۶۵ ضرب المثل بامزه با معنی آن
لیستی از ضرب المثل های جالب با چاشنی طنز جمع آوری شده که با هم مرور می کنیم:
۱. از اون ماست کل عباس، چشام دید و دلم خواست.
(این ضرب المثل درباره شخص هوسبازی به کار می‌رود که هر چه ببیند، دلش بخواهد.)
*
۲. از اون نترس که‌های و هو داره، از اون بترس که سر به تو داره.
(یعنی: آن کسی که سر به زیرتر است، آب زیر کاه‌تر است.)
*
۳. از این حسن تا آن حسن صد گز رسن.
(اشاره به دو چیز ظاهراً مشابه که از نظر ارزش و مقام تفاوت زیادی با هم داشته باشند.)
*
۴. از تو عباسی، از من رقاصی.
(یعنی: تو پول بپرداز. من هر کاری که تو گفتی، انجام می‌دهم.)
*
۵. از خر می‌پرسی چهارشنبه کیه؟
(کنایه از آدم‌های ابله که از آن‌ها انتظار فکر کردن و پاسخ درست دارند.)
*
۶. از درد ناعلاجی به گربه می‌گه خانوم باجی.
( وقتی که به ناچار مجبور به پذیرش چیز یا کس دیگری بشوند، این ضرب المثل را به کار می‌برند.)
*
۷. از نخورده بگیر، بده به خورده.
(یعنی: آدم‌های دارا حریص‌تر هستند.)
*
۸. اسب و خر را که یک جا ببندند، اگر هم بو نشوند هم خو می‌شوند.
(این ضرب المثل درباره اهمیت دوستی و تأثیر دوستان بر یکدیگر به کار می‌رود.)
*
۹. افاده‌ها طبق طبق، سگ‌ها به دورش وَق و وَق.
(معمولا سگ‌ها به طرف ژنده‌پوش بی چیز پارس می‌کنند؛ بنابراین کسی که تازه به جایی رسیده، نمی‌تواند نزد کسی که سابقه فقر و بی‌نوایی‌اش را می‌داند، فخر فروشی کند.)
*
۱۰. اگر جراحی، پیزی خود تو جا بنداز.
(نظیر: اگر لالایی بلدی، چرا خوابت نمی‌برد؟)
*
۱۱. اگه باباشو ندیده بود، ادعای پادشاهی می‌کرد.
(این ضرب المثل درباره افراد پرمدعا به کار می‌رود که خانواده‌های معمولی دارند.)
*
۱۲. اگه پشیمونی شاخ داشت، فلانی شاخش به آسمان می‌رسید.
(کنایه از پشیمانی بسیار)
*
۱۳. اگه تو مرا عاق کنی، من هم ترا عوق می‌کنم.
(این ضرب المثل درباره کسانی به کار می‌رود که مرتبا سر هر موضوع کوچکی فرزندان خود را به عاق تهدید می‌کنند.)
*
۱۴. اگه خیر داشت، اسمشو می‌گذاشتند خیرالله.
(منظور انسان‌هایی است که خیرشان به کسی نمی‌رسد.)
*
۱۵. اگه دعای بچه‌ها اثر داشت، یک معلم زنده نمی‌موند.
(این ضرب المثل را در پاسخ به کسانی به کار می‌برند که می‌گویند دعای بچه‌ها مؤثرتر است.)
*
۱۶. اگه روت نمی‌شه غربیل بگیر جلوت.
(به تمسخر به کسی می‌گویند که از انجام کاری یا رفتن به جایی و یا در بیان مطلبی بی‌مورد و بی‌دلیل خجالت بکشد.)
*
۱۷. اگه کلاغ جراح بود، ماتحت خودشو بخیه می‌زد.
(نظیر: اگه لالائی بلدی، چرا خوابت نمیبره.)
*
۱۸. اگه لر نره به بازار، بازار می‌گنده.
(کنایه از افرادی که همه چیز‌های بنجل بازار را می‌خرند.)
۱۹. انگور خوب نصیب شغال می‌شه.
(کنایه از دختران زیبا که دچار شوهران زشت و بد اخلاق می‌شوند.)
*
۲۰. این همه چریدی دنبه‌ات کو؟
(این ضرب المثل درباره انسان‌های پرمدعا و بی خاصیت به کار می‌رود.)
*
۲۱. آدم گدا، اینهمه ادا؟
(یعنی: انسان فقیر نباید زیاد ناز داشته باشد.)
*
۲۲. آستین نو بخور پلو.
(یعنی: این آدم پولدار نیست که احترام دارد؛ بلکه مال و اموالش باعث احترام می‌شود.)
*
۲۳. آسوده کسی که خر ندارد، از کاه و جو اش خبر ندارد.
(یعنی: آدم فقیر نگران از دست رفتن مالش نیست.)
*
۲۴. آش کشک خاله‌ته، بخوری پاته، نخوری پاته.
(یعنی: این کار را باید انجام دهی. چه دلت بخواد چه دلت نخواد.)
*
۲۵. با دست پس میزنه، با پا پیش می‌کشه.
(این ضرب المثل را درباره کسی به کار می‌برند که خواهان چیزی است؛ ولی دوست ندارد اشتیاق خود را نشان دهد.)
*
۲۶. بزک نمیر بهار می‌یاد، کمبزه با خیار می‌یاد.
(یعنی: به کسی و عده‌های دور و دراز دادن.)
*
۲۷. پز عالی، جیب خالی.
(یعنی: پرمدعا و بی پول.)
*
۲۸. پسر زائیدم برای رندان، دختر زائیدم برای مردان، خودم موندم سفیل و سرگردان.
(این ضرب المثل درباره کسانی به کار می‌رود که فرزندانش ازدواج کرده اند و به او سرکشی نمی‌کنند.)
*
۲۹. پول حرام یا خرج شراب شور می‌شه یا شاهد کور.
(یعنی: پولی که از راه حرام به دست آمده باشد، برکت ندارد.)
*
۳۰. پول که زیاد شد، خانه تنگ می‌شود و زن زشت.
(یعنی: ثروت زیاد انسان را به سرگرمی‌های ناپسند وامی‌دارد.)
*
۳۱. پول‌دار‌ها کباب بی‌پول‌ها دود کباب.
(یعنی: شخص ثروتمند از مواهب زندگی استفاده می‌کند و بینوا می‌بیند و حسرت می‌کشد.)
*
۳۲. پیاز هم خودش را داخل میوه‌ها کرده.
(یعنی: آدم بی مایه خودش را در جمع انسان‌های دانا وارد کرده است.)
*
۳۳. تنبل مرو به سایه، سایه خودش می‌آیه.
(کنایه به آدم‌های تنبل که دوست دارند همه چیز دم دستشان باشد و هیچ زحمتی نکشند.)
*
۳۴. جوان‌ها در قفسند، پیر‌ها در هوسند.
(یعنی: پیر‌ها بیشتر از جوان‌ها سر و گوششان می‌جنبد.)
*
۳۵. دیگ به دیگ می‌گه روت سیاه.
(یعنی: کسی که خودش سراپا عیب است،به دیگران طعنه می‌زند.)
*
۳۶. دیگی که برای من نجوشه، می‌خوام سر سگ توش بجوشه.
(چیزی یا کاری که برای فرد منفعتی نداشته باشد، برایش فرقی ندارد که اصلا باشد یا نباشد.)
*
۳۷. رخت بعد از عید به درد گَل منار می‌خورد.
(یعنی: چیزی یا کمکی که بعد از موقع لزوم بدست آید و به موقع و به جا نباشد دیگر به درد نمی‌خورد.)
*
۳۸. رفت که ریش در بیاورد، سبیلش را هم باخت.
(یعنی: خواست وضع بهتری پیدا کند، آنچه داشت از دست داد.)
*
۳۹. روزی افتاده دست قوزی.
(هنگامی که اختیار معاش، دست انسان نالایقی بیفتد.)
*
۴۰. زن راضی مرد راضی گور پدر قاضی.
(این ضرب المثل هنگامی به کار می‌رود که کسی در کار دو نفر دخالت و یا قضاوت کند؛ در حالی که خود طرفین با هم کنار آمده باشند و از زندگی یا معامله با یکدیگر راضی باشند.)
*
۴۱. زنی که جهاز نداره این همه ناز نداره، مردی که نون نداره این همه زبون نداره.
(این ضرب المثل ارزش انسان‌ها را به مال و اموالشان می‌داند.)
*
۴۲. سوسکه بچه‌اش از دیوار بالا می‌رفت، می‌گفت: قربون دست و پای بلوریت.
(یعنی: فرزند هر کسی به نظر او زیبا و بدون عیب و ایراد است. نظیر: هر کسی را عقل خود به کمال بیند و فرزند خود به جمال.)
*
۴۳. سیر به پیاز می‌گه پیف پیف! چه قدر بو می‌دی.
(کنایه به کسی است که خود پر از عیب و اشکال است؛ ولی عیب کوچک دیگران را بزرگ جلوه دهد.)
*
۴۴. شاه می‌بخشه شیخ علی خان نمی‌بخشه! یا: شاه می‌بخشه، میرزا بنویسش نمی‌بخشه.
(یعنی: بالا دست یا صاحب حق چیزی را ببخشد؛ اما زیر دست خست کرده و از بخشیدن خودداری کند.)
*
۴۵. شوهری دارم که نود سالشه، ریش سفیدش تا پر شالشه، سه زن داره بازم دلش زن می‌خواد.
(این ضرب المثل در مورد کسانی به کار می‌رود که در سن پیری هم سر و گوششان می‌جنبد.)
*
۴۶. صنار بده آش به همین خیال باش.
(یعنی: چیزی که تو به آن دل بسته ای، هرگز اتفاق نمی‌افتد.)
*
۴۷. طرف از بی‌کفنی زنده است.
(یعنی: آن قدر بیچاره است که حتی هزینه مرگش را هم نمی‌تواند پرداخت کند.)
*
۴۸. عروس تعریفی آخرش شلخته در می‌آید.
(یعنی: کسی که از خودش تعریف کند، نهایتا مشخص می‌شود که کاره‌ای نیست.)
*
۴۹. عروس تعریفی گوزو از آب دراومد.
(یعنی: کسی که از خودش تعریف کند، نهایتا مشخص می‌شود که هیچ کاره است.)
*
۵۰. عروس نمی‌تونست برقصه، می‌گفت: اتاق کجه.
(کسی که قادر به انجام کاری نباشد و برای توجیه خود بهانه تراشی کند.)
*
۵۱. عشوه شتری، غمزه خرکی.
(کنایه از آدم زشت و بد ادا که ناز کند.)
*
۵۲. عقلش پس کله‌شه.
(کسی که بدون فکر کاری را انجام دهد و پس از به بار آوردن پشیمانی متوجه کار اشتباهش شود.)
*
۵۳. قربون برم خدا رو، یک بام و دو هوا رو.
(یعنی: در یک مسأله بنا بر مصلحت دو گونه عقیده و دو نوع برخورد متفاوت داشتن.)
*
۵۴. قسم حضرت عباس را باور کنم یا دم خروس را؟
(به کسی می‌گویند که حقیقتی آشکار را انکار کند و قسم دروغ بخورد.)
*
۵۵. گاهی به ادا گاهی به اصول، گاهی به خدا گاهی به رسول.
(یعنی کسی که عقیده و اصولی ندارد و بنابر مصلحت رنگ عوض می‌کند و خود را با تغییر موقعیت و با هر عقیده‌ای هم‌آهنگ و هم‌سو می‌کند.)
*
۵۶. گربه دستش به گوشت نمی‌رسه، می‌گه بو میده.
(در مورد کسی به کار می‌رود که از به دست آوردن خواسته خود محروم و ناامید شده باشد و روی آن چیز عیب بگذارد و این طور خود یا دیگران را قانع می‌کند که مناعت طبع دارد.)
*
۵۷. مسکین خر اگر چه بی تمییز است؛ چون بار همی‌برد، عزیز است.
(کنایه از آدم‌های زحمت‌کش است که در همه جا راه دارند.)
*
۵۸. ناز کش داری ناز کن، نداری پاتو رو به قبله دراز کن.
(حسرت کسی را خوردن که مورد مهر و عنایت بی‌حد قرار گرفته است.)
*
۵۹. نازکش داری ناز کن، نداری پاتو رو به قبله دراز کن.
(این ضرب المثل را افرادی که مورد بی‌مهری قرار گرفته اند، به کار می‌برند.)
*
۶۰. هر کی گفت: نون و پنیر، تو سرت را بگذار و بمیر.
(این ضرب المثل را درباره آدم بی خاصیت و پر حرف به کار می‌برند.)
*
۶۱. همه را برق می‌گیرد، ما را چراغ موشی.
(یعنی: اگر آدم‌های درست و حسابی به دیگران جذب می‌شوند، آدم‌های بی ارزش به ما جذب می‌شوند.)
*
۶۲. یکی می‌مرد ز درد بینوایی، یکی می‌گفت: خانوم زردک می‌خواهی؟
(کنایه از افرادی که شخص دارای مشکل را درک نمی‌کنند.)
*
۶۳. یکی نون نداشت بخوره پیاز می‌خورد که اشتهاش باز شه.
(این ضرب المثل درباره کسانی به کار می‌رود که به جای پیدا کردن راه حل، خود را دچار مشکلات بیشتر می‌کنند.)
*
۶۴. یکی یه دونه یا خل می‌شه یا دیوونه.
(کنایه از بچه‌های یکی یک دانه خانواده که لوس می‌شوند.)
*
۶۵. یه لاش کردیم نرسید. دو لاش کردیم که برسد.
(این ضرب المثل درباره کسانی به کار می‌رود که وقتی کارشان از پیش نمی‌رود، آن را مشکل‌تر می‌کنند.)
منبع: ستاره
