عوارض قرص پروبیوتیک و تاثیر پروبیوتیک‌ها بر انواع یبوست

یبوست، یک مشکل شایع است که تقریبا ۱۶ درصد بزرگسالان در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. درمان این مشکل گوارشی ممکن است دشوار بوده و بسیاری از افراد را به استفاده از داروهای طبیعی و مکمل‌های بدون نسخه مانند پروبیوتیک‌ها وادار کند. مطالعات نشان داده که استفاده از قرص پروبیوتیک برای یبوست مفید است.

پروبیوتیک‌ها، باکتری‌های مفیدی هستند که به طور طبیعی در بعضی غذاها مثل ماست و کفیر یافت می‌شوند. آ‌ن‌ها به صورت مکمل هم فروخته می‌شوند. مصرف پروبیوتیک‌ها میکروبیوم روده را که باکتری‌های مفید دستگاه گوارش هستند و به تنظیم التهاب و بهبود عملکرد سیستم ایمنی، هضم و سلامت قلب کمک می‌کند، افزایش می‌دهد.

تاثیر پروبیوتیک‌ها بر انواع یبوست

مکمل‌های پروبیوتیک به اشکال مختلف از جمله کپسول، قرص، پودر یا قطره به فروش می‌رسند. ممکن است این مکمل‌ها با پری ‌بیوتیک (Prebiotic) ترکیب شوند. پری بیوتیک‌ها، کربوهیدرات‌های پیچیده‌ای هستند که میکروارگانیسم‌های روده را تغذیه می‌کنند. در اصل، پری‌ بیوتیک‌ها منبع غذایی باکتری‌های مفید محسوب می‌شوند. این کربوهیدرات‌ها به تغذیه باکتری‌های مفید دستگاه گوارش و حفظ سلامت آن‌ها کمک می‌کنند. به مکمل‌هایی که از ترکیب پروبیوتیک و پری بیوتیک ساخته شده‌اند، سین بیوتیک (Synbiotic) گفته می‌شود.

از قرص پروبیوتیک برای یبوست ناشی از بیماری‌های مختلف می‌توان استفاده کرد، از جمله:

۱. سندرم روده تحریک‌پذیر

سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، یک اختلال گوارشی است که علائم زیادی از جمله درد معده، نفخ و یبوست را ایجاد می‌کند. از پروبیوتیک‌ها برای درمان علائم IBS از جمله یبوست استفاده می‌شود.

شواهد علمی نشان می‌دهد که پروبیوتیک‌ها شدت علائم این بیماری را کاهش داده و عملکرد روده، نفخ و کیفیت زندگی بیماران را بهبود می‌بخشند. نتایج یک مطالعه نشان داد که مصرف قرص پروبیوتیک به مدت ۶۰ روز باعث بهبود حرکات روده و درمان یبوست در این بیماران می‌شود.

۲. یبوست ناشی از مصرف دارو

مصرف بعضی از داروها به بروز یبوست منجر می‌شود. از این داروها می‌توان به مکمل‌های حاوی آهن و داروهای ضد افسردگی اشاره کرد. استفاده از پروبیوتیک‌ها می‌تواند برای افرادی که به علت مصرف مکمل آهن به یبوست دچار شده‌اند، مفید باشد. نتایج مطالعه‌ای که روی ۳۲ زن انجام شد نشان داد که مصرف پروبیوتیک در کنار مکمل آهن باعث بهبود حرکات و عملکرد روده می‌شود. با این حال، باید درباره اثربخشی مکمل پروبیوتیک برای یبوست ناشی از مصرف سایر داروها از جمله داروهای ضد افسردگی تحقیقات بیشتری انجام شود.

۳. یبوست دوران کودکی

یبوست در کودکان شایع است. عوامل مختلفی مثل رژیم غذایی، سابقه خانوادگی، آلرژی غذایی و مشکلات روانی می‌توانند در بروز این مشکل نقش داشته باشند. تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که پروبیوتیک‌ها یبوست را در کودکان درمان می‌کنند. به عنوان مثال، با بررسی ۶ مطالعه مشخص شد که مصرف قرص پروبیوتیک به مدت ۱۲-۳ هفته باعث افزایش دفعات اجابت مزاج در کودکان مبتلا به یبوست می‌شود. البته لازم است درباره تاثیر قرص پروبیوتیک برای یبوست کودکان مطالعات بیشتری انجام شود.

۴. یبوست دوران بارداری

تقریبا ۳۸ درصد زنان در دوران بارداری با مشکل یبوست روبرو می‌شوند. یبوست دوران بارداری از عوامل مختلفی مثل مصرف مکمل‌های ویتامین، نوسانات هورمونی یا تغییر میزان فعالیت بدنی ناشی می‌شود. بعضی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف پروبیوتیک‌ها در دوران بارداری می‌تواند از بروز یبوست جلوگیری کند. در مطالعه‌ای که روی ۲۰ زن باردار انجام شد، مصرف پروبیوتیک‌ حرکات روده را افزایش و علائم یبوست را بهبود داد.

عوارض استفاده از قرص پروبیوتیک برای یبوست

اگرچه پروبیوتیک‌ها به طور کلی بی‌خطر تلقی می‌شوند، اما عوارض جانبی کمی دارند که باید به آن توجه شود. این قرص‌ها می‌توانند واکنش‌های آلرژیک ایجاد کنند. همچنین هنگامی که برای اولین بار از آن‌ها استفاده می‌کنید، ممکن است به مشکلات گوارشی مانند کرامپ معده (گرفتگی عضلات معده)، نفخ، حالت تهوع و اسهال مبتلا شوید؛ با این حال، معمولا این علائم با استفاده مداوم از مکمل برطرف می‌شوند.

بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که ممکن است پروبیوتیک‌ها در افرادی که از ضعف سیستم ایمنی رنج می‌برند به عوارض جدی منجر شده و احتمال ابتلا به عفونت را افزایش دهند. به طور کلی، توصیه می‌شود افراد زیر در استفاده از قرص پروبیوتیک برای یبوست احتیاط کنند:

• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، به عنوان مثال بیماران مبتلا به HIV و افرادی که شیمی درمانی می‌شوند
• افرادی که یک بیماری جدی را پشت سر گذاشته‌اند
• افرادی که به تازگی جراحی کرده‌اند
• شیرخواران بیمار

علاوه بر این، اگر به بیماری قلبی، کولیت  اولسراتیو فعال، سندرم روده کوتاه و علائم عفونت (تب، لرز، سرفه، استفراغ، اسهال خونی و درد شکمی شدید) مبتلا هستید یا سابقه حساسیت دارویی و غذایی دارید، بهتر است قبل از مصرف قرص پروبیوتیک برای یبوست با پزشک مشورت کنید.

بهتر است برای کودکان از غذاهای حاوی پروبیوتیک مثل ماست و کفیر استفاده شود. این غذاها می‌توانند بدون اینکه خطری را متوجه کودک کنند، سلامت او را بهبود دهند. بعضی از مکمل‌های پروبیوتیک موجود در بازار برای استفاده شیرخواران و کودکان طراحی شده‌اند؛ اما بهتر است قبل از مصرف این مکمل‌ها یا تغییر رژیم غذایی کودک به رژیم غنی از پروبیوتیک با متخصص اطفال صحبت کنید.

تداخلات دارویی قرص پروبیوتیک

مصرف همزمان قرص پروبیوتیک با آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است اثربخشی آنتی بیوتیک را کاهش دهد. توصیه می‌شود بین مصرف پروبیوتیک‌ها و داروهای آنتی بیوتیک حداقل ۲ ساعت فاصله باشد.

نحوه انتخاب قرص پروبیوتیک برای یبوست

انتخاب قرص پروبیوتیک مناسب برای درمان یبوست از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چون اثربخشی گونه‌های مختلف پروبیوتیک با هم متفاوت است. به دنبال قرص‌هایی باشید که حاوی سویه‌های زیر بوده و ثابت شده که به درمان یبوست کمک می‌کنند:

• بیفیدوباکتریوم لاکتیس
• لاکتوباسیلوس پلانتاروم
• استرپتوکوکوس ترموفیلوس
• لاکتوباسیلوس روتری
• بیفیدوباکتریوم لانگوم

پروبیوتیک‌ها با واحد تشکیل کلنی (CFU) اندازه‌گیری می‌شوند. اگرچه دوز توصیه شده خاصی برای پروبیوتیک‌ها وجود ندارد، اما بیشتر مکمل‌ها در هر وعده حاوی ۱ تا ۱۰ میلیارد CFU هستند.

برای کسب بهترین نتیجه، از قرص‌های پروبیوتیک طبق دستورالعمل شرکت سازنده استفاده کرده و در صورت مشاهده عوارض جانبی پایدار میزان مصرف را کاهش دهید. با توجه به اینکه مشاهده اثربخشی مکمل‌ها به چند هفته زمان نیاز دارد، قبل از تغییر دوز به مدت ۴-۳ هفته از یک مکمل استفاده کنید تا بتوانید موثر بودن آن را ارزیابی کنید.

بعضی از سویه‌های پروبیوتیک بسیار حساس بوده و باید دور از گرما، اکسیژن، نور و رطوبت نگهداری شوند. اگر قرص پروبیوتیک در معرض این عناصر قرار بگیرد، شروع به تجزیه یا از بین رفتن می‌کند؛ به همین دلیل، ممکن است لازم باشد قرص را داخل یخچال یا مکان خاصی قرار دهید. همیشه برچسب روی مکمل را بخوانید تا مطمئن شوید آن را در محل درستی نگهداری می‌کنید.