تاریخ روز جهانی داور و پرده گشایی از مشکلات داوری در ورزش

اول سپتامبر را تاریخ روز جهانی داور نامگذاری کرده‌اند. قشری که در ورزش و به خصوص فوتبال نقشی غیر قابل انکار و حیاتی را ایفا می‌کنند و تصمیماتشان می‌تواند سرنوشت باشگاه‌ها و اشخاص را رقم بزند.

داوری در فوتبال ایران همیشه حواشی زیادی را پیرامون خود داشته است. سرمربیان، مدیران، بازیکنان و هواداران تیم‌های مختلف بعد از هر ناکامی، پیش از هر کسی به دنبال متهم کردن داوران هستند. گاهی به حق این اتفاق رخ می‌دهد و گاهی خیر و در این بین فشار زیادی روی داوران به وجود می‌آید که گاها تحمل آن بعید به نظر می‌رسد. داوران مانند بازیکنان و مربیان حق دفاع از خود را ندارند و همین متکلم وحده بودن طرف مقابل به مورد ظلم واقع شدن آنها دامن می‌زند.

دستمزد داوران ایرانی

طبیعی است که مانند همه دنیا، دستمزد داوران با دیگر نفرات حاضر در زمین و کنار زمین تفاوت زیادی داشته باشد اما در فوتبال ایران این تفاوت بسیار زیادتر و برجسته‌تر است. شاید باور نکنید اما یک داور لیگ برتری برای قضاوت هر مسابقه چیزی در حدود ۹۰۰ هزار تومان دریافت می‌کند و این مبلغ برای کمک داور به کمتر از ۶۰۰ هزار تومان می‌رسد. مبلغی باورنکردنی که برای یک داور کم اشتباه و «الیت» در پایان فصل با حدود ۱۵ قضاوت در لیگ برتر به ۱۳ یا ۱۴ میلیون تومان می‌رسد. معمولا داوران در فوتبال ایران شغل‌های دیگری نیز دارند و داوری برایشان حالت یک عشق یا شغل دوم را ایفا می‌کند. در این اثنا داورانی که در لیست بین‌المللی حضور دارند، می‌توانند از پولی که از AFC یا FIFA دریافت می‌کنند نیز پول به مراتب بیشتری را به دست بیاورند که با برگزار نشدن مسابقات بین‌المللی به خاطر کرونا این منبع مالی هم از بین رفته است.

۲ نهادی که می‌توانند حامی داوران باشند و شرایط را برای قضاوت باکیفیت‌تر آنها فراهم کنند، کمیته و دپارتمان داوری هستند. ۲ نهادی که هیچ‌وقت در هیچ دوره‌ای به اتحاد کامل نرسیدند و همواره حواشی زیادی پیرامون آنها شنیده می‌شود. شاید همچنان خیلی از اهالی فوتبال ندانند که فرق بین کمیته و دپارتمان چیست و هرکدام دقیقا چه نقشی را ایفا می‌کنند و آیا این نقش‌ها هم‌پوشانی دارد یا خیر. با این وجود این ۲ نهاد به کار خود ادامه می‌دهند و نمی‌توان خروجی مناسبی از فعالیت‌هایشان به دست آورد. شاید اگر انسجام بیشتری بین کمیته و دپارتمان وجود داشت یا اگر می‌شد آنها را با یکدیگر ادغام کرد اتفاقات بهتری برای داوری در فوتبال ایران به وجود نمی‌آمد و به طور مثال شاهد ماجرای عجیب انتخاب داور شهرآورد اخیر نبودیم.

ضعف های داوری

از جانب داوران صحبت کردیم اما بهتر است کمی به ضعف‌های موجود در داوری هم بپردازیم. در این روزها که فوتبال جهان مجهز به سیستم کمک داور ویدیویی(VAR) می‌شود، فوتبال ایران همچنان درگیر اشتباهات واضح داوری و عوض شدن نتایج و سرنوشت تیم‌ها است. داوران کنونی فوتبال کشورمان از لحاظ کیفی در وضعیت خوبی قرار ندارند و نمی‌توان به هیچکدام از آنها اعتماد قابل توجهی داشت. به نوعی بعد از رفتن علیرضا فغانی از فوتبال ایران، تفاوت فاحشی از لحاظ کیفیت به وجود آمده و نفراتی که داعیه نفر اول شدن دارند هر بار با اشتباهی مهلک حقی را ناخوداگاه ضایع می‌کنند. داورانِ حال حاضر فوتبال ایران، در آسیا نیز جایگاه خوبی ندارند و همچنان فغانی گزینه اول به حساب می‌آید. در دوره علیرضا فغانی و پیش از او گزینه‌های قابل اتکایی چون محسن ترکی، سعید مظفری‌زاده، مسعود مرادی، تورج حق‌وردی و هدایت‌الله ممبینی حضور داشتند اما حالا هیچ یک از نفرات نمی‌توانند چنین نقشی را ایفا کنند و هر هفته شاهد یک اشتباه بزرگ از سوی داوران جوان و باتجربه هستیم.

موعود بنیادی‌فر، وحید کاظمی، اشکان خورشیدی، محمدرضا اکبریان، بیژن و پیام حیدری، رضا کرمانشاهی، محمدحسین زاهدی‌فر و سید مهدی سیدعلی جزو مهمترین داوران کنونی لیگ برتر ایران به حساب می‌آیند و با خواندن نام هر یک از آنها چند اشتباه واضح از هر یک در لیگ نوزدهم به یاد اهالی فوتبال می‌آید و همین مساله نشان می‌دهد داوران در فوتبال ما همانقدر که مظلوم هستند؛ نامطمئن نیز هستند.