نگهداری گیاه سینگونیوم و روش های تکثیر آن
سینگونیوم یکی از گیاهان آپارتمانی مدرن، مقاوم و سایه‌دوست است که با داشتن برگ‌های صورت خرگوشی به صورت رگه‌دار کرم با پس‌زمینه سبز، سبز و سفید، سبز ساده و قرمز ظاهر بسیار زیبایی دارد.
اگر به دنبال یک گیاه آپارتمانی مدرن، مقاوم و سایه‌دوست هستید، سینگونیوم همان گیاهی است که دنبال آن بودید. این گیاه شاهکاری از خلقت در طبیعت است. جنبه زیبایی گیاه سینگونیوم برگ‌های صورت خرگوشی این گیاه است. تنوع در شکل و رنگ برگ‌ها به صورت رگه‌دار کرم با پس‌زمینه سبز، سبز و سفید (ابلق)، سبز ساده، قرمز تا صورتی باعث جذابیت گیاه شده است.
گیاه آپارتمانی سینگونیوم به صورت آویز یا روی میز و طاقچه مخصوص محیط داخلی آپارتمان، فضای مرطوب حمام، محل کار، هتل و حتی زیر سایه درختان حیاط است. این گیاه با محیط‌های کم‌نور به‌خوبی سازگار است. تکثیر و ازدیاد گیاه سینگونیوم بسیار آسان است که بهترین روش تکثیر این گیاه روش قلمه است. سینگونیوم گیاه استوایی است. با نگهداری از این گیاه یک منظره بی‌نظیر استوایی را در محیط زندگی خود خلق خواهید کرد. در این مطلب به اصول نگهداری و پرورش، نحوه تکثیر و ازدیاد و مشکلات در نگهداری و آفات گیاه سینگونیوم خواهیم پرداخت.
معرفی گیاه
گیاه سینگونیوم با نام‌های متداول دیگر مانند: پنجه غازی و صورت خرگوشی و نام انگلیسی Arrowhead plant یا گیاه پیکان با نام علمی Syngoniumpodophyllum از خانواده Araceae یکی از گیاهان پوششی جنگل‌های مرطوب و پربارش آمریکای مرکزی و جنوبی است. گونه‌های مختلف سینگونیوم از مکزیک تا برزیل یافت می‌شوند. مرکز تنوع گونه‌های این گیاه مناطقی از کاستاریکا و پاناما است که در مجموع ۱۶ گونه در این مناطق وجود دارد. یکی از گسترده‌ترین گونه سینگونیوم Podophyllum.S است که زیستگاه اصلی آن مکزیک و برزیل است. قابل ذکر است که گونه‌های گیاه سینگونیوم تنها بومی آمریکای مرکزی و جنوبی نیستند؛ بلکه این گیاه در استرالیا، سنگاپور، پورتوریکو، هند و مناطق گرمسیر یا ساحلی دیگر نیز رشد می‌کند.
مشخصات ظاهری
گیاه سینگونیوم گیاهی همیشه سبز، علفی، بالارونده یا پوششی، فاقد شاخه و دارای تنه اصلی است که ممکن است تا ۲۰ متر رشد کند. این گیاه در زیستگاه خود معمولاً به درختان تنومند جنگل متصل می‌شود و تا امتداد شاخه‌های آن‌ها حرکت می‌کند. در برخی از جنگل‌های پر بارش گستردگی گیاه سینگونیوم به حدی است که تمام سطح جنگل با این گیاه پوشیده شده است. این گیاه دارای ریشه‌های هوایی است که در همه قسمت‌های گره برگ‌ها وجود دارد. ریشه‌ها در صورت قرار گرفتن بر روی خاک، شیار دیوار یا شاخه درختان شروع به پخش شدن و رشد می‌کنند و گیاه جدید از همان قسمت گره سر بر می‌آورد. برگ‌های کودکی گیاه سینگونیوم معمولاً بیضی شکل، باریک و بدون لبه است. با رشد گیاه برگ‌های پیکانی شکل آن ظاهر می‌شوند.
چند نمونه از انواع گیاه سینگونیوم
۱. سینگونیوم پودوفیلوم: معروف‌ترین گونه از خانواده سینگونیوم‌هاست. این نمونه بیشتر به عنوان گیاه آپارتمانی مورد استفاده قرار گرفته است. گونه سینگونیوم پودویفوم خود به چند نوع دیگر تقسیم می‌شود که معمولاً از نظر رنگ برگ‌ها با همدیگر متفاوت هستند. چند مورد از انواع سینگونیوم پودوفیلوم عبارتا‌ند از: پیکسی، سفید سلطنتی، پروانه سفید، واریگاتوم، سبزطلایی، زمرد سبز و Trileaf wonder.
۲. سینگونیوم آریتوم: این گونه معمولاً دارای برگ‌های چرمی به رنگ سبز یا ابلق و ظاهری متفاوت با دیگر گونه‌های سینگونیوم است. سینگونیوم آریتوم به گیاه پنج انگشتی نیز معروف است.
۳. سینگونیوم هوفمانی: این گونه دارای برگ سه قسمتی است که رگه‌های نقره‌ای آن در پس زمینه سبز براق مشخصه بارز آن است.
۴. سینگونیوم پینک: ظاهر گیاه شبیه به گونه سینگونیوم پودوفیلوم است، با این تفاوت که برگ‌های آن به رنگ صورتی هستند.
مهم‌ترین نکات پرورش و نگهداری از گیاه سینگونیوم
این گیاه زیبا در گروه گیاهان آپاتمانی مقاوم قرار می‌گیرد. گیاه سینگونیوم بهترین گزینه برای افراد مبتدی در نگهداری از گیاهان آپارتمانی است. این گیاه به‌راحتی تکثیر می‌شود و برای نگهداری از آن حساسیت زیادی لازم نیست. با این حال نکاتی است که باید برای نگهداری و پرورش از گیاه سینگونیوم به آن توجه کنید.
خاک
برای انتخاب خاک مناسب گیاه سینگونیوم همه چیز به محل کاشت گیاه بستگی دارد. به این معنا که اگر در مناطقی با اقلیم معتدل و گرم و مرطوب هستید و قصد دارید گیاه سینگونیوم را در محیط باغچه کشت کنید، نیازی به تعویض خاک نیست و همان خاک باغچه مناسب است. اما در صورت کشت سینگونیوم در محیط گلدان حتماً خاک زه‌کش‌دار و اسیدی به کار ببرید. بهترین ترکیب خاک برای این گیاه ۶۰درصد خاک برگ جنگلی، ۲۰ درصد ماسه رودخانه و ۲۰ درصد پیت‌ماس است. البته از ترکیب کوکوپیت و پیت‌ماس هم می‌توانید استفاده کنید که باتوجه به زیستگاه جنگلی گیاه سینگونیوم خاک برگ جنگلی برای آن بسیار مفید است.
آبیاری
برای آبیاری گیاه سینگونیوم همه چیز به نوع خاک، شدت نور، میزان گرما و تهویه هوا بستگی دارد. در صورت وجود گرمای لازم، نور کافی و تهویه مناسب لازم است همیشه خاک گیاه مرطوب بماند. در صورت نگهداری از گیاه سینگونیوم در محیط کم‌نور و خنک آبیاری را زمانی انجام بدهید که سطح خاک گلدان کمی خشک باشد. برای نگهداری از گیاه سینگونیوم در باغچه و در مناطق گرم و مرطوب شمال و جنوب کشور به آبیاری روزانه نیاز است
نور
این گیاه به سرعت با شرایط جدید محیطی سازگار می‌شود. برای نگهداری از گیاه سینگونیوم بهتر است شرایط نیم سایه را برای آن فراهم کنیم. گونه‌های صورتی رنگ و ابلق گیاه سینگونیوم نسبت به نوع سبز رنگ آن به نور بیشتری نیاز دارند. در محیط آپارتمان گلدان این گیاه را پشت پنجره‌های شرقی و جنوبی قرار بدهید تا آفتاب ملایم صبح چند ساعتی بر گیاه بتابد. فاصله گیاه تا پنجره را حدود ۱ تا ۲ متر در نظر بگیرید. اگر در مناطق گرمسیر شمال یا جنوب کشور زندگی می‌کنید، می‌توانید گیاه سینگونیوم را در باغچه و زیر سایه درختان حیاط یا فضای سبز بیرونی بکارید. سینگونیوم در این شرایط به‌سرعت رشد می‌کند و مانند گیاه پاپیتال تمام سطح باغچه را می‌پوشاند.
دما
گیاه سینگونیوم بومی مناطق گرم و مرطوب آمریکای جنوبی و مرکزی است. درنتیجه هوای گرم برای گیاه بهتر از هوای سرد است. سینگونیوم را در فصل زمستان در مسیر ورودی منزل قرار ندهید؛ چراکه سرمای زمستان موجب زردی، بی‌رنگی و ریزش برگ‌های گیاه می‌شود. بهترین دما برای نگهداری از گیاه سینگونیوم دمای معمولی اتاق بین ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد است. این گیاه در دمای کمتر از ۱۵ درجه سانتی‌گراد عملکرد خوبی نخواهد داشت. گیاه با افزایش دما به بالای ۳۰ تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد به غبارپاشی در طول روز نیاز دارد.
رطوبت
همه گونه‌های گیاه سینگونیوم عاشق رطوبت هستند. هرچه رطوبت و گرمای محیط بیشتر باشد، رشد و سلامت گیاه افزون می‌شود. برای تامین رطوبت می‌توانید گیاه را در طول روز یک تا دو مرتبه غبارپاشی کنید. آب‌پاشی یا غبارپاشی بر روی گیاه حتماً باید در محیط سایه انجام بگیرد. از روش‌های دیگر تامین رطوبت روزانه استفاده از دستگاه بخور آب سرد، قرار دادن ظرف آب در کنار گیاه، ایجاد جزیره در زیر گلدانی و گذاشتن قابلمه آب روی شعله گاز با فاصله از گیاه است. به دلیل رطوبت دوست بودن گیاه سینگونیوم این گیاه در کاشت تراریوم‌های بزرگ بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
کوددهی
سینگونیوم گیاه کم‌توقعی است. به این معنا که گیاه بدون کوددهی نیز بسیار خوب رشد می‌کند. اما تغذیه گیاه در صورت تعویض نشدن خاک گلدان در طول سال لازم است. برداشت خاک سطحی و افزودن ترکیبی از خاک برگ جنگلی و مقداری کود پوسیده دامی برای گیاه کافی است. در صورتی که به خاک برگ جنگلی مرغوب و کود پوسیده دام دسترسی ندارید، در فصول رشد گیاه به‌خصوص بهار و تابستان هر ماه یک مرتبه به اندازه یک قاشق چای‌خوری کود سه بیست را در ۱.۵ لیتر آب حل کنید و با فاصله از ریشه به اندازه نصف لیوان معمولی به خاک گلدان اضافه کنید. برای کوددهی گیاهان سینگونیوم در فضای بیرونی و محیط باغچه مناطق گرمسیر جنوب و معتدل شمال کشور تنها در فصل بهار گیاه را با کود پوسیده دام تغذیه کنید.
هرس
سینگونیوم گیاهی بالارونده است که ساقه‌هایش رشد زیادی می‌کنند. با حذف قسمت‌های بالایی ساقه‌ها می‌توان گیاه را به گونه‌ای تربیت کرد که رشد جانبی بیشتری داشته باشد. لازم است برای این گیاه که به صورت بالارونده تربیت می‌شود، از قیم یا تکیه‌گاه استفاده کنید. شاخه‌های سینگونیوم بسیار نازک و شکننده هستند. اگر ساقه سینگونیوم با محل مرطوب تماس پیدا کند، شروع به ریشه‌دهی می‌کند. استفاده از چوب‌های قیم خزه‌دار برای گیاه سینگونیوم انتخاب مناسبی است. در صورتی که خزه‌ها را مرطوب کنید، ریشه‌های گیاه به داخل خزه‌ها نفوذ خواهند کرد. هرچه تعداد ریشه‌های هوایی نفوذ کننده در خزه افزایش یابد، استحکام و ایستایی گیاه نیز افزایش می‌یابد.
تعویض و انتخاب گلدان: اگر گیاه شما در طول سال به‌خوبی رشد کرده باشد، تعویض گلدان هر ساله باید انجام شود. اسفند و فرودین یا شهریور و مهر ماه برای تعویض گلدان زمان مناسبی است. بهترین گلدان برای کاشت گیاه سینگونیوم گلدان‌هایی با دهانه باز یا به اصطلاح عموم گلدان باغچه‌ای است. گیاه سینگونیوم به صورت پوششی رشد می‌کند. البته با قرار دادن تکیه‌گاه می‌توان گیاه را به رشد عمودی ترغیب داد. با رشد بی‌رویه گیاه می‌توانید هر بار قسمت اضافی گیاه را قطع کنید و بدون قرار دادن در آب آن را در کنار گیاه اصلی بکارید. به این صورت گیاه شما پر برگ‌تر و زیباتر به نظر می‌رسد.
تکثیر و ازدیاد گیاه سینگونیوم
سینگونیوم گیاهی زیبا و سریع‌الرشد است. با افزایش سن گیاه ساقه‌های ضخیم و نرم آن تمایل دارند تا شاخ و برگ بیشتری داشته باشند و این شاخ و برگ متراکم سبب افتادگی گیاه می‌شود. برای داشتن یک سینگونیوم متراکم و زیبا بهتر است که از افتادن ساقه‌ها جلوگیری کرده و آن‌ها را مرتب هرس کنید. در زمان هرس می‌توان به‌راحتی گیاه خود را تکثیر و از آن چند گلدان کوچک‌تر درست کنید. تکثیر سینگونیوم بسیار آسان است. ازدیاد این گیاه از طریق ریشه‌زنی قلمه و خوابانیدن انجام می‌شود.
تکثیر از طریق قلمه
برای متراکم شدن و رشد بهتر گیاه سینگونیوم بهتر است گیاه را در طول سال ۲ تا ۳ مرتبه هرس کرد. با هر بار هرس کردن می‌توان قسمت‌های جدا شده را از طریق قرار دادن در آب یا کشت مستقیم در خاک ریشه‌دار کرد. تکثیر سینگونیوم از طریق قلمه بهتر است در طی فصول گرم سال انجام شود؛ چراکه گیاه در هوای گرم سرعت ریشه‌زنی بالایی دارد. هر قلمه باید یک یا چند قسمت “گره” داشته باشد. به ریشه‌های “شته مانند” بسیار ریز کنار هر برگ و بر روی ساقه گیاه گره می‌گویند.
در صورتی که قلمه فاقد گره باشد یا اینکه قلمه را در قسمت بی‌گره در آب یا خاک قرار دهید، قلمه ریشه‌دار نخواهد شد. پس جداسازی قلمه‌ها نیازمند دقت زیادی است. قسمت گره‌دار قلمه در آب یا خاک به سرعت ریشه‌دار می‌شود. ریشه‌زنی و سپس رویش برگ‌های جدید گیاه ممکن است ۲ تا ۴ هفته زمان ببرد. برای تکثیر از این طریق همان ترکیب خاک و شرایط محیطی ذکر شده مناسب است.
تکثیر به روش خوابانیدن
برای تکثیر از طریق خوابانیدن ساقه گیاه نیاز به ساقه‌های بلندتر دارید. برای این روش کافی است قسمت گره‌دار ساقه بلند سینگنیوم را در گلدانی مجزا و نزدیک به گیاه اصلی به زیر کمی خاک فرو برید. ریشه‌های کوچک گره ساقه گیاه با برخورد به هر جسم مرطوب (قسمتی از دیوار مرطوب یا تنه درخت) به‌سرعت شروع به رشد و پخش ریشه می‌کنند. تکثیر از این طریق نیز بسیار آسان و صد در صد موفقیت‌آمیز است.
مشکلات در نگهداری و آفت‌ها
مشکلات کمبود شدید نور: کمبود نور موجب رنگ پریدگی و افزایش فاصله برگ‌ها (رشد علفی) در گیاه می‌شود. برای بهبود این عارضه بهتر است گیاه را آرام‌آرام در طی چند روز به سمت محیط پر نور هدایت کنید. انتقال ناگهانی گیاه به محیط پر نور باعث سوختگی، رنگ پریدگی و حتی از بین رفتن گیاه می‌شود.
• قهوه‌ای و شکننده شدن برگ‌ها: گرمای زیاد به همراه رطوبت بالا برای رشد و سلامتی گیاه سینگونیوم بسیار مهم است. علت اصلی این اتفاق”خشکی و گرمای زیاد محیط”است. برای رفع این مشکل رطوبت محیط را بالا ببرید.
• قهوه‌ای شدن حاشیه برگ‌ها یا زرد شدن برگ‌های پایین گیاه: آبیاری زیاد و خاک باتلاقی یا آبیاری کم و خاک فشرده و رُسی دو علت این عارضه هستند. آبیاری گیاه باید منظم انجام گیرد. خاک گیاه بهتر است همیشه کمی مرطوب بماند.
• قهوه‌ای شدن حاشیه برگ‌ها یا زرد شدن برگ‌های پایین گیاه: آبیاری زیاد و خاک باتلاقی یا آبیاری کم و خاک فشرده و رُسی دو علت این عارضه هستند. آبیاری گیاه باید منظم انجام گیرد. خاک گیاه بهتر است همیشه کمی مرطوب بماند.
• رنگ پریدگی برگ‌ها: نور زیاد، آبیاری کم و نبود تغذیه گیاه از علل اصلی این عارضه است.
• رشد نکردن گیاه: نور کم، آبیاری نامناسب، خاک بدون املاح مغذی و هوای سرد از مهم‌ترین علت‌های رشد نکردن گیاه سینگونیوم است.
• باز نشدن برگ‌های جدید: یکی از شایع‌ترین مشکلات در نگهداری گیاه سینگونیوم _ به‌خصوص گونه ابلق _ باز نشدن یا پیچ خوردگی برگ‌های جدید است. از مهم‌ترین علت‌های آن: ۱. وجود آفت ۲. نور کم ۳. کمبود رطوبت لازم ۴. سردی هوا ۵. دوره استراحت گیاه و ۶. خاک نامناسب است. برای رفع این مشکل گیاه را به‌خوبی بررسی کنید تا از نبود آفت مطمئن شوید. اگر آفت نبود، نور کم و بقیه عوامل را مورد بررسی قرار دهید. بهتر است ساقه را از قسمت شروع پیچ خوردگی برگ‌ها جدا کنید و خوب بشویید. سپس آن قسمت را دوباره در خاک بکارید و به محیط پر نور انتقال بدهید.
آفات مربوط به گیاه سینگونیوم
• کنه تارعنکبوتی یا کنه قرمز: با سم مخصوص مثلا سم ایمیدوکلروپراید یا مانکوزب به صورت غبارپاشی روی برگ‌ها طبق دستور استفاده شود. از علائم حمله این آفت زردی برگ‌ها و وجود تار‌های شبیه تار عنکبوت پشت برگ‌های گیاه است.
• شپشک آردآلود: این نوع آفت به شکل توده‌های بسیار کوچک سفید رنگ و معمولاً پشت برگ‌ها ظاهر می‌شوند. از علائم وجود این نوع آفت پیچ خوردگی برگ‌ها، چسبندگی و براق شدن برگ‌های گیاه است. شپشک آردآلود با اسپری ۲ میلی‌لیتر (با سرنگ) سم ایمیدوکلروپراید در یک لیتر آب در پشت و روی برگ‌ها به‌سرعت از بین می‌رود.
قیمت گیاه سینگونیوم
باتوجه به مقاوم بودن این گیاه آپارتمانی و قابلیت تکثیر انبوه و آسان خود جز گیاهان آپارتمانی ارزان‌قیمت محسوب می‌شود. با این حال قیمت هر گیاه آپارتمانی به نوع گیاه، اندازه آن و جنس گلدان بستگی دارد. یک گلدان ساده با گیاه سینگونیوم کوچک ابلق قیمتی کمتر از ۶۰ هزار تومان خواهد داشت. گیاهان سینگونیوم بزرگ‌تر ممکن است تا ۳۰۰ هزار تومان هم قیمت‌گذاری شوند.
بیشتر بخوانید :
نگهداری گیاه شمشاد و روش تکثیر آن
