگر زنی شوهر روزه‌دار خود را مجبور کند که با او جماع نماید، واجب نیست کفاره روزه شوهر را بدهد.

مسأله ۲۲: اگر روزه‌دار در ماه رمضان، زن خود را مجبور به جماع کند و در بین جماع زن راضی شود، بر هرکدام یک کفاره واجب می‌شود، و احتیاط مستحب آن است که مرد دو کفاره بدهد.

مسأله ۲۳: اگر روزه‌دار در ماه مبارک رمضان با زن روزه‌دار خود که خواب است جماع نماید، یک کفاره بر او واجب می‌شود و روزه زن صحیح است و کفاره هم بر او واجب نیست.

مسأله ۲۴: اگر مرد زن خود را، یا زن شوهر خود را مجبور کند که غیر جماع کار دیگری که روزه را باطل میکند بجا آورد، بر هیچ یک از آن‌ها کفاره واجب نیست.

مسأله ۲۵: کسی که به واسطه مسافرت یا مرض روزه نمیگیرد، نمی‌تواند زن روزه‌دار را مجبور به جماع کند، ولی اگر او را مجبور نماید، کفاره بر مرد نیز واجب نیست.

مسأله ۲۶: انسان نباید در بجا آوردن کفاره کوتاهی کند، ولی لازم نیست فوراً آن را انجام دهد.

مسأله ۲۷: کفاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را بجا نیاورد، چیزی بر آن اضافه نمیشود.

مسأله ۲۸: کسی که باید برای کفاره یک روز شصت فقیر را طعام بدهد، اگر به تمام شصت نفر دسترسی دارد نمی‌تواند عدد را کم کند، ولی همان مقدار کفاره بدهد مثلاً به سی نفر هرکدام دو مُد طعام بدهد و به آن اکتفا کند، ولی می‌تواند برای هر فرد از عیال فقیر اگرچه صغیر باشند یک مُد به آن فقیر بدهد، و فقیر به وکالت از عائله یا ولایت بر آن‌ها اگر صغیر باشند قبول نماید، و اگر نتواند شصت نفر فقیر را پیدا کند و مثلاً فقط سی نفر را پیدا کند می‌تواند به هرکدام دو مُد طعام بدهد، ولی بنا بر احتیاط واجب هرگاه تمکن پیدا کرد به سی نفر فقیر دیگر نیز یک مُد بدهد.

مسأله ۲۹: کسی که قضای روزه رمضان را گرفته، اگر بعد از ظهر عمداً کاری که روزه را باطل میکند انجام دهد، باید به ده فقیر هرکدام یک مُد طعام بدهد، و اگر نمی‌تواند، سه روز روزه بگیرد.

جا‌هایی که فقط قضای روزه واجب است و کفاره لازم نیست