چگونه باید برای اموات فاتحه بخوانیم؟
قرائت قرآن و سوره فاتحه ثواب و پاداش دارد. لکن ما می توانیم این ثواب را به یک یا چند نفر از مردگان اهدا کنیم. و این بستگی به نیت ما دارد و این اهدا می تواند در قبرستان و یاجای دیگر باشد. البته حضور در قبرستان آثار بهتری دارد. از جمله این که یاد مرگ را در دل زنده می کند و انسان در اعمال خود افق های بزرگتری را لحاظ می کند و از پوسته خود خواهی بیرون می آید و نفع بیشتری را به همنوعان خود می رساند. دیگر این که اهل قبرستان از حضور ما در قبرستان شاد می شوند.
در روایتی از امام صادق چنین آمده است: اهل قبرستان حضور شما را می فهمند و شاد می گردند و با شما انس می گیرند.
البته حضور در قبرستان آدابی دارد:
یکی اینکه در بدو ورود به تمام اهل قبرستان سلام کنیم و برای همه آنها دعا کنیم. شخصی از امام صادق علیه السلام پرسید: چگونه به اهل قبرستان سلام کنیم؟ فرمود: می گویی:
السَّلَامُ عَلَی أَهْلِ الدِّیَارِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ إِنَّا بِکُمْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ لَاحِقُونَ
و در در جای دیگر می فرماید این گونه برایشان دعا کنیم:
اللَّهُمَّ جَافِ الْأَرْضَ عَنْ جُنُوبِهِمْ وَ صَاعِدْ إِلَیْکَ أَرْوَاحَهُمْ وَ لَقِّهِمْ مِنْکَ رِضْوَاناً وَ أَسْکِنْ إِلَیْهِمْ مِنْ رَحْمَتِکَ مَا تَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُمْ وَ تُونِسُ بِهِ وَحْشَتَهُمْ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
سپس می توانیم سوره فاتحه یا سوره دیگری را برای هر قبری بخوانیم. مخصوصا سفارش شده است که رو به قبله در کنار قبر مخصوصی نشسته ودست بر روی آن بگذاریم و هفت مرتبه سوره قدر را بخوانیم.
اما اگر خواستیم ثواب قرائت خود را به تمام اهل قبرستان اهدا کنیم بهتر است به این روایات عمل کنیم:
۱- در روایتی از امام صادق علیه السلام پیرامون زیارت اهل قبور آمده که چون در بین قبرها هستی یازده مرتبه سوره «قل هو الله» را قرائت کن و ثوابش را به روح آنان هدیه نما، زیرا کسی که این عمل را به جای آورد خداوند به عدد همه مردگان ثواب و پاداش به او عنایت فرماید.
خواندن سوره حمد (فاتحه الکتاب) و خواندن ۷ مرتبه «انا انزلناه فی لیله القدر» بر طبق گفته روایات، آثار مطلوب و مفیدی در حال اموات و گشایش در حال آنها دارد. به طور کلی خواندن قرآن کریم برای اموات و به نیت آنها و هر کار خیرى که انجام دهید و ثوابش را به روح میت هدیه بکنید، براى او مفید است؛ چه ذکر و قرآن و نماز مستحبى و طلب مغفرت باشد، و چه صدقه.
۲- از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده هر گاه انسان با ایمانی آیهالکرسی را قرائت کند و ثواب قرائتش را به اهل قبور اهدا کند خداوند این ثواب را داخل قبر هر مرده ای می کند …و از هر حرفی (از کلمات قرائت) ملکی می آفریند که برای این شخص تا روز قیامت تسبیح خدا را می گویند.
۳- همچنین از پیامبر روایت شده هر کس داخل قبرستان شده و سوره یس را قرائت کند در آن روز خداوند بر اهل قبرستان آسان گرفته و برای قاری به تعداد اهل قبور حسنه و پاداش خواهد بود.
کسی که برای میت عملى را انجام میدهد، گرچه در نیت باید قصد نیابت نماید، ولى قسمت عمده ثواب آن طبق روایات در نامه عمل او نیز نوشته مىشود. البته باعث برىءالذمه شدن میّت نیز شده و او از عذاب و گرفتارى نجات پیدا میکند.
مرحوم حاج شیخ عباس قمى در مفاتیح الجنان، ص ۳۱۷ حدیث صحیحى را از امام صادق(ع) نقل فرموده که در ضمن آن حدیث این طور آمده «میت شاد و مسرور می شود و گشایش پیدا میکند به دعا و استغفارى که براى او میکنند چنانچه زنده شاد میشود به هدیه که براى او میبرند و فرمود که ثواب نماز، روزه، حج، صدقه و سایر اعمال خیر و دعا در قبر میت بر او وارد می شود و ثواب آن براى مرده و کسى که آنها را انجام داده نوشته مى شود».
روایات دیگرى نیز در آنجا نقل شده که میتوانید مطالعه کنید، بنابراین یقین کنید که آنچه براى اموات خودتان هدیه میکنید در صورتى که اخلاص داشته باشید به آنها میرسد و ثوابش در نامه عمل خودتان هم ضبط مىشود.
مرحوم طبرسی در جلد اول مجمع البیان در فضیلت آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» می فرماید: «پیامبر اکرم(ص) در حدیثی می فرماید: «هنگامی که معلم به بچه بگوید بگو بسم الله الرحمن الرحیم و بچه این جمله را بگوید، خداوند معلم و پدر و مادر این بچه را می آمرزد. در روایات آمده است که حضرت صادق(ع) فرمود: هرگاه چهل نفر نزد میت حاضر شوند و بگویند: «اللهم انا لا نعلم منه الاخیرا»؛ یعنی خدایا ما جز نیکی چیزی از او نمی دانیم، خداوند می فرماید: شهادت شما را در مورد او پذیرفتیم و آمرزیدیم آنچه را که شما درباره او نمی دانید.(معاد، شهید دستغیب، ص ۴۷، دارالکتاب).
به طور خلاصه لطف و رحمت الهی در مورد اموات فراوان و بی شمار است و امور فراوانی موجب تخفیف عذاب آنها و یا آمرزش آنها می گردد؛ البته بهترین هدیه برای اموات قضای حقوق واجبی است که بر عهده آنها باقی مانده است مثل نماز و روزه و حج واجبی که از میت فوت شده و یا بدهکاری های او مثل بدهی خمس و زکات و بدهی به مردم و حقوقی که از مردم بر ذمه دارد، ادای این حقوق واجب در حال میت بسیار مفید و مؤثر است و او را از عذاب و ناراحتی رها می کند.
برای مطالعه بیشتر ر.ک:
– وسائل الشیعه، کتاب الطهاره، باب ۲۵، و باب ۱۷ و باب ۲۷٫
– معاد، شهید دستغیب شیرازی.
انسان از مرگ تا برزخ نعمت الله صالحی حاجی آبادی ص۷۵و ۷۶
منبع: بیتوته
