مهم ترین شهرهای خاور میانه که به دست ایرانیان ساخته شد کدامند؟

به گوشه ای از شهرههای امپراتوری از دست رفته ایران را که از متون پهلوی گرد آوری شده است نگاهی می اندازیم،
شهرهایی که اندر سرزمین ایرانشهر ساخته شده است شرح آن تک تک در این یادگار به جای مانده از متون پهلوی آمده است :

خراسان – شهر سمرقند را کاوس قبادیان بن افکند ( بنا کرد ) و سیاوش کاوسان به فرجام رساند .
کیخسرو سیاوشان آن جا زاده شد و ورجاوند آتش بهرام را آنجا نشاند . پس زرتشت از فرمان
گشتاسب شاه دین آورد و آنرا بر هزار و دویست فرگرد به دین دبیری بر صفحات زرین کند ( حک
کرد ) و به گنج آتشگاه نهاد . سپس گجسته اسکندر آنرا سوخت و به دریا ریخت .
“سغد هفت آشیان شهر” او را هفت آشیانی اندر بود . ۱ )آن جم ( جمشید شاه ) – ۲ )آن فریدون ۳) آن منوچهر – ۴) آن کاووس – ۵) آن کیخسرو – ۶)یکی آن لهراسب و دیگری آن گشتاسب شاه – ایرانی . سپس گجسته ( ملعون ) افراسیاب تورانی بر بالای هر یک از نشیمن های شاهان بتکده ای
ساخت .
بلخ بامی شهر نوازک را اسفندیار گشتاسپان ساخت . سپس ورجاوند آتش بهرام را آنجا نشاند (آتشکده ) و نیزه خویش را در آنجا زد . به یبغو خاقان – چول خاقان – ارجاسب خیونان شاه پیغامفرستاد که هر کس به این نیزه نشری کند چونان است که به ایرانشهر تاخته است .
شهر “خوارزم” را نرسه یهودگان بنا نهاد .
شهر “مرو رود” را بهرام یزدگردان بنا نهاد .
شهر “پوشنگ” را شاپور اردشیران بنا نهاد و بر آن پلی بزرگ ساخت .
شهر “توس” را توس نوذران ساخت که نهصد سال خاندان وی در آنجا سپهبد بودند . پس از آن سپهبدی به زریر سپس به بستور و از بستور به کرزم رسید .
شهر “نیشابور” را شاهنشاه شاپور اردشیران ساخت بدانگاه ( زمانیکه ) که پهلیزگ تو را کشت به همانجا شهر را فرمود ساختن .
شهر “قاین” را کی لهراسب پدر گشتاسب شاه بنا نهاد .
شهری در گرگان به نام “ی” را نرسه اشکانیان ساخت .

شهر “کومس” و “پنج برج” را ضحاک تازی برای شبستان ساخت . مانش پارسیان آنجا بود . در طی سلطنت شاهنشاه یزدگرد شاپوران برای حفظ آن ناحیه در برابر تازش چول نیرویی قرار داد .
شهر پنج خسرو – شاد خسرو – مست آباد – ویسپ شاد خسرو – هیبوی خسرو – شاد فرخ
خسرو را کیخسرو قبادیان بنا نهاد . سپس در آنجا دیواری که یکصد و هشتاد در کوشک و دستگرد و
پنج آرش بالا داشت ( ارتفاع ) ساخت .
شهر “تیسپون” در خاوران گرازگ گیوگان ساخت . ( جنوب بغداد )
شهر “نصیبین” ( در عراق ) را گرازگ گیوگان ایرانی ساخت .
Babel . شهر “بابل” ( مهم ترین شهر باستانی ) را بابل در پادشاهی جم ( جمشید ) ساخت.
شهر “حیره” ( در عراق ) را شاهنشاه شاپور اردشیران ساخت و مهرزاد مرزبان حیره را در ناحیهدریای تازیان گمارد .
شهر “همدان” را شاهنشاه یزدگرد شاپوران ساخت که او را یزدگرد بزه گر خوانند .
شهری بنا کرد بهرام یزدگردان ( شاهنشاه بهرام گور ) در ماه و ناحیه نهاوند و دژ بهرام .
شهر “موصل” ( در عراق ) را پیروز شاپوران ساخت .
شهر “نیمروز” در کابل را اردشیر اسفندیاران ساخت .
شهر “فراه” و شهر ” زابلستان ” را رستم شاه سیستان ساخت .
شهر “کرمان” را پیروزان شاه کرمان ساخت .
شهر “به اردشیر” توسط سه شاه بنا گشت . سرانجام شاهنشاه اردشیر پاپکان آنرا به فرجام ( سرانجام)رساند .
شهر “استخر” ( در فارس ) را اردوان شاه پارسیان ساخت .
شهر “دارابگرد” را دارای دارایان ساخت .

شهر “به شاهپور” را شاهپور اردشیران ساخت .
شهر “گور اردشیر خره” ( فیروز آباد ) را شاهنشاه اردشیر پاپکان ساخت .
شهر “هرمزد اردشیران” و شهر “رادهرمزد” را دلیر هرمزد شاپوران ساخت .
شهر “شوش” و “شوشتر” را شیشین دخت زن یزدگرد شاپوران ساخت که دختر راس جالوت شاه
یهودیان و نیز مادر بهرام گور بود .
شهر “گندی شاهپور” ( جندی شاپور ) و همچنین شهر ایران کرد شاهپور را شاهپور اردشیران ساخت .
شهر “آسور” را اردشیر اسفندیاران ساخت . سپس اوشک هگر را مرزبان آنجا گماشت .
شهر “آذربایجان” را ایران گشنسب سپهبد آذربایجان ساخت و به فرجام رساند .
شهر “وان” ( در ترکیه ) را ون بلاشان شاه ایرانی برای حفظ جان خویش ساخت .
شهر “گنجه” در آذربایجان را افراسیاب تور ساخت .
شهر “آموغ” را زندیق پرمرگ ساخت . زرتشت سپنتمان از آن شهر بود .
شهر “بغداد” را ابوجعفر که وی را ابودوانیق خوانند ساخت.