عید نوروز در تبریز و آذربایجان شرقی با چه آدابی همراه است ؟
چهارشنبه سورى از آداب و رسوم نوروزی در تبریز
چهار آتش افروزى در چهار چهارشنبه به عدد رمزى چهار اشاره دارد. فیثاغورس عدد چهار را اصل و ریشه ٔ طبیعت جاودان مى‌داند. چهار جهت اصلی، چهار طبع انسانی، چهار عنصر حیات اشاره به امر واحدى دارد .
در آئین چهارشنبه سوری، عدد چهار اشاره از چهار وجه طبیعت دارد که به مرور زمان عنصر واحد طبعیت، سال، مکان یا هر پدیده ٔ چهار وجهى را مى‌سازند.
به این ترتیب اولین چهارشنبه منسوب به باد است. دومین خاک است، سومین آتش و چهارمین آب که در این زمان از یخ بستن خاک کاسته مى‌شود و زمین نفس مى‌کشد.
صبح آخرین چهارشنبه سورى مردم بر سر آب رفته و از روى آن مى‌پرند و مى‌خوانند :
آتیل ماتیل چرشنبه ( عاطل و باطل شود چهارشنبه )
بختیم آچیل چرشنبه ( بختم باز شود چهارشنبه )
آخرین چهارشنبه ٔسال با بارورى طبیعت همراه است. در روستاها چهارشنبه ٔ آخر سال را ‘ چرشنبه خاتون’ مى‌گویند و زنان بالاى اجاق خوراک پزى با آرد شکل زنى زیبا را مى‌کشند و زیر آن یک آینه و شانه مى‌گذارند تا وقتى چرشنبه خاتون آمد سرش را شانه بزند.
این رسم تأکید بر بارور شدن زمین در آخرین روزهاى اسفند دارد. در میان مردم آذربایجان شرقى هر چهارشنبه نامى دارد.
کامل ترین مراسم آخرین چهارشنبه سورى آن است که در آن شب برنج سفید پخته و همراه با آجیل و شیرنى بر سفره قرار مى‌دهند. پسران جوان و نوجوان شالى برداشته و از سوراخ بالاى بام که محل خارج شدن دود تنور و تهویه است آن را پائین مى‌اندازند.
صاحب‌خانه نیز مقدارى آجیل و شیرینى در گوشه ٔ سال مى‌بندد تا پسر آن را بالا بکشد. اگر پسر خواهان دختر خانواده باشد، شال را بالا نمى‌کشد.
اگر خانواده ٔ دختر راضى باشند، نشانه‌اى به شال مى‌بندند. رسم شال‌اندازى هنوز در بعضى روستاهاى آذربایجان شرققى رایج است.
صبح آخرین چهارشنبه سال زنان بر سر چشمه رفته کوزه‌ها را پر مى‌کنند و از روى آب مى‌پرند و گاه دام‌ها را از آب عبور مى‌دهند. از آب چشمه براى روشن کردن سماور، خمیر کردن نان یا پختن غذا استفاده مى‌کنند.
فرستادن خوانچه عروس از آداب و رسوم نوروزی در تبریز
فرستادن خوانچه‌اى از میوه و شیرینى در این روز براى عروس خانواده از مراسم دیگر چهارشنبه سورى است. خوردن هفت داه روغنی، شیرینى یا غله، درست کردن هفت نوع خوراکى شیرین نیز در این روز معمول است.
نوروز خوانی از آداب و رسوم نوروزی در تبریز
نوروز خوانى‌ها بیشتر توسط ‘سایاچى‌ها’ اجراء مى شده که در روستاها و گذر از روستائى به روستاى دیگر و شهرى به شهرى دیگر، مژده رسیده بهار را مى‌دادند.
خانه تکانی و سمنو پزون از آداب و رسوم نوروزی در تبریز
از اوایل اسفند خانه تکانى آغاز مى‌شود. در تبریز نیز مانند سایر شهرهای ایران رسم خانه تکانی و تمیز کردن منزل و پاک کردن گرد و غبار کهنه سال گذشته انجام می شود.
گذشته از خانه‌تکانى مى‌توان به سمنو پزی، سفره ٔ هفت‌سین، آب چهل یاسین، دید و بازدید و سیزده به در اشاره کرد. در تمام این مراسم، آب و سبزه به‌عنوان دو نماد حضور دارند که با نشانه‌هاى دیگرى همراه مى‌شوند.
سمنو را زنان با وضو مى‌پزند و یک شب بیرون مى‌گذارند تا حضرت فاطمه (س) نقش پنجه ٔ خود را بر آن اندازد و آن‌را تبرک سازد.
سفره نوروز از آداب و رسوم نوروزی در تبریز
در سفره نوروز، به‌ویژه در گذشته خوراکى‌هائى چون ماست دست نزده، برنج سفید پخته یا خام، گوشت و غذاهائى که اصولاً نشانه ٔ برکت و محصول خوب باشد مى‌گذارند.
نمادهائى مانند آینه، تخم‌مرغ، سمنو، سبزه، شیرنی، آب چهل یاسین نیز در کنار آن قرار مى‌دهند که ترکیبى از برکت و بارورى باشد.
آب تبرک از آداب و رسوم نوروزی در تبریز
در برخى مناطق آذربایجان شرقی، مردم کوزه یا کاسه‌اى آب را نزد روحانى محل مى‌برند و روحانى بر آن چهل‌بار سوره ٔ یاسین مى‌خواند و فوت مى‌کند.
سپس این آب تبرک را بر گوشه و کنار خانه به‌ویژه بر دام‌ها و محصولات مى‌ریزند و به کودکان مى‌دهند، تا هم برکت و بارورى را زیاد کند و هم شفا بخشد.
سبز کردن غلات از آداب و رسوم نوروزی در تبریز
غلاتى مانند گندم، جو؛ یا حبوبات را چندین روز مانده به عید سبز مى‌کنند و سر سفره مى‌گذارند. در دید و بازدیدها ابتدا کوچکترها به دیدن بزرگترها مى‌روند و این دیدارها تا سیزده نوروز ادامه مى‌یابد.
و در روز سیزده همه به صحرا مى‌روند و سبزه‌ها را به آب مى‌اندازند و به جشن و شادى مى‌پردازند. و دخترها با آرزوى ازدواج، سبزه گره مى‌زنند.
زیارت اهل قبور از آداب و رسوم نوروزی در تبریزپس از تحویل سال، مردم نخست به زیارت اهل قبور مى‌روند و سپس به دیدن بازماندگانى که تازه عزیزى را از دست داده‌اند.
عیدی گرفتن از آداب و رسوم نوروزی در تبریز
رسم است که کودکان صبح روز عید، کیسه ٔ کوچکى در دست گرفته و به بازدید خانه‌هاى اقوام بروند و صاحب‌خانه‌ها نیز چیزهائى مثل تخم‌مرغ رنگ کرده، گردو، شیرینى و گاه پول و جوراب به آنها مى‌دهند.
خوانچه‌هاى عیدیانه از آداب و رسوم نوروزی در تبریز
چند روز بعد از عید نیز خوانچه‌هاى عیدیانه آماده مى‌شود. هر خوانچه شامل پارچه، کفش، جوراب، شیرینی، برنج خام و … است که براى عروس خانواده یا دختر خانواده که تازه ازدواج کرده مى‌فرستند.
