زندگینامه خواجه نصیرالدین طوسی
محمد سیمری ، اختصاصی جدول یاب : یکی از سرشناس ترین و با نفوذترین شخصیت های تاریخ جریان های فکری تاریخ اسلامی و همچنین از علمای بزرگ ریاضی، نجوم و حکمت ایران در قرن هفتم، بی شک شخصی نیست جز خواجه نصرالدین طوسی. خواجه نصیرالدین طوسی با نام کامل محمد بن حسن جهرودی طوسی در تاریخ ۱۵ جمادی الاول سال ۵۹۸ هجری قمری در شهر طوس به دنیا آمد.
بد نیست بدانید در زندگی نامه خواجه نصیرالدین طوسی این گونه آمده است که: “خـواجه نصیر الدیـن طوسى، روز شنبه یازدهـم جمادى الاول سال ۵۹۸ هجری قمری در شهر طوس خراسان دیده به جهان گشـود. نام او محمد، کنیه اش ابو جعفر، لقبش نصیر الدین و محقق طوسى و استاد البشر و شهرت وی نیز خـواجه است.
طوسی به تحصیل دانش علاقه زیادی داشت و از دوران جوانی خود در علوم ریاضی، نجوم و حکمت سرآمد شد. او علوم دینی و علوم عملی را زیر نظر پدر روحانى خود یعنی “محمد بن حسن طـوسى” و همچنین منطق و حکمت را نزد خالوی خود یعنی “بابا افضل ایوبی کاشانی” آموخت. طوسی تحصیلات خود را در شهر نیشابور به اتمام رساند و در آنجا به عنوان دانشمندی برجسته مشهور و شناخته شد.
علامه حلی که یکی از شاگردان خواجه نصیر الدین طوسی می باشد، درباره استاد خود چنین می نویسد: “خواجه نصیر الدین طوسی، افضل عصر ما بود و از علوم عقلیه و نقلیه مصنفات بسیار داشت. او اشرف کسانی است که ما آن ها را درک کرده ایم. خدا نورانی کند ضریح او را.” بی شک جالب است بدانید که وسعت معلومات و نفوذ طوسی با ابن سینا قابل قیاس است! جز آنکه ابن سینا پزشک بهتری بود و طوسی ریاضیدان برتر.
در سال ۶۷۲ هجری قمری، طوسی با جمعی از شاگردان خود به شهر بغداد رفت که بقایای کتاب های تاراج رفته را جمع آوری نماید و به شهر مراغه بازگرداند اما اجل وی را مهلت نداد! طوسی در تاریخ ۱۸ ذیحجه سال ۶۷۲ هجری قمری در شهر کاظمین در نزدیکی شهر بغداد دار فانی را وداع گفت.
درباره طوسی بسیار گفته اند و شنیده ایم که در این مجال نمی گنجد؛ اما بد نیست بدانید “جرجى زیدان، درباره خواجه این چنین مى نویسد: “علم و حکمت به دست این ایرانى در دورترین نقطه هاى بلاد مغول رفت؛ تو گویى نور تابان بود در تیره شامى.”
از خدمات ارزشمند این دانشمند ایرانی و اسلامی که یکی از فقهای مذهب تشیع نیز بود، تشویق هلاکو خان به ساخت رصدخانه ای در شهر مراغه و ترغیب وی به زیج یا همان جدول نجومی جدیدی است که بعدها به “زیج ایلخانی” مشهور شد. علاوه بر این خطوسی چیزی در حدود یکصد و نود کتاب و رساله ی علمی در موضوعات متفاوت به رشته ی تحریر درآورده است. همچنین او کتابخانه ای گردآوری کرد که حدود چهل هزار جلد کتاب در آن بوده است!
به سبب تلاش ها و علم بسیار خواجه نصیر الدین طوسی، ۵ اسفند ماه هر سال مقارن با سالروز ولادت خواجه نصیر الدین طوسی، به عنوان روز مهندس نام گذاری شده است. لازم به ذکر است روز مهندس در سال ۹۸، برابر است با روز دوشنبه.
