کدام بیماری باعث فسخ و باطل شدن عقد میشود؟

چه بیماری‌هایی فسخ عقد را در پی دارد؟

طبق ماده ۱۱۲۱ قانون مدنی، جنون هر کدام از زوجین به شرط استقرار، اعم از اینکه مستمر یا ادواری باشد، برای طرف مقابل باعث حق فسخ است.معنای این ماده قانونی، این است که فرد مدام دچار این بیماری باشد نه اینکه برای مدت کوتاهی دچار بیماری روان‌پزشکی شود و بهبود یابد. این قانون زمانی مصداق پیدا می‌کند که فرد هر چند وقت یک‌بار، مثلا هر هفته یا ماهی یک چند بار دچار حالت‌های غیرعادی باشد یا تمام روزها علایم این بیماری در او دیده شود. البته این بیماری باید مادام‌العمر و برای طرف مقابل خطرناک باشد.

مرد می‌تواند نکاح را فسخ کند اگر…

اگر زن یکی از ۷ عیب زیر را داشته باشد مرد می‌تواند عقد را فسخ کند:

۱. دیوانگی (جنون امری عرفی است و در بعضی روایات آمده کسی که اوقات نماز را تشخیص ندهد. طبق قانون اختلال عقل آن است که شخص در انجام وظایف عادی و معمولی روزانه خود نامتعادل شده و اعمال بدون هدف از او سر بزند.)
۲. بیماری خوره یا جذام
۳. بیماری برص
۴. کوری
۵. شَل بودن (به طوری که در راه رفتن این عیب آشکار باشد)
۶. افضا شدن (یعنی مسیر ادرار و حیض و یا حیض و مدفوع او یکی باشد و امکان آمیزش جنسی وجود نداشته باشد)
۷. وجود گوشت، استخوان یا غده‌ای که مانع نزدیکی شود . اگر یکی از این موارد در زن وجود داشته باشد مرد می‌تواند بدون نیاز به طلاق، عقد را فسخ کند.

زن می‌تواند نکاح را فسخ کند اگر…

اگر مرد یکی از ۴ عیب زیر را داشته باشد زن می‌تواند عقد را فسخ کند:
۱. دیوانگی (فراموشی‌های سریع الزوال، بیهوشی‌های ناشی از هیجانات ناگهانی و نیز بیماری صرع (غش) جنون محسوب نمی‌شود)
۲. نداشتن آلت مردانه
۳. ناتوانی از نزدیکی جنسی
۴. کشیده بودن بیضه‌ها

عیب‌هایی که برای مرد و زن حق فسخ ایجاد می‌کند، از نظر قانگذار یکی نیست.

البته مثلا اگر مردی که به انتخاب پدر و مادرش با خانمی که چندان او را ندیده ازدواج کند و متوجه شود که به بیماری جذام مبتلاست، حق فسخ ازدواج را دارد.اگر این موضوع را قبل از برقراری رابطه زناشویی بفهمد، زن حق مهر نخواهد داشت ولی اگر بعد از برقراری رابطه زناشویی متوجه شود، باید تمام مهریه را بپردازد.

طبق ماده۱۱۲۵ قانون مدنی، اگر جنون و عنن بعد از عقد هم اتفاق بیفتد، به زن حق فسخ داده می‌شود.

طبق ماده ۱۱۲۶ قانون مدنی، اگر زن یا مرد قبل از عقد بدانند طرف مقابلشان به یکی از بیماری‌هایی که حق فسخ ایجاد می‌کند مبتلاست، دیگر بعد از عقد حق فسخ نخواهند داشت.

در ماده ۱۱۲۷ قانون مدنی هم آمده اگر مردی بعد از عقد به بیماری‌های مقاربتی مبتلا شود، زن حق دارد از برقراری رابطه زناشویی با او امتناع کند ولی به او نفقه تعلق می‌گیرد.

(تبصره ۵ ماده ۱۱۳۰قانون مدنی) ابتلای مرد به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا مسری یا هر بیماری‌ صعب‌العلاج دیگری (مثل سرطان) که زندگی مشترک را تهدید کند، یعنی زندگی همراه با مشقت باشد و تحمل آن مشکل شود، باعث می‌شود زن بتواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند و در صورتی که ادعای او ثابت شود، دادگاه مرد را وادار به طلاق خواهد کرد. در این صورت خانم می‌تواند تمام حق و حقوق خود را هم مطالبه کند.

حالا اگر خانم یا آقایی مطلع شود همسرش مبتلا به یکی از بیماری‌هایی که حق فسخ ایجاد می‌کند است، باید بلافاصله برای فسخ نکاح اقدام کند و نمی‌تواند بعد از مدت‌ها چنین تصمیمی بگیرد. البته به شرطی که از این موضوع آگاهی داشته باشد. مثلا یک خانم روستایی ممکن است متوجه شود شوهرش دچار عنن است ولی نداند حق فسخ دارد ولی ۲ سال بعد، تازه متوجه اینکه حق فسخ داشته، شود، در این صورت به محض اطلاع فسخ فوریت دارد.

نحوه فسخ عقد

برای فسخ عقد مرد یا زن باید بگوید: «من عقد را فسخ کردم یا به هم زدم.» که البته می‌تواند این جمله را به هر زبانی بگوید. لازم به یادآوری است که ثبت فسخ عقد پس از صدور حکم مربوط از سوی دادگاه الزامی است و اگر ثبت نشود باعث می‌شود که متخلف به جزای نقدی درجه پنج (بین ۸۰ تا ۱۸۰ میلیون ریال) و حبس تعزیری درجه هفت (از ۹۱ روز تا ۶ ماه) محکوم شود.

فسخ عقد در صورت پنهان کردن عیوب

اگر زن در موقع خواستگاری عمده معایب خود را بپوشاند و خود را غیر از آنچه هست نشان بدهد مصداق تدلیس است و شوهر پس از اطلاع حق فسخ دارد.

تکلیف مهریه بعد از ابطال عقد

اگر مرد به یکی از دلایلی که عنوان شد عقد را فسخ کرد بر اساس قانون اگر قبل از شروع زندگی زناشویی فسخ انجام شود زن مهریه‌ای نمی‌گیرد و در غیر این صورت مهریه به زن تعلق می‌گیرد مگر این‌که مرد به خاطر تدلیس زن ازدواج را فسخ کرده باشد.
اگر زن به یکی از دلایلی که عنوان شد عقد را فسخ کند در این صورت شوهر باید نصف مهریه او را بپردازد.

عیب‌های قابل‌درمان

اگر زن یکی از عیوب بالا را داشته باشد اما قابل درمان بود و زن با هزینه خودش اقدام به درمان کرد مرد اجازه فسخ عقد را ندارد.
اگر زن یکی از این عیوب را داشته ولی قبل از عقد آن را برطرف کرده مرد حق فسخ عقد را ندارد.
خیر حق فسخ ندارد.

حق فسخ عقد در بیماری‌های جدید

• بیماری‌های جدید مانند ایدز در صورتی که واقعاً مخل روابط زناشویی باشد حق فسخ ثابت است.
• اگر بعد از عقد متوجه شود که همسرش ایدز دارد، عقد قابل فسخ است اما احتیاط آن است که زن با اجازه حاکم شرع خود را مطلقه کند.
• اگر در زمان عقد شرط بکارت قید شده باشد می‌توان فسخ کرد. در شرایط کنونی شرط بکارت به عنوان یک شرط ضمنی و از پیش توافق شده است.

بعضی بیماری‌ها هستند که در اثر ابتلای یکی از زوجین به آن‌ها نمی‌توان عقد را فسخ کرد:

۱. بیماری صرع یا غش کردن
۲. بیماری‌های روحی
۳. سوختگی یا ضخیم بودن پرده بکارت در صورتی که با جراحی حل شود
۴. بیماری ام اس
۵. عوارض مادرزادی ظاهری
۶. زودانزالی در مردان

فسخ عقد موقت

ظاهراً این عیوبی که نام برده شد شامل عقد موقت هم می‌شود.