عرضه اولیه سهام یا IPO چیست؟
حتی اگر در بازار بورس نیز سهام نداشته باشید، واژه عرضه اولیه را احتمالا شنیده‌اید. اگر در بورس فعال باشید، حتما با این مفهوم آشنا هستید. عرضه اولیه یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم این حوزه است که قصد بررسی آن را داریم. ابتدا با مفهوم و هدف عرضه اولیه را آشنا شده و سپس به نکاتی که باید برای خرید سهام در عرضه اولیه بدانید، اشاره می‌کنیم.
عرضه اولیه سهام یا IPO چیست؟
عرضه اولیه به پروسه ارائه سهام یک شرکت خصوصی به عموم گفته می‌شود. با انتشار سهام جدید، هر شرکتی می‌تواند از طریق دخیل‌کردن سرمایه مردم، سرمایه جذب کند. در این پروسه شرکت خصوصی به شرکت عمومی تبدیل‌شده و فرصت خوبی برای بهره‌وری از سرمایه جدید را برای شرکای خصوصی فراهم می‌کند.
تبدیل‌شدن به یک شرکت عمومی نیازمند سطح بالایی از رشد و رعایت پیش‌نیازهای سازمان بورس است. به همین علت، تنها شرکت‌هایی که دارای شرایط مشخصی باشند، می‌توانند در بازار بورس عرضه شوند.
هدف عرضه اولیه
هدف اصلی عرضه اولیه برای یک شرکت، جذب سرمایه است. البته که شرکت‌ها می‌توانند با دریافت وام از بانک‌ها و یا سرمایه‌گذاران خصوصی نیز سرمایه جذب کنند، اما در چنین حالاتی در ازای سرمایه دریافت‌شده مجبور به پرداخت بهره می‌شوند و یا در حالاتی مجبور به واگذاری تعدادی از رأی‌های هیات‌مدیره خواهند شد. اما در صورتی که شرایط شرکت برای عرضه اولیه فراهم باشد، هزینه جذب چنین سرمایهای بسیار پایین‌تر از گزینه‌های دیگر خواهد بود. این سرمایه جدید می‌تواند برای رشد و توسعه محصولات، تبلیغات بیشتر و یا ایجاد مراکز جدید استفاده شود.
عرضه اولیه برای شرکا و سرمایه‌گذاران خصوصی شرکت نیز سودآور است که آن‌ها را تشویق به عرضه اولیه می‌کند. افزایش سرمایه باعث افزایش سود سرمایه‌داران قبلی شده و به‌نوعی زمان بازگشت سرمایه و کسب درآمد برای شرکای شرکت به‌حساب می‌آید.
علاوه بر این‌ها، عمومی بودن یک شرکت و عرضه سهام آن، سبب ایجاد شرایط بهتری برای شرکت در بازار می‌شود. از آنجایی که در هنگام عمومی شدن، شرکت‌ها مجبورند اطلاعات مالی خود را در اختیار عموم قرار دهند (در وب‌سایت codal.ir)، از اعتماد مصرف‌کنندگان و شرکای تجاری نیز برخوردار خواهند شد. این یک نکته کلیدی در معاملات شرکت است، زیرا با این امتیاز توانایی کاهش هزینه‌‌ها و رشد حاشیه سود برای شرکت به وجود می‌آید.
در کنار همه این‌ها، باید بدانید که عمومی شدن و عرضه اولیه همواره به بهتر شدن وضع شرکت منجر نمی‌شود. بسیاری از شرکت‌ها با گذشت مدتی از عرضه، دچار کاهش شدید قیمت سهام شده و متحمل ضرر شده‌اند. حتی ممکن است برای بعضی شرکت‌ها عکس این عمل، یعنی خصوصی‌سازی شرکت، سودآور و عاقلانه باشد.
یک عرضه اولیه موفق به چه عواملی وابسته است؟
همان طور که اشاره شد، هر عرضه اولیه‌ای لزوما موفق نمی‌شود، مگر آن‌که در عوامل زیر عملکرد مثبتی داشته باشد:
- تقاضا
تقاضای بالا به معنی باارزش بودن سهم موردنظر نیست، اما نشان‌دهنده این است که شرکت موردنظر ارزشیابی قوی‌تری خواهد داشت. به‌عبارت دیگر ممکن است دو شرکت کاملا مشابه با سوددهی یکسان، به‌علت تفاوت حجم تقاضا در زمان‌های مختلف، دارای ارزش‌گذاری متفاوتی در عرضه اولیه باشند.
به همین علت، عرضه‌های اولیه معمولا در هنگام تقاضا و قیمت‌های بالا در بازار، صورت می‌گیرند.
- مثال‌های مشابه در صنعت
مقایسه یک شرکت با نمونه‌های مشابه یکی از عوامل تاثیرگذار بر ارزش‌گذاری سهام آن است. سرمایه‌گذاران حاضرند مبلغی نزدیک به سهام دیگر شرکت‌های مشابه در یک صنعت، برای خرید عرضه اولیه بپردازند.
- پتانسیل رشد
یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر نه‌تنها عرضه اولیه، بلکه قیمت سهام شرکت در بلندمدت، پتانسیل و توانایی رشد آن در بلندمدت است. دلیل اصلی عرضه اولیه جذب سرمایه برای افزایش سرعت رشد است و در نتیجه، موفقیت عرضه اولیه به دورنما و نقشه‌های مدیران شرکت برای آینده آن وابسته است.
- یک داستان خوب
بعضی از عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهم، عوامل مقداری و قابل‌اندازه‌گیری نیستند. موارد کیفی که باعث شکل‌گیری داستان رشد شرکت می‌شوند نیز از عوامل مهم محسوب می‌شوند. نمونه این داستان‌ها می‌تواند برنامه یک شرکت برای عرضه محصول جدیدی باشد که توانایی متحول‌کردن بازار را دارد. حتی معرفی یک برنامه کسب‌و‌کار جدید و یا تغییر در نحوه اداره شرکت نیز بر ایجاد یک داستان خوب تاثیرگذار است.
