معنی دانه‌ها

حبوب

وشم

سمانه

بدبدک

ورتیج

کرک

این پرندگان شناخته‌شده‌ترین گونه‌های راستهٔ ماکیان‌سانان هستند. بلدرچین‌ها جثهٔ کوچک دارند و زندگی بر روی زمین را ترجیح می‌دهند. از دانه‌ها و نیز حشرات و دیگر جنبندگان کوچک تغذیه می‌کنند. بر روی زمین لانه می‌سازند و بر پروازهای کوتاه و سریع قادر می‌باشند. پراکندگی گسترده و فراوانی نِسبی این پرنده در خاورمیانه با نام‌های مختلف برای آن در میان فارسی‌زبانان همراه بوده‌است. به‌جز «بلدرچین» که واژه‌ای در اصل ترکی و اصلی‌ترین نام این پرنده است. واژهٔ «کَرَک» در متون فارسی میانه و نیز در گویش هراتی و گویش‌های زبان کردی، در فارسی جدید به‌ویژه در گویش کرمانی واژهٔ «بدبده»، در فارسی کلاسیک واژهٔ «وَرْتِج/وَرْتیج/وَرْدیج» و در مازندران و برخی مناطق گیلان و سمنان «وَرده» از نام‌های دیگر این پرنده است. در زبان گیلکی نیز آن را «وُشُم/وُشوم» می‌نامند و سومین پادشاه زیاری را به جهت علاقه‌اش به شکار بلدرچین وشمگیر می‌نامند.

بَذٌور، تخم‌ها، دانه‌ها. (مفرد: بَذر)،

سنگدان

عضوی از بدن پرندگان که بعد از چینه‌دان قرار دارد و دانه‌ها در آنجا با شن‌ریزه‌هایی که خورده‌شده آسیا و نرم می‌شود،

تخمدان بارورشده و رسیدۀ گل که دانه‌ها را در بر می‌گیرد، به‌ویژه درصورتی‌که دارای گوشته باشد، بار، بر، ثمر،
* میوهٴ دل: [مجاز] فرزند،

زمینی که در آن دانه‌ها یا قلمه‌های درختان را بکارند تا پس از سبز شدن به جای دیگر انتقال بدهند، تخمدان، دانه‌دان،

بیماری ویروسی که باعث ایجاد تب، تورم غدد و بروز دانه‌ها و لکه‌های سرخ‌رنگ روی پوست صورت و دیگر قسمت‌های بدن می‌شود و عوارض آن بیش‌تر از سه روز طول نمی‌کشد،

خرمن‌کوب قدیمی که بر گردن گاو و امثال آن می‌بستند و بر روی غلۀ دروکرده می‌گرداندند تا ساقه‌ها تبدیل به کاه شده و دانه‌ها از خوشه جدا شود،

(زیست‌شناسی) درختی بومی مناطق گرمسیر با برگ‌های بیضی، چوب سرخ‌رنگ، و میوه‌های دراز بیضی‌شکل به رنگ زرد یا سرخ و ناشکوفا،
دانه‌های سرخ یا زرد موجود در میوۀ این درخت که بعد از خشک شدن قهوه‌ای می‌شوند،
گَردی که پس از بو دادن این دانه‌ها تولید می‌شود و در تهیۀ شکلات به کار می‌رود،
[مجاز] شکلات،

(پزشکی) آنچه طبیب برای معالجۀ بیمار تجویز کند از خوردنی یا نوشیدنی یا مالیدنی، آنچه با آن دردی را درمان کنند، دوا،
دانه‌ها و گردهای خوش‌بو و خوش‌طعم از قبیل فلفل و زرچوبه و خردل و دارچین که از گیاه‌ها و درختان می‌گیرند و برای خوش‌طعم ساختن غذاها به‌ کار می‌برند،
* داروی بیهوشی: (پزشکی) دارویی که با آن کسی را بیهوش کنند،

جانور پستاندار و کوچک از راسته جوندگان با پوست نرم و پرمو به رنگ کبود یا خاکستری، و دُم دراز و پرمو که بیشتر در جنگل‌ها و روی درختان به سر می‌برد و خوراکش دانه‌ها و میوه‌های سخت از قبیل فندق، بلوط و گردو است،
پوست این حیوان،
* سنجاب پرنده: (زیست‌شناسی) نوعی سنجاب که از فراز درختان و جا‌های بلند مانند چتربازان به زمین فرود می‌آید،

آفتی که به گندم و جو می‌زند و آن‌ها را خشک و ضایع می‌کند، زردی،
چوب ضخیمی که برای کوبیدن دانه‌های غلات به کار می‌رفت،
(اسم، صفت) هریک از جادوگران، مرتاضان، و ساحران هندی که دانه‌های جو و گندم را با زعفران زرد می‌کردند و به آن افسون می‌خواندند و هر کسی را می‌خواستند مسخر سازند از آن دانه‌ها بر او می‌زدند، دانه‌زن: ز هندوستان آمده جوزنی / به هر جو که زد سوخته خرمنی (نظامی۵: ۸۹۳)،

66