درباره مهریه و تعیین مقدار آن چه می دانید؟
براساس حقوق ما روابط مال زن و شوهر به سه قسم عمده تقسیم می شود ، که عبارتند از: مهریه، نفقه و جهیزیه. باید دقت داشت که روابط مالی زوجین با رابطه آنها با اموال شان متفاوت می باشد.
زیرا به استناد ماده ۱۱۱۸ ق.م زن مستقلا می تواند در اموال و دارایی های خود هر تصرفی را که میل دارد بنماید . یعنی بدون هیچ تردیدی مالک اموال و دارایی های خودش می باشد .
مهریه ریشه ای اجتماعی دارد که که این سنت و رسم به علت عمل به آن در جامعه وارد قوانین شده است . ومورد بحث و تبادل نظر فقها و حقوقدانان قرار گرفته است، از طرفی قانونگذار نیز برای آن ضمانت اجرا مقرر نموده است و به نظر می رسد آنچه که در عرف و رسومات اولیه بوده با آنچه که امروزه به عنوان یک معضل در جامعه با آن روبرو هستیم که بخشی از توان دستگاه قضایی و ادارات ثبت و سازمان زندان ها را گرفته متفاوت می باشد، و کسی تصور چنین بحرانی را نمی کرد. نکاح یک رابطه مادی و معنوی برای زوجین می باشد، جنبه معنوی آن برقراری رابطه زوجیت و تشکیل خانواده و تولید نسل است وجنبه مادی نکاح نیز رابطه مالی آنها می باشد که شامل مهریه، نفقه، جهیزیه، نحله و اجرت المثل می شود.
تعریف مهریه– قانون مدنی تعریفی از مهریه نکرده است و از جمع مواد قانون مدنی و عرف مهریه را این طور تعریف نموده اند: مالی که شوهر در برابر عقد نکاح به زن پرداتخت می کند.
انواع مهریه
مهر المسمی –مهریه ای که زوجین در زمان عقد نکاح یا پس از عقد برآن توافق می کنند. ماده ۱۰۸۰ ق.م
مهر المثل – مهر المثل مهریه ای است که به استناد ماده ۱۰۹۱ ق.م با توجه به وضعیت زن از نظر شرافت خانوادگی ، صفات، اماثل و اقران و معمول محل و غیره تعیین می گردد. در موارد زیر برای زن مهر المثل تعیین می شود:
الف – عدم ذکر مهریه در نکاح دائم
ب-عدم مهر یکی از شرایط عقد نکاح باشد
ج- مالیت نداشتن مهرالمسمی
د-مجهول بودن مهر المسمی
مهر المتعه- مهریه ای است که در صورت عدم تعیین مهر در عقد نکاح و وقوع طلاق بین زوجین بدون نزدیکی بوسیله مرد پرداخت می شود .ماده ۱۰۹۳ ق.م در تعیین و پرداخت مهر المتعه وضعیت مرد از حیث غنا و فقر در نظر گرفته می شود.ماده ۱۰۹۴ق.م
مهر السنه – البته این نوع از مهریه یکی از انواع قانونی مهر نیست بلکه وصفی برای مهریه می باشد .و خانواده ها تشویق می شوند که براساس سنت پیامبر (ص) مهریه دختران خود راتعیین نمایند. این مهریه همان مهریه حضرت زهرا (س) می باشد و عبارت است از ۵۰۰ درهم یا ۲۶۲ مثقال و نیم پول نقره مسکوک.
مهر السر – گاهی در بین خانواده ها برای رعایت حال خود و حفظ موقعیت اجتماعی دو مهریه تعیین می شود یکی آنچه که علنی اعلام می کنند و یکی هم مهریه ای که واقعی و مخفی بین زوجین و خانواده ها می باشد. در صورتی که این توافق مکتوب یا رسمی نباشد در مطالبه و اجرا با مشکل مواجه می شوند.
شرایط مهریه
مالیت داشته باشد-یعنی در بازار ارزش مبادله و معامله داشته باشد و بتوان قیمت گذاری نمود. ماده ۱۰۷۸ ق.م
قابلیت تملک داشته باشد –یعنی زن بتواند به راحتی در آن دخل و تصرف مالکانه بنماید. ماده ۱۰۷۸ ق.م از اموالی مثل موقوفات و اموال دولتی و ممنوعه نباشد.
منفعت عقلایی داشته باشد- این شرط در ماده ۱۰۷۸ ق.م نیست ولی از مواد ۲۱۵ و ۳۴۸ ق.م می توان به عنوان یک قاعده کلی در قراردادها به آن استناد نمود. شاید به استناد این شرط برخی از مهریه های امروزی را باطل دانست. از این اموال نباشد شراب – موادمخدر – خوک- ربا
مهریه معین باشد – این شرط نیز از بند ۳ ماده ۱۹۰ ق.م در باب شرایط کلی قرار دادها استنباط می شود یعنی اینکه مورد مهریه نبایستی مردد باشد.
مهریه معلوم باشد-به استناد ماده ۱۰۷۹ ق.م مهریه باید بین زوجین تا حدی که رفع جهالت آنها بشود معلوم باشد . یعنی مبهم نباشد و ماده ۲۱۶ق.م نیز بر همین امر تاکید دارد که مورد معامله نباید مبهم باشد ، مگر در موارد خاصه که علم اجمالی به آن کافی باشد.
منظور از رفع ابهام نیز این است که تا حدودی اوصاف ، مقدار و جنس مالی که مهریه قرار می گیرد معلوم باشد.وزن و جنس و مقدار و ابعاد مورد مهر برای طرفین روشن باشد.
قدرت بر تسلیم مهریه وجود داشته باشد –یکی از ارکان عقد بیع توانایی تسلیم مبیع طبق ماده ۳۴۸ ق.م می باشد. مگر اینکه طرف معامله خود قادر به تسلیم آن باشد. در مورد مهریه هم مرد باید قادربه تسلیم باشد و در صورت ناتوانی مرد بر تسلم مورد مهر زن خود قدرت بر تصرف و تسلیم داشته باشد. یعنی اگر زن و مرد هردو قادر به تسلیم و تصرف در مهریه نباشند مثل موردی است که مهریه تعیین نشده است.
مقدار مهریه
به موجب ماده ۱۰۸۰ ق.م مقدار مهریه بسته به توافق و تراضی زوجین می باشد و محدودیتی در تعیین مقدار مهریه نیست؛ یعنی هر مالی که شرایط فوق را داشته باشد می تواند مهریه قرار گیرد ودر مواردی هم که مهریه تعیین نشده مهر المثل یا مهر المتعه متناسب با وضعیت زن یا مرد تعیین می گردد.
منبع: وکالت آنلاین
