نوروزبل چیست؟
مهتاب دهقانی
بسیاری از آیین‌ها و آداب و رسومی که در فرهنگ آریایی وجود دارد و یا تحت تأثیر آداب محلی و بومی در سراسر ایران دارای جاذبه است، همچنان در شهرهای مختلف ایران اجرا می‌شود.
مردم شمال ایران (کوه‌نشینان البرز) هر ساله جشنی به نام «نوروزبَل» برگزار می‌کنند. بَل یا وَل در زبان گیلکی به معنای شعله آتش است و نوروزبل یعنی شعله آتش نوروزی. منظور از نوروز، نه نوروز ملی ایرانیان بلکه نوروز بومی و ولایتی معروف به گالشی خودمان یعنی نوروز گیلان باستان است.
جشن نوروزبل در نیمه مرداد هر سال یعنی وسط تابستان یا به تعبیر قدیمی‌ها «قلب‌الاسد» بین ۱۳ تا ۱۷ مرداد برپا می‌شود. اجرای مراسم نوروزبل نشان دهنده پشت‌سر گذاشتن اوج گرما و طول روز از سر گرفتن فرود آن است.
در زمان‌های گذشته مقارن همین ایام بوده که باج و خراج (مالیات) نیز از دهقانان گرفته می‌شد. مردم کوه‌نشین سرتاسر رشته کوه‌های البرز غربی گیلان تا شرق مازندران به دو گروه دامدار و کوچنده به نام گالش، و باغدار و کشاورز که یکجانشین هستند و به نام کلایی مشهورند تقسیم می‌شوند.
اجرای مراسم نوروزبل و افروختن آتش بر فراز قلل کوه‌ها برعهده گالش‌ها است که خود اغلب به مراتع و ارتفاعات کوچ می‌کنند، شولا می‌پوشند، کلاه نمدی بر سر می‌گذارند و چوبدستی در دست دارند. این گروه از گالشان سخت معتقدند که به هنگام اجرای مراسم نوروزبل باید از هر نظر تمیز باشند و شولا و کلاه نمدی که بر سر دارند باید بری از آلودگی باشد. بنابراین تازه‌ترین شولای خود را می‌پوشند و در جشن شرکت می‌کنند.
در این جشن دیدارها تازه شده و برداشت محصولات خود را اعم از کشاورزی و دامداری به یکدیگر تبریک می‌گویند و سال پربرکتی را برای هم آرزو می‌کنند.
معمولاً اهالی روستاها به نیمه تابستان که نزدیک می‌شوند، آمادگی جشن نوروزبل و تحویل سال را دارند. کودکان هم شب‌ها با کنجکاوی منتظر دیدن آتش نوروزی از بالای کوه‌ها هستند. شعله آتشی که از فراز کوه‌ها افروخته می‌شود، علامتی است برای مردم تمامی روستاهای اطراف، به خصوص جنگل‌نشینان که از میان انبوع جنگل‌ها مطلع می‌شوند که سال نو فرا رسیده تا به پیشواز آن بروند.
