تصاویری حیرت آور از تابلوهای معروف استاد محمود فرشچیان
چهارم بهمن ماه، سال‌روز تولد محمود فرشچیان است. مینیاتوریست و هنرمند ایرانی که بیشتر مردم او را با تابلوهای معروفش می‌شناسند؛ تصویر‌هایی که امروز به یکی از نماد‌های هنر معاصر ایران در دنیا تبدیل شده است.
محمود فرشچیان در چهارم بهمن ماه سال ۱۳۰۸ در اصفهان متولد شد. نام خانوادگی او به پیشه‌ی پدرش برمی‌گردد که نماینده فرش اصفهان بود. پدرش پس از پی بردن به استعداد هنری محمود، او را نزد استاد میرزا آقا امامی و بهادری فرستاد و او نخستین آموزه‌های هنری‌اش را نزد این اساتید گذراند و سپس وارد مدرسه هنر‌های زیبای اصفهان شد.
فرشچیان برای تکمیل تحقیقات خود در زمینه‌ی هنر به اروپا سفر کرد و روز‌های زیادی را در موزه‌های مختلف به مطالعه و تحقیق سپری کرد و برای ادامه فعالیت هنری‌اش به ایران برگشت. از فعالیت‌های او می‌توان به حضور در اداره کل هنر‌های زیبای تهران و تدریس در دانشکده هنر‌های زیبای دانشگاه تهران اشاره کرد.
تابلوهای فرشچیان نمونه‌ای از نقاشی ایرانی به همراه تکنیک‌های جدید است. او در کارهایش از ادبیات و شعر استفاده فراوان کرد و از مضامین مذهبی و شخصیت‌های تاریخی برای نقاشی‌هایش بهره گرفت و آن‌ها را به تصویر کشید. طرح‌های او سرشار از خلاقیت، نقوش محرک، خلقت فضای‌های گرد، خطوط نرم و قدرتمند و رنگ‌های مواج است.
تابلوی «عصر عاشورا»
شاید بتوان گفت معروف‌ترین تابلویی که فرشچیان را با آن می‌شناسند، تابلوی «عصر عاشورا» است. این تابلو معروف‌ترین تابلویی است که در رابطه با واقعه عاشورا به تصویر کشیده شده است. موضوع این تابلو بازگشت اسب بی‌سوار امام حسین (ع) به سوی خیمه‌گاه در عصر عاشوراست.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان هنری عناصر این تابلو به حدی ماهرانه و در ارتباط نزدیک با یکدیگر قرار گرفته‌اند که از آن اثری زیبا و تاثیرگذار ساخته‌اند. استفاده از رنگ‌های تیره در کنار حالت زنان و دخترکان عزادار و اسب امام‌حسین (ع) تصویری را ساخته که حزن و اندوه واقعه را به خوبی به مخاطب القا می‌کند.
فرشچیان درباره‌ی این تابلو گفته است: «در میان آثارم علاقه‌ام بیشتر به آثاری است که مردمم آن را دوست داشته باشند. اما از میان آثارم تابلوی «عصر عاشورا» را بسیار دوست دارم و این به دلیل دلبستگی‌ام به حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و واقعه روز عاشوراست که همیشه مرا تحت تاثیر قرار داده است. اگر بخواهم آن را بار دیگر نیز به تصویر بکشم به همین شکل آن را خواهم کشید.»
فرشچیان این تابلو را در سال ۱۳۶۹ به موزه آستان قدس رضوی اهدا کرد.
تابلوی «شمس و مولانا»
از معروف‌ترین کار‌های محمود فرشچیان تابلوی «شمس و مولانا» است. این تابلو در تابستان سال ۱۳۸۶ رونمایی شد. فرشچیان درباره این تابلو می‌گوید: «در خلق این تابلو از شعر «از دیو و دد ملولم و انسانم آرزوست» الهام گرفتم و سعی کردم در آن رنگ‌هایی را به کار ببرم که حالت روحانی و جذبه و کشش مولوی نسبت به شمس را به خوبی نشان بدهد.»
در این تابلو سر شمس در میان نقوش منحنی مختلفی به تصویر کشیده شده که هم خورشید را تداعی می‌کند و هم نشان دهنده این است که سر شمس در بر گرفته همه جهان است. مولانا نیز روی کره زمین نقش شده که شمس آن را نگه داشته، به گونه‌ای که تمام دنیا زیر پای افکار مولوی است.
به گفته خود فرشچیان تابلوی «شمس و مولانا»، پاسخی به حرکت کشور‌هایی است که مفاخر ایران را به خود منتسب کرده‌اند.
او در مراسم رونمایی از تابلو گفته بود: «در برخی از کتاب‌ها مولانا را با کلاه درویشان ترکیه نقاشی می‌کنند، در حالی که مولانا، شاعری ایرانی است و من برای مقابله با این تحریف، تابلوی «شمس و مولانا» را کشیده‌ام.»
تابلوی «ضامن آهو»
پیش از خلق تابلوی «ضامن آهو»، مدتی دست راست فرشچیان حالت فلجی پیدا کرده بود، به طوری که نمی‌توانست انگشتانش را حرکت بدهد.
او خود در این باره می‌گوید: «پزشکان حاذق و پرآوازه هم تشخیص دادند که به مرور زمان و فشار زیاد عصب‌های دستم به شدت آسیب دیده و به راحتی قابل ترمیم نیست و تاکید کردند هرگز نباید قلم به دست بگیرم و نقاشی کنم. دلم خیلی شکست که دیگر توان خلق اثر و نقاشی را ندارم، تا اینکه به ذهنم رسید از امام رئوف، حضرت رضا (ع)، درخواست کنم کمکم کنند تا این بیماری علاج شود و همان لحظه نذر کردم که اگر دستم بهبود یافت، ماجرای شفاعت و ضمانت آهو را به تصویر بکشم.»
در این تابلو همه خطوط و نقوش تابلو و عناصر آن متوجه امام رضا (ع) است که در سمت راست بالای تابلو در هاله‌ای از نور قرار گرفته است. این اثر هم‌اکنون در موزه استاد محمود فرشچیان نگه‌داری می‌شود و از پرمخاطب‌ترین آثار این هنرمند است.
قسمت دوم تابلوی «ضامن آهو»
در تیر ماه سال ۸۹ بخش دوم این تابلو در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد رونمایی شد. این تابلو، قسمت دوم اثر «ضامن آهو» است که کشیدن آن حدود یک سال و چهار ماه زمان برد و استاد آن را به موزه آستان قدس رضوی هدیه داد. تابلوی «ضامن آهو ۲» چند آهو را نشان می‌دهد که از ترس شکارچی به دامان امام رضا (ع) پناه آورده‌اند و شکارچی با دیدن این صحنه و عظمت آن حضرت، کمان خود را می‌شکند و از شکار آن‌ها منصرف می‌شود.
تابلوی «یتیم‌نوازی امام علی (ع)»
فرشچیان در به تصویر کشیدن انسان‌های مهم و تاثیرگذار، بخشی از ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها را در نظر گرفته و آن را پررنگ کرده است. فرشچیان در تابلوی «یتیم‌نوازی امام علی (ع)» با نام اصلی «پناه»، مهربانی و یتیم‌نوازی امام را سوژه اصلی کار قرار داده است.
او این تابلو را در سال ۱۳۵۶ خلق کرد. تکنیک اثر آبرنگ (آکریلیک روی مقوای بدون اسید) است. فرشچیان آن را در سال ۱۳۷۱ وقف کرد و به موزه آستان قدس رضوی سپرد.
تابلوی «پنجمین روز آفرینش»
تابلوی «پنجمین روز آفرینش» از دیگر تابلوهای اهدا شده به موزه آستان قدس است که در سال ۱۳۵۲ خلق شد. این تابلو که به سبک نگارگری است، با تکنیک اکریلیک روی مقوای بدون اسید خلق شده و در سال ۶۹ اهدا شده است. روز پنجم آفرینش، روز آفریده شده حیوانات است و فرشچیان این روز را با گردش دوار پرواز پرندگان واقعی و خیالی در آسمان ابری و ماهیان شناور در تلاطم آب به تصویر کشیده است.
