تاریخچه ساز چنگ به چه دوره ای باز می گردد؟
محمد سیمری ؛ اختصاصی جدول یاب
در بررسی تاریخ بشر در می یابیم که هیچ تمدنی بدون موسیقی نتوانسته است به راه پیشرفت و تعالی خود ادامه دهد! هنر و موسیقی از جمله ارکان های جدایی ناپذیر آدمی بوده است. موسیقی غذای روح آدمی است. حتی بد نیست بدانید پخش موسیقی های نرم و آرامش بخش در هنگام غذا خوردن، می تواند موجب کنترل و تاثیر مثبت بر احساس سیری در افراد شود. نتیجه نهایی هم این است که شما کم تر از حالت معمول غذا می خورید!
فواید اعجاب انگیز گوش کردن به موسیقی بر هیچکسی پنهان و پوشیده نیست.
در این مطالب تصمیم داریم پیرامون ساز فوق العاده زیبای چنگ صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
نوازندگی هر قطعه ای بر روی ساز چنگ، صدای بسیار زیبایی خواهد داشت. نوازندگی ساز چنگ بسیار شبیه به نوازندگی ساز پیانو است! حتی می توان گفت یادگیری ساز چنگ از جنبه هایی ساده تر، و از جهاتی دیگر سخت تر از یادگیری ساز پیانو است. البته بسیازی از افراد نوازندگی ساز چنگ را نسبت به سازهایی همچون گیتار و ویولن ساده تر می دانند.
ساز چنگ در زبان های ایتالیایی و اسپانیایی Arpa، در زبان آلمانی Harfe، در زبان فرانسه Harpe و در زبان انگلیسی Harp خوانده می شود! ساز چنگ، کهن ترین ساز تاردار ایرانی می باشد و نام آن بیش از هر ساز دیگری در کتاب های قدیمی آمده است و نقش آن در آثار باستانی به جای مانده باستانی بسیار مشهود است!
شاید این سوال برای تان پیش آید که تاریخچه ی ساز چنگ به چه هنگام باز می گردد؟ در پاسخ بایستی گفت پیدایش ساز چنگ از پیدایش کمان نشأت گرفته است! در اثر تیراندازی، زه کمان مرتعش می شده است و صدای کمی به گوش می رسیده است. دقت داشته باشید سازهای چنگ اولیه شبیه به کمانی از جنس نی و چوب بوده است که زهی میان آن کشیده شده است!
براساس حجاری های موثق و گسترده ای که در منطقه های بابل، آشور و همچنین نواحی مجاور آن در دست است، چنین بر می آید که در هشت قرن پیش از میلاد مسیح، انواع و اقسام سازهای مختلف در نواحی مزبور به مراحل پیشرفت خود رسیده است و در دست نوازندگان بوده است!
جالب است بدانید نقش هایی که از آغاز این دوره ی ممتد تاریخ تمدن آدمی از آلات موسیقی در دست است، نشان می دهد که ساز چنگ همچون سازهای سنتور و قانون از سازهای بسیار قدیمی است که از دو هزار سال پیش از میلاد مسیح در این مناطق رواج داشته است. به صورت دقیق تر می توان گفت منشا و مبدا پیدایش ساز چنگ به میانرودان یا همان “مزوپوتامیا” باز می گردد!
توجه داشته باشید نخستین سازهای چنگ و همینطور لیره، در ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح در سومر یافته شده اند.
انواع ساز چنگ در قرن های مختلف در کشور ایران یافت شده است. از جمله، چنگ منحنی که مربوط است به قرن هفتم هجری قمری، از صفی الدین عبدالمؤمن اُرُمَوی یا ارومیه ای! جالب است بدانید تصویر ساز چنگ در تمام آثار باستانی ایران زمین از دوران هخامنشیان گرفته تا سلوکیان دیده می شود. دقت داشته باشید ساز چنگ در میان اعراب پیش از اسلام نیز به عنوان یک ساز شناخته شده بود.
بررسی ساختمان یک ساز چنگ
ساز چنگ عبارت است از یک قاب مثلثی شکل که ضلع عقبی، جعبه ی تقویت کننده ی صدای ساز، ضلع بالایی، به خطی منحنی که سیم ها بر روی آن ثابت می شوند، و ضلع جلویی، مانند ستونی استوار، نگهدارنده ی دو ضلع دیگر است.
دقت داشته باشید در ساز چنگ، هر سیم یک صوت موسیقی حاصل می کند؛ دقته داشته باشید چیزی در حدود ۵۰ سیم در ساز چنگ وجود دارد. علاوه بر این سیم ها به طور معمول از روده ی گوسفند و در اصوات بم از متریال فولاد ساخته شده اند! در ساز چنگ، هر هفت سیم پی در پی به رنگ های متفاوت ساخته شده است و در هفت سیم بعدی، همین رنگ آمیزی عینا تکرار می شود.
شاید بد نباشد که بدانید در کشور ایران، تعداد چنگ نوازان بسیار معدود است و شاید تنها یک چنگ نواز باشد که به اجرای برنامه و کنسرت می پردازد! استاد ” عبدالعلی باقری نژاد “، استادکار ساخت آلات موسیقی و احیاگر چنگ ایرانی.
