بزاق دهان چه تاثیری بر سلامت دندان ها دارد؟
محمد سیمری ؛ اختصاصی جدول یاب
غدد بزاقی موجود در دهان، در طول روز یک تا دو لیتر بزاق تولید می کنند. جالب است بدانید بیش ترین بخش بزاق دهان، از آب تشکیل یافته است؛ یعنی چیزی در حدود ۹۸ درصد! به همین دلیل متاسفانه بزاق دهان در نظر بسیاری از افراد، مایعی بی ارزش جلوه می نماید؛ در توضیح بیشتر می توان گفت تا حدود ۶۰ سال پیش، بزاق دهان چندان جدی گرفته نمی شد اما در دهه ی ۵۰ میلادی یک دانشمند به نام “ایروین مندل”، این نکته را دریافت که نقش بزاق دهان چیزی فرا‌تر از مرطوب نگه داشتن دهان است! بزاق دهان حاوی صد‌ها ماده ی شیمیایی و پروتئین های مفید گوناگون است که برای سلامت دهان، فوق العاده پر اهمیت است.
اما بایستی تاکید نماییم بزاق دهان، مایعی بسیار فرا‌تر و ایده آل تر از آب است و وظایف زیادی را بر عهده دارد. وظایفی از جمله محافظت از دندان های آدمی، کنترل میکروب های دهان، کمک به التیام زخم های دهان و زبان، شروع هضم درست غذا‌ها، همچنین تکلم و انجام بلع آسان و… در توصیف بهتر التیام زخم های دهان و زبان توسط بزاق دهان می توان گفت براساس آخرین مطالعات و پژوهش های محققان دانشگاه شیلی اثبات شده است که بزاق دهان حاوی پروتئینی است که روند بهبود زخم را تسریع می کند.
توحه داشته باشید بزاق دهان حاوی پروتئینی به نام پروتئین histatin-1 است؛ پروتئین histatin-1 سبب فرآیند رگزایی یا آنژیوژنزیز می شود. در توصیف این اتفاق می توان گفت رگزایی یا آنژیوژنزیز یک فرایند فیزیولوژیکی است که از رگ های موجود، رگ های جدید رشد می کند! این اتفاق نیز در دهان در درمان و بهبود زخم نقش فوق العاده ای دارد. همچنین بزاق دهان انسان سالم، حاوی پپتیدهای خاصی است که یکی از این پپتیدها، ماده ی هیستاتین-۱ می باشد؛ وجود همین پپیتیدها به درمان زخم های دهان و زبان کمک می کند.
بزاق دهان علاوه بر آب، دارای نمک های محلول، ماده ی مخاطی، برخی مولکول های آنتی باکتریایی و همچنین آنزیم هایی همچون آنزیم آمیلاز است که نشاسته را به قندهای ساده تجزیه می کند؛ همچنین آنزیم دیگری نیز به نام لیپاز در بزاق وجود دارد که چربی را به مواد ساده تر تجزیه می کند.
دقت داشته باشید براساس جدیدترین تحقیقات انجام یافته در دانشگاه جان هاپکینز، بزاق دهان سرشار از اطلاعات گوناگون بدن است؛ اطلاعاتی که بدون هزینه زیاد، می توان آن را مورد آزمایش قرار داد! بزاق دهان علاوه بر این که رازهای بیولوژیک و ژنتیکی بدن انسان را در اختیار پزشکان متخصص و دانشمندان قرار می دهد، به فرد در مبارزه با بیماری ها نیز کمک می کند.
رابطه بین بزاق دهان و دندان های آدمی
دندان های ما به طور عادی و رایج غرق در بزاق هستند. لازم به ذکر است بین کاهش بزاق دهان و افزایش میزان خرابی دندان ها، ارتباطی مستقیم وجود دارد. بزاق دهان به عنوان لایه ی حفاظتی ایده آل، مانع از افزایش باکتری های عامل خرابی دندان ها و بیماری های دهان می شود. در واقع می توان گفت بزاق برای دهان و دندان ها همچون دستگاه ایمنی بدن عمل می کند! یعنی تضمین سلامتی و طول عمر. همچنین بزاق دهان حاوی آنزیم های مفیدی همچون لیسوزیم Lysozyme می باشد که دیواره ی باکتری های مضر دهان را از بین می برد و در نتیجه، مانع از بروز جرم در دهان و بروز بیماری های خطرناک و اذیت کننده ی لثه می شود.
در انتها بد نیست بدانید دانشمندان و محققان دانشگاه گوتنبرگ در کشور سوئد، کشف کرده اند که بزاق دهان، هیولای هیلا (نوعی خزنده) سرشار از ترکیب اکسندین- ۴ است! ترکیب اکسندین- ۴ همچون مواد مخدر و روان گردان، مناطق انگیزه و پاداش مغز را تحت تاثیر خود قرار می دهد و بدون خوردن غذای واقعی، ولع و اشتهای شما نسبت به غذا را راضی می کند!
دانشمندان و محققان این اثر هیجان انگیز را بر روی موش های آزمایشگاهی پیاده کردند! جالب است بدانید جوندگان به پرخوری مشهور هستند، اما آن ها پس از مصرف ترکیب اکسندین- ۴، اشتهای خود را از دست دادند! دانشمندان و محققان برای آزمودن آن ها، به آن ها غذا و شکلات دادند، اما موش ها هیچ تمایلی به خوردن آن ها از خود نشان ندادند!
این آزمایش سبب شد تا دانشمندان به این موضوع امیدوار شوند که شاید در آینده ی نزدیک، بتوان افرادی را که مشکل رژیم غذایی دارند، تنها با مصرف یک قرص بزاق حاصل از بزاف دهان مارمولک هیولای هیلا به وزن دلخواه شان رساند!
